Paragraaf 5 h2 memo

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

2.5 Burgers aan de macht

Leerdoelen

-Je kan uitleggen dat het bestuur in de Republiek bijzonder was voor die tijd.

-Je kan uitleggen dat de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hadden.

-Je kan uitleggen wat de oorzaken en gevolgen waren van het Rampjaar

De Republiek

We noemden Nederland in de Gouden Eeuw 'de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden'.

-De Republiek bestond uit 7 gewesten (een soort provincies).

-Ieder gewest had een eigen bestuur: de gewestelijke staten.

De Republiek der Nederlanden?

•  In de 17e eeuw was Nederland een Republiek met 7 gewesten (staatjes): Hol, Ze, Ut, Gld, Ov, Gr, Fr
• Elk bestuur had zijn eigen bestuur. (vergadering met vertegenwoordigers van de steden en adel)
• De gewesten werkten samen in de Staten-Generaal (beslissingen over buitenlandse politiek, leger en vloot)
• Elk gewest even belangrijk --> praktijk Holland machtigst

7 gewesten

De  7 gewesten werden apart bestuurd. (Gewestelijke Staten)

Ze werken samen in de StatenGeneraal.

Bestuurders worden regenten genoemd.
 

Staten - Generaal

- buitenlandse zaken

- oorlog en vrede

Gewestelijke Staten

- rechtspraak

- bestuur (eigen wetten)

Raadpensionaris

• Soort minister-president van de gewesten
• Vertegenwoordigde het belangrijkste gewest (Holland) in de Staten-Generaal
• Hij wilde rust en vrede om de handel veilig te stellen!
• Machtstrijd met de stadhouder (van Oldenbarnevelt en Maurits)

Johan van Oldenbarnevelt,

raadpensionaris  in 17e eeuw

Johan de Witt,

raadpensionaris in 17e eeuw

Stadhouder

• opperbevelhebber van leger en vloot
• geen oorlog: geen werk...

-Vaak ruzie?

-Gedoe tussen stadhouder en regenten...

-Oorlog of vrede?

Zelfstandig verder

A: Meedoen met rest uitleg/ opdrachten maken/check met test jezelf/leerdoelen checken 

B: Tekst lezen/opdrachten maken/ check met test jezelf/ leerdoelen checken  

C: Tekst lezen/samenvatting maken/ check met test jezelf/ leerdoelen checken 

D: Filmpjes kijken/vergelijken met leerstof/ check met test jezelf/ leerdoelen checken

Rampjaar 1672

-Aanval van 3 kanten (Engeland, Frankrijk, Duitse bisdommen)

-Verschillende redenen;

1: Engeland wilde winstgevende handel overnemen

2: Frankrijk wilde grondgebied tot de Rijn uitbreiden

3: Beiden wilden macht Republiek breken

Gevechten

-Op zee; Michiel de Ruyter

-Fransen/Duitse bisdommen bezetten bijna hele Republiek (behalve Holland en Zeeland)

-Inwoners eisten weer een stadhouder --> Willem III

Gevechten (2)

-Raadspensionaris Johan de Witt ontslag 

-Einde oorlog zonder gebiedsverlies Republiek

Maar;

-Oorlogen niet voorbij --> kostten veel geld en slecht voor handel

-Einde Gouden Eeuw -->Frankrijk/ Engeland streefden voorbij

Zelfstandig verder

A: Meedoen met rest uitleg/ opdrachten maken/check met test jezelf/leerdoelen checken 

B: Tekst lezen/opdrachten maken/ check met test jezelf/ leerdoelen checken  

C: Tekst lezen/samenvatting maken/ check met test jezelf/ leerdoelen checken 

D: Filmpjes kijken/vergelijken met leerstof/ check met test jezelf/ leerdoelen checken

Wat is de Staten-Generaal

1. De Eerste en Tweede kamer
2. De belangrijkste generaal van het leger

Wat zijn de Generaliteitslanden?

1. De gewesten die vertegenwoordigd waren in de Staten-Generaal
2. De koloniën
3. De gebieden die bestuurd werden door de Staten-Generaal
4. De gebieden die geen afgevaardigden hadden in de Staten-Generaal

Raadspensionaris ( 2 antwoorden)

1. opperbevelhebber Staatse leger
2. hoofd van Staten-Generaal
3. benoemt regenten
4. bepaalt militair beleid

Wat is een stadhouder?

1. Legeraanvoerder
2. Burgemeester
3. Voorzitter van Staten-Generaal
4. Hoogste baas van de VOC

De ................ besliste of Nederland oorlog ging voeren of niet

1. gewestelijke staten
2. Staten-Generaal

Wat is de belangrijkste functie van de raadspensionaris?

1. Legeraanvoerder
2. De koning van Nederland
3. Voorzitter Staten-Generaal
4. Familielid van Oranje

Op het bekendste schilderij uit de Gouden Eeuw: de Nachtwacht, staan mensen van de .... afgebeeld

1. Schutterij
2. Staten-Generaal
3. Staten van Holland
4. Statenbijbel

STATEN GENERAAL ZIJN VERANTWOORDELIJK VOOR ....

1. BINNENLANDS BELEID + MILITAIR BELEID
2. BUITENLANDS BELEID + RECHTSPRAAK
3. BINNENLANDS BELEID + REGENTEN
4. BUITENLANDS BELEID + MILITAIR BELEID

De Gewestelijke Staten was...

1. Prins Maurits en Johan van Oldenbarnevelt
2. Staten-Generaal en de Stadhouder
3. Het bestuur van een gewest (provincie)
4. Het bestuur van een stad

De Staten Generaal gaf de VOC en WIC speciale rechten nl: (2 antwoorden)

1. handelsmonopolie
2. vrede sluiten en oorlog voeren
3. aandelen verkopen
4. een multinational

De Staten Generaal gaf de VOC en WIC speciale rechten nl:

1. handelsmonopolie
2. vrede sluiten en oorlog voeren
3. aandelen verkopen
4. een multinational

Waar bestond vroeger de Staten-Generaal uit?

1. Burgemeesters
2. Vertegenwoordigers uit de gewesten
3. 1e en 2e kamer
4. Ministers en de koning

De VOC werd op initiatief van de Staten-Generaal opgericht, omdat...

1. andere landen handelscompagnieën oprichtten en de Republiek met hen wilde concurreren.
2. de winsten in de Republiek daalden doordat handelscompagnieën elkaar beconcurreerden.
3. er flinke winst viel te behalen op de scheepsbouw. Meer schepen leverde meer geld op.
4. de Staten-Generaal graag landen wilden veroveren om hun macht en rijkdom te tonen.