HFF 5 Van Golden Age naar Great Depression

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Van Golden Age naar Great Depression

Hoofdstuk 5

1920-1945

Leerdoelen

Je kan uitleggen welke moderniseringen op sociaal (S), cultureel (C) en economisch (E) gebied kenmerkend waren voor de Roaring Twenties.

Je kan uitleggen welke oorzaken en gevolgen er waren voor de economische crisis van 1929.

Je kan uitleggen met welke maatregelen Hoover (R) en Roosevelt (D) reageerde op de economische problemen.

Je kan uitleggen welke invloed de spanningen in Europa en Azië hadden op het beleid van Roosevelt.

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

VS in het 'Interbellum'

Interbellum betekent letterlijk:

De tijd tussen de oorlogen (WO I en WO II)

Tijdsperiode: 1919-1939

De VS na de Eerste Wereldoorlog (1919-1929)

• Het rijkste/welvarendste land ter wereld, terwijl Europa verzwakt was door de oorlog.

• Jaren 1920: tijd van grote veranderingen
  

1. Uitvindingen (auto- en industrie) (E/S)
   
2. Opkomst elektriciteit (E/S)
   
3. Minder afhankelijk van steenkool (E)
   
4. Toename productie industrie (E)

De VS werden een consumptiemaatschappij:
Alles staat in het teken van luxegoederen, ook voor de 'gewone man' (C/S).

Mentaliteitsverandering: The Roaring Twenties

• Van zuinigheid naar genieten van het leven
   Jongeren waren het zat hoe de oudere 
   generaties leefden en wilden 'vrij' zijn (C/S).

• Tegenreactie!  1920: Drooglegging 
   Reden: ouderen vinden de levenswijze van
   jongeren niet oké (C/S)
   Alle productie / consumptie van alcohol is 
   verboden (= grote flop: veel illegale
   brouwerijen/schenkerijen)
  Toename criminaliteit: maffia en gangsters!

Oorzaken economische crisis

1. Overproductie in de landbouwsector
- mechanisatie (machines kopen met geleend geld) 
- ontstaan van overschotten (hervatting landbouw in EU)

2. Financiële risico's banken
Banken gaan akkoord met speculeren met aandelen / geleend geld. Geloven dat de economie alleen maar kan groeien.

Oorzaken economische crisis

3. Boeren, bedrijven en burgers geven veel meer geld uit dan ze hebben en gaan geld lenen:

1. Boeren lenen om hun productie te verhogen (mechanisatie)
2. Bedrijven lenen om te kunnen uitbreiden (schaalvergroting) 
3. Consumenten lenen om (luxe)producten te kopen
4. Aandeelhouders lenen om (meer) aandelen te kopen
   bv: 'Voor elke $ die is verdiend, geven Amerikanen 5$ uit'

 

De economische crisis (VS)

24 oktober 1929: Beurskrach op Wall Street (New York)
'Zwarte donderdag': de aandelenbeurzen kelderen
Gevolg: mensen verkopen massaal hun aandelen, aandeelkoersen kelderen

Gevolg: banken komen in de problemen,  gaan failliet. 

Gevolg: bedrijven kunnen geen geld meer lenen, maken grote verliezen
Gevolg: veel mensen worden ontslagen, failisementen in hele economie

Gevolg: mensen hebben geen spaargeld of werk meer.

De grote economische depressie is begonnen....

De economische crisis (wereld)

Gevolg: De VS importeert veel minder producten uit Europa en heeft na WOI veel geld uitgeleend aan Europese landen, waaronder Duitsland (Dawesplan), wil dat geld nu versneld terughebben.

Gevolg: Daardoor raken raken ook Europese landen in een economische crisis, met massawerkloosheid en failisementen tot gevolg.

Gevolg: Steeds meer mensen in de Verenigde Staten en Europa verliezen het vertrouwen in het kapitalistisch en democratisch systeem. 

