Staat waarin de burgers met grondrechten worden beschermd tegen de machthebbers, ook als die gekozen zijn
Slide 2 - Tekstslide
Beginselen Rechtsstaat
Grondrechten
Het sociaal contract
Legaliteitsbeginsel
Trias Politica (Montesquieu)
Slide 3 - Tekstslide
De Grondwet
Begrenst de macht van de overheid
Legt fundamentele rechten van burgers vast
Regelt de staatsinrichting
Drukt de eenheid van de staat uit
Slide 4 - Tekstslide
Geschiedenis van de grondwet
1798 Staatsregeling van de Bataafse Republiek
1814 Eerste Grondwet
1848 Koning onschendbaar (ministeriele verantwoordelijkheid)
en invoering censuskiesrecht
Slide 5 - Tekstslide
Geschiedenis van de Grondwet
1917 invoering algemeen mannenkiesrecht
1919 vrouwenkiesrecht
1983 invoering sociale grondrechten
Slide 6 - Tekstslide
Klassieke grondrechten
Vrijheden en gelijkheid
Artikelen staan niet in volgorde van belangrijkheid
Slide 7 - Tekstslide
Sociale grondrechten
De overheid moet actief optreden om ze te realiseren
Eén voorbeeld: Artikel 23: Vrijheid van onderwijs
Slide 8 - Tekstslide
Sociaal contract
Afspraken om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te kunnen leven
Geweldsmonopolie om levens en eigendommen te beschermen
Staat gebonden aan wetten die burgers zelf opstellen (meester en knecht tegelijk)
Slide 9 - Tekstslide
Legaliteitsbeginsel
Iemands vrijheid kan alleen ingeperkt worden als de rechtmatigheid van die beperking is vastgelegd in wetten en regels die door het parlement zijn aangenomen
Slide 10 - Tekstslide
Trias Politica
Montesquieu (1689-1755)
Wetgevende macht: stelt de wetten op (Parlement)
Uitvoerende macht: voert de wetten uit (Koning en ministers)
Rechterlijke macht: onafhankelijke rechters
Slide 11 - Tekstslide
Trias Politica
Checks en Balances: de machten controleren elkaar en werken evenwichtig samen
Slide 12 - Tekstslide
Privaatrecht
Burger tegenover burger (Let op! Een bedrijf is ook een rechtspersoon)
Personen- en familierecht
Ondernemingsrecht
Vermogensrecht
Slide 13 - Tekstslide
Publiekrecht
Burger tegenover overheid
Staatsrecht
Strafrecht
Bestuursrecht
Slide 14 - Tekstslide
Straf(proces)recht
In straf(proces)recht zie je Grondwet (o.a. eerlijk proces) en Legaliteitsbeginsel (o.a. strafbepaling moet duidelijk omschreven zijn) terug
Slide 15 - Tekstslide
Par. 7 Strafrecht: berechting
Belangrijke zaken:
Volgorde Strafzaak
Mogelijkheden tot bezwaar
Strafuitsluitingsgronden
(Functies van) straffen
Slide 16 - Tekstslide
Internationaal perspectief
In vergelijking met de VS en China komt Nederland als beste uit de bus
Geen uitlokking
Professionele rechters (ipv jury)
Geen doodstraf
Slide 17 - Tekstslide
Dubbele garantie
Je kan je bij de rechter beroepen op de eigen grondwet en op de internationale verdragen
Slide 18 - Tekstslide
EU als waakhond
Waakhond voor rechtsstatelijk karakter van de lidstaten.