5.4 Onafhankelijkheidsstrijd en soevereiniteit, 1945- 1949

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

De koloniale relatie tussen Nederland en Indonesië

5.4 Onafhankelijkheidsstrijd en soevereiniteit, 1945- 1949

Lesprogramma

• Huiswerk bespreken
• Uitleg 5.4
• Leerdoelen check
  Morgen
• Filmpje NOS op 3
  
• Toets voorbereiden, zelf een toetsvraag maken.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• Je kunt uitleggen waarom de Tweede Wereldoorlog het streven naar onafhankelijkheid van Nederlands-Indië heeft versneld.

• Je kunt de rol van nationalistische bewegingen bij het verkrijgen van onafhankelijkheid uitleggen.

• Je kunt uitleggen hoe internationale druk leidde tot het overdragen van de soevereiniteit van Nederlands-Indië.

Capitulatie van Japan

15 augustus 1945

Let op: deze foto is van 2 september 1945 

(officiële ondertekening)

Soekarno roept de onafhankelijk uit

17 augustus 1945

Waarom is dit mogelijk?

• Nederlanders zitten nog in de kampen.

• Geen Nederlands leger in de buurt.

• Japans leger moet toezicht houden op de orde.

• Pedoema’s (nationalistische jongeren) beheersen de straten.

Bersiap-periode

• najaar 1945-voorjaar 1946.

• Gezagsvaccuüm: onduidelijk wie écht de macht heeft, daardoor kunnen pedoema's hun gang gaan (zonder dat er wordt ingegrepen).

• zeer gewelddadige periode met duizenden slachtoffers (vooral Nederlanders en pro-Nederlandse groepen).

En dan...?

• Engelsen zijn in de buurt, maar hebben geen zin in nieuwe oorlog: Nederland moet het zelf maar oplossen.

• Nederland wil de onafhankelijke republiek Indonsië helemaal niet erkennen.

• Nederlander wil niet praten met Soekarno (verrader en opstandeling).

Akkoord van Linggadjati

• Wapenstilstand.

• Nederland erkent de Republiek Indonesië op Java, Sumatra en Madoera.

• Oprichting Verenigde Staten van Indonesië (met Nederland): de koningin is staatshoofd.

• 15 november 1946.

Het Akkoord van Linggadjati mislukt

• Zowel Nederland als Indonesië zijn er eigenlijk niet gelukkig mee.

• Nederland past akkoord (via de Tweede Kamer) eenzijdig aan.

• In Indonesië laait het geweld weer op.

• Nederland zegt de overeenkomst op 20 juli 1947 op.

1e Politionele actie 

(juli 1947-januari 1948)

• Operatie Product (Agresi 1): herstellen van het Nederlandse gezag.

• Bewuste keuze voor de naam 'politionele' actie en niet voor het woord 'militair', of 'oorlog'.
  Tegenwoordig noemen wij het de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog.

• Militair een succes, politiek niet: Republiek bleef bestaan en er kwam veel kritiek uit het buitenland.

2e Politionele actie 

(december 1948-januari 1949)

• Operatie Kraai (Agresi 2): vernietigen Republiek Indonesië en leiders gevangen nemen.

• Nederland wilde snel afrekenen met onrust in Nederlands-Indië: kostte teveel geld.

• Ook nu weer, militair gezien, een succes (let op: op grote schaal zijn oorlogsmisdaden begaan).

• Totaal kwamen er ongeveer 100.000 Indonesiërs om het leven tegenover ongeveer 5000 Nederlandse soldaten.

Indonesië wordt onafhankelijk

• Grote druk op Nederland: Verenigde Staten dreigen met het stopzetten van de Marshallhulp.
  

• Nieuwe onderhandelingen: Indonesië zal onafhankelijk worden én er komt een Nederlans-Indonesische Unie.

• Soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949.

• Einde van de onafhankelijkheidsstrijd!

Republik Indonesia

Relatie met Nederland blijft moeilijk: 

veel discussies over o.a.: de Molukken, mensenrechten en ontwikkelingshulp.

(De Nederlands-Indonesische Unie bestaat tot 1956).

Leg uit waarom de Tweede Wereldoorlog het streven naar onafhankelijkheid van Nederlands-Indië heeft versneld.

Leg uit wat de rol van nationalistische bewegingen bij het verkrijgen van onafhankelijkheid was.
Gebruik de begrippen pemoeda's en Bersiap-periode in je antwoord.

Leg uit hoe internationale druk leidde tot het overdragen van de soevereiniteit van Nederlands-Indië.

Video

NOS op 3: 

Het eeuwenlange geweld in Nederlands-Indië

Toetsvragen maken

• Bedenk zelf een toetsvraag bij de stof van hoofdstuk 5 (voor elke paragraaf 1 toetsvraag).

• Bedenk één meerkeuze vraag.
• Bedenk één vraag met een beeldbron.
• Bedenk één vraag met een tekstbron.
• Bedenk één open vraag waarbij je een verband moet leggen.

• Zorg voor een duidelijk antwoordmodel (hoeveel punten krijg je, waarvoor krijg je punten en wat moet het goede antwoord zijn?)
• Je mag een vraag ook verdelen in a,b,c etc.