2023 Her Middeleeuwen H4H5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welkom

Programma:

- Mededelingen

- Huiswerk

- Vorige keer

- Leerdoel

- Herhaling H4 en H5

- Afsluiting

Kun jij deze tijdvakken op de juiste volgorde zetten?

De Franse Revolutie

1. Een oneerlijke verdeling

Begrippen

Jaartallen

Leerdoel

Aan het einde van de les kun je uitleggen:

In grote lijnen het verloop van de Middeleeuwen uitleggen

Eerst de naam: 

De Middeleeuwen

• De tijd na het Romeinse Rijk (Oudheid) en vóór de Nieuwe Tijd.

• Het ligt in het midden van die twee perioden: tussenperiode

• Ongeveer tussen 500 en 1500

• Vroege Middeleeuwen: 500-1000
• Late Middeleeuwen: 1000-1500

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Tijd van Grieken en Romeinen

(500 v. Chr. - 500 n. Chr.)

Tijd van Monniken en Ridders

(500-1000)

(Vroege Middeleeuwen)

Tijd van Steden en Staten

(1000-1500)

(Late Middeleeuwen)

1492: Columbus 'ontdekt' Amerika

(Einde van de Middeleeuwen)

⚓️

476: Val van het West-Romeinse Rijk

(Begin van de Middeleeuwen)

🔥

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

(1500-1600)

Tijd van Regenten en Vorsten

(1600-1700)

Tijd van Pruiken en Revoluties

(1700-1800)

De edelen

Eignaars van de grond, bestuurden het land, zorgden voor rechtspraak en voerden oorlog

Huis van de heer

Vaak niet meer dan een iets groter houten huis met een muur

Ophaalbrug

Kan gesloten worden bij een aanval

Gracht

Extra verdediging tijdens een aanval

Simpele huizen

Binnen de muren voor de belangrijkste mensen

Boomgaard

Ook binnen de muren werd voedsel verbouwd. Alle opbrengst hier was voor de heer

Boer buiten de muur

Er waren twee soorten boeren:

1. Vrije boeren: bezaten hun eigen grond
2. Horigen: hadden geen bezit en moesten werken voor de heer

Herendiensten

Horigen werden door de heer beschermd en gevoed, maar daar wilde de heer wel iets voor terug

De heer kon vragen om herendiensten

• graan malen
• druiven persen
• vechten voor de heer
• graan betalen
• wegen onderhouden
• gracht graven

Akker

Ook buiten de muren werd op het land gewerkt

Weiland

Buiten de muren lagen weilanden voor de dieren

DOMEIN

Honger

Armoede

Onveilig

Rijke boer

(de heer)

Boeren

Wat zijn de "Middeleeuwen?"

1. Eeuwen die in het "midden" liggen
2. De eeuwen tussen de Griekse en Romeinse oudheid
3. De eeuwen die starten na de Renaissance
4. Eeuwen die tussen twee bloeiperiodes liggen

Welke kenmerken passen het beste bij de middeleeuwen?

1. Grote steden en langeafstandshandel
2. Weinig steden, nauwelijks handel
3. Romanisering
4. Landbouwsamenleving

Hiernaast zie je een domein. Wie was de baas van een domein?

1. Een horige
2. Een vrije boer
3. Een landheer
4. de burgemeester

In welke twee periodes verdelen we de Middeleeuwen?

Wat herken je? Is dit Vroege of Late Middeleeuwen?

Welke drie standen zijn er in de Middeleeuwen?

Welk begrip hoort erbij? Deze kun je allemaal in je boek vinden.

• Een boer die geheel of gedeeltelijk afhankelijk was van een heer en die niet ergens anders mag wonen.
• Het in leen geven van gebieden in ruil voor hulp.
• Paus, bisschoppen en priesters.
• Staat aan het hoofd van een klooster.
• Een organisatie van mensen die hetzelfde beroep uitoefenen.
• Waarin er een systeem is van leerling, gezel en meester.
• Het gekochte recht om bijvoorbeeld een muur te bouwen.
• Een verbond van kooplieden in verschillende Europese steden.
• Een gevoel van saamhorigheid van mensen die samen een staat vormen.

Welke kenmerken van een Middeleeuwse stad herken je hier? 

➤ Wie zegt wat? Plaats de nummers van de uitspraken bij de juiste persoon. Let op: sommige uitspraken passen bij beide personen. Dan schrijf je het nummer twee keer op.

Ik wil God eren.

Ik wil laten zien hoe rijk onze stad is.

Ik wil laten zien hoe goed onze gildemeesters zijn.

Ik wil mijn zonden afkopen.

➤Ambacht of geen ambacht?

Handelaar

1. Ambacht
2. Geen ambacht

➤Ambacht of geen ambacht?

Boer

1. Ambacht
2. Geen ambacht

➤Ambacht of geen ambacht?

Schoenmaker

1. Ambacht
2. Geen ambacht

➤Ambacht of geen ambacht?

