HAVO HC Republiek DC1 (Opstand in de Nederlanden)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2,6

De Opstand