Armoede door crisis

1932:   

• Het inkomen van de Amerikanen
   50% lager dan in 1929.
  
• Waarde aandelen gedaald met
   88%!
  
• 15.000.000 Amerikanen werkloos
  

In Europa: Vooral Engeland en Duitsland getroffen door de crisis.

Armoede door crisis

• Veel mensen zijn dakloos, geen 
   werkloosheidsuitkering
• Ontstaan sloppenwijken, deze worden 
    spottend 'hoovervilles' genoemd
  
  
• Opvatting Republikeinse president Hoover:   wachten tot de economie zich hersteld,
   geen overheidsingrijpen.
• Ondanks de crisis: optimistisch!
• 1932: niet herkozen, de Democraat
    Franklin D. Roosevelt wordt gekozen
  

New Deal

• Roosevelt liet de overhied ingrijpen in de economie met subsidies, sociale wetten en werkverschaffingsprojecten.
• Eerste 100 dagen presidentsschap: 
   werkloosheidsuitkeringen, 
   hypotheekgaranties, banken gered
  
  
• Langzaam ging het beter, maar er komt nog
   geen definitief einde aan de crisis door de 
   New Deal (1938: nog 9.000.000 werklozen)

New Deal

• Er ontstaat rond de verkiezingsstrijd van 1936 steeds meer kritiek op de New Deal:
  - kost veel geld om uit te voeren 
  - overheid krijgt teveel invloed op economie, tegenstanders wijzen naar planeconomie van Stalin (zelfde tijd)
   - Roosevelt beschuldigd communist te zijn
•  Roosevelt wordt herkozen (3x in totaal)
  

       Amerikanen zijn gevoelig voor 'aantasting
       van hun vrijheid'. Socialisme uit Europa not
       done in de VS. 

New Deal

• 1937: Roosevelt verwacht de grootste problemen te hebben verholpen: draait de geldkraan dicht (bezuinigen):
  
  De New Deal wordt daarom een stuk minder effectief, de Amerikaanse crisis is nog niet voorbij op dit moment.
  Zodoende zie je hier ook rechts hoe in 1940 (derde verkiezingen voor Roosevelt) Hoover zwart wordt gemaakt, en wordt hier niet gesproken over de New Deal van Roosevelt.

Van isolationisme naar oorlog

De houding van de VS in de wereldpolitiek was anders dan wat we nu gewend zijn:

• Isolationisme: de VS bemoeid zich niet met internationale conflicten (Nazi-Duitsland in Europa, Japan in Azië)
• Good Neighbor Policy: de VS probeert wel contacten Z-Amerika te verbeteren
  
• 1935: Neutraliteitswet: Amerikaanse bedrijven mogen geen wapens leveren aan oorlogvoerende landen

Van isolationisme naar oorlog

• Hitler 'veroverd' met Duitsland (1935-1941) nagenoeg heel Europa, de VS houdt zich relatief afzijdig
   
• Japan vergroot in Azië zijn grondgebied ten koste van met name China (-1941). De VS houdt zich relatief afzijdig
  

Japanse aanval op Pearl Harbor

7 december 1941

Japan wil in Azië een machtig land zijn. 

Om dit doel te bereiken vallen ze de Amerikaanse marinebasis op Hawaï 

(Pearl Harbor), volkomen bij verrassing, aan. 

Door de verwoeste Amerikaanse vloot, heeft Japan vrij spel in Azië (= het idee)

Verenigde Staten in oorlog

8 december 1941

Eén dag na de aanval verklaren de Verenigde Staten de oorlog aan Japan.

Van isolationisme naar oorlog

1941: Oorlog met Japan en Duitsland

• Gevolg: Wapenindustrie bloeit weer op (meer banen)
  
• Gevolg: Werkloosheid verdwijnt
• Gevolg: Tekort aan beschikbare arbeidskrachten
• Gevolg: Vrouwen meer meedoen in de industrie (zie hiernaast)
• Gevolg: de eco. crisis opgelost(!)