Meubelmaker

1. Ambacht
2. Geen ambacht

Deze zin gaat over de late Middeleeuwen. 

➤Is deze zin goed of fout? 

Er is veel handel.

1. Goed
2. Fout

➤Welke bevolkingsgroep vond je in de middeleeuwen alleen in de steden?

1. De boeren
2. De burgerij
3. De adel
4. De geestelijken

➤De meeste mensen in de middeleeuwen waren analfabeet (ze konden niet lezen en schrijven)

1. Juist
2. Onjuist

➤Wat is een gilde?

1. Een ambacht waarbij je opkomt voor iemands belang
2. Een munt in de middeleeuwen
3. Een gebouw waar een ambacht werd uitgeoefend
4. Een groep van mensen met het zelfde ambacht die voor elkaars belangen opkwamen

➤Waarom konden aan het eind van de middeleeuwen steeds meer mensen overstappen van het beroep boer op het platteland naar een ander beroep in de stad?

1. Er hoefde niet zo veel te worden geoogst, omdat het aantal mensen afnam.
2. Er kwamen nieuwe uitvindingen in de landbouw.
3. Er kwamen steeds meer huizen in de stad.
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist.

➤Het gilde controleert de kwaliteit en de prijs van de producten die de gildeleden maken.

1. Waar
2. Niet waar

➤Als een gildelid ziek is, zorgen de andere leden voor hem en zijn gezin.

1. Waar
2. Niet waar

Als je goed genoeg was, moest je de ???? afleggen. Dat was een soort examen. Als je slaagde, mocht je lid worden van het gilde.

➤Welk woord moet er op de vraagtekens staan?

1. gilde
2. meester
3. meesterproef
4. leerling

➤Waarom woonden mensen in de Tijd van steden en staten zo graag in een stad? Kies het juiste antwoord.

1. In de stad was het schoner dan buiten de stad.
2. In de stad was het rustiger dan buiten de stad.
3. In de stad was veel te doen. Zo waren er vaak feesten en markten.
4. In de stad kwamen minder vaak ziektes voor dan buiten de stad.

Gebruik de bron

De afbeelding is een tekening van een middeleeuwse stad. De tekenaar kan dingen verzonnen hebben om zijn tekening leuker of aantrekkelijker te maken. Niet alles wat je ziet, hoeft echt te kloppen.

Hieronder staan vijf dingen beschreven die je op de tekening kunt zien. Geef steeds aan of die dingen kloppen, of dat het voorbeelden zijn van de fantasie van de tekenaar.

➤Er lopen varkens door de stad. Was dat normaal in middeleeuwse steden? 

Gebruik de bron 

1. Ja
2. Nee

Gebruik de bron

De afbeelding is een tekening van een middeleeuwse stad. De tekenaar kan dingen verzonnen hebben om zijn tekening leuker of aantrekkelijker te maken. Niet alles wat je ziet, hoeft echt te kloppen.

Hieronder staan vijf dingen beschreven die je op de tekening kunt zien. Geef steeds aan of die dingen kloppen, of dat het voorbeelden zijn van de fantasie van de tekenaar.

➤Mensen gooien poep en plas op straat. Was dat normaal in middeleeuwse steden?

Gebruik de bron 

1. Ja
2. Nee

Gebruik de bron

De afbeelding is een tekening van een middeleeuwse stad. De tekenaar kan dingen verzonnen hebben om zijn tekening leuker of aantrekkelijker te maken. Niet alles wat je ziet, hoeft echt te kloppen.

Hieronder staan vijf dingen beschreven die je op de tekening kunt zien. Geef steeds aan of die dingen kloppen, of dat het voorbeelden zijn van de fantasie van de tekenaar.

➤De kerk is het hoogste gebouw van de stad. Was dat normaal in middeleeuwse steden?

Gebruik de bron 

1. Ja
2. Nee

Hier staan landen van Europa. Horen ze wel of niet bij het rijk van Karel de Grote? 

Sleep ze naar de juiste plek.

Nederland

België

Frankrijk

Italië

Duitsland

Engeland

Niet

Wel

Zelfstandig werken optie 1: ik vind sommige onderdelen van de  toetsstof  nog lastig.

Wat? Maken opdrachten 4.6 (Oefenen bronnen)

Tekstboek pagina: 46 t/m 48

Opdracht: 1 t/m 10

Hoe? In stilte!

Hoe lang? Rest van de les.

Hulp? Je mag de docent vragen stellen.

Klaar? Toetsstof doornemen

Zelfstandig werken optie 2: ik ben klaar voor wat moeilijkere opdrachten.

Wat? Maken opdrachten 5.7  (Moord op een graaf)

Tekstboek pagina:  94 t/m 97
Opdracht:  1 t/m 12

Hoe? In stilte!
Hoe lang? Rest van de les.
Hulp? Je mag de docent vragen stellen.
Klaar? Toetsstof doornemen

Leerdoel

Aan het einde van de les kun je uitleggen:

In grote lijnen het verloop van de Middeleeuwen uitleggen