Cultuur van het moderne H3 - Kunst en het gevoel - Expressie

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Cultuur van het moderne - H4

Kunst en het verstand- Abstractie

Helma af Klint, De tien grootsten, nr 3 jeugd (1907)

Doelen:

Na deze les weet je meer over:

• het gebruik van abstractie
• de aspecten in verschillende disciplines
• verschillende voorbeelden en stijlen met abstractie

Abstractie

Ontstaat ook begin 20^e eeuw 

- relatie met werkelijkheid wordt losgelaten.

-  zoektocht naar hogere 'waarheid achter de werkelijkheid'.

- expressionisten verwerpen regels, abstracte kunstenaars bedenken nieuwe regels.

- het verstand bepaalt, geen willekeur meer.

 

Mondriaan

1909

1911-1912

1912

1914

1916-1917

1933

1917: oprichting De stijl

Kunstbeweging en tijdschrift:

o.a. Piet Mondriaan en Theo van Doesburg

Expressionisme

Interdisciplinair

Beeldende kunst, dans, theater & muziek samen. 

Expressionisten                        'vreemde' disciplines.

 

 1e expressionistische toneelstuk

Mörder, Hoffnung der Frauen

Gesamtkunstwerk:

Kokoschka: tekst, regie, dans, muziek, beweging en decor

Oskar Kokoschka, Piëta (1909)

Expressionisme

Het oerparadijs

Ongemak m.b.t. snel veranderende, geïndustrialiseerde maatschappij.

- oppervlakkigheid                      houdt emoties gevangen.

Geïnteresseerd in donkere kant psyche, maar ook op zoek naar ongekunstelde oorsprong v.d. mens.                     onbevangenheid (zoals van een kind), 'oer'omgeving wordt verheerlijkt.

Dans

Isadora Duncan: natuurlijke bewegingen zoals lopen, liggen, rennen & huppelen

Inspiratie voor La Danse, Henri Matisse.

Les Ballets Russes

Voorstelling L'après-midi d'un faune (1912)

- hoekige, ritmische bewegingen

- nadruk op zwaartekracht: vallen, stampen, kruipen

 

contact met de grond

filmpje

Expressionisme

Dans

Les Ballets Suédois

Voorstelling: La création du monde (1923)

- oerwouden in Afrika

- oerdans als goden en dieren

- muziek met jazz-invloeden

In 2012 een remake, met kritiek op de oorspronkelijke voorstelling met het naïeve beeld van paradijselijk Afrika.

filmpje

Expressionisme

Freud

Theorie: dromen en onderbewuste hebben betekenis. (driften en verlangens)

Opera

Erwartung, Schönberg (basis: verslag psychiater)

Aanval van waanzin.

Verwarde vrouw op zoek naar geliefde.

- muziek: nerveus, alle kanten op, verwarrend

- atonaal, geen harmonie

Egodocument: kunstwerk laat zien hoe iemand zich voelt, bijv. Egon Schiele.

Voorstelling

Sophie Treadwell: Machinal

over vrouw  

droom?

echt?

Egon Schiele, zelfportret als de Heilige Sebastiaan (1914)

Expressionisme

Voorstelling

Sophie Treadwell: Machinal (op basis van proces tegen moordenares)

Over vrouw die normen van samenleving loslaat en haar man vermoordt.  

Expressionistisch theater: géén realistisch verslag

- fragmentarisch

- abstract decor

- naamloze personages

- overdreven spel met stemverheffing

- belichting en geluid schudden het publiek wakker

Expressionisme

Hoekig

Vaslav Nijinsky, La sacre du printemps (1913)

- hoekige danspassen

- ingedraaide beenposities

- stampende voeten

- vallende lichamen

Muziek van Igor Stravinsky

Hang naar het primitieve.

(Russische boerenplatteland)

Robert Wiene, Das Cabinet des Dr. Caligari (1920)

Film met schots en scheef decor.

Groot licht-donkercontrast, overdreven spel.

Mary Wigman, Totentanz I (1921) Totentanz II (1926)

Ausdruckstanz

- knielen, hurken, vallen en kruipen

- maskers, wijde mantels

filmpje

filmpje

muziek op 0.50 herkenbaar

filmpje Hexentanz (1929)

Expressionisme

Jazz

Urbanisatie 

Storyville in New Orleans (rosse buurt)

- afstammelingen West-Afrikanen, immigranten uit Engeland, Frankrijk, Spanje en Mexico. 

Mix van muziekstijlen: worksongs, spirituals, blues, ragtime, marsmuziek, Europese muziek.

Wordt gekopieerd door witte muzikanten: Dixieland

Verspreiding jazz: muzikanten naar Chicago - nieuwe stijl 

tuba wordt bas, banjo wordt gitaar.

Harlem Hellfighters regiment brengt jazz naar Europa (WO1)

Na de oorlog: Harlem Renaissance: mensen van kleur meer zelfvertrouwen,

ontstaan van bigbands

New Orleans-jazz

Expressionisme

Absurdisme

Dada

Geen idealen, geen regels 

Marcel Duchamp

readymade / objet-trouvé

Voorstelling Relâche (1924)

Surrealisme (1924)

André Breton

dromen - psychoanalyse

Theater van de wreedheid

Antonin Artaud

Voorstelling - fysiek, geweld, onderbewuste

René Magritte, On the threshold of liberty (1930)

Giorgio de Chirico, La tour rouge (1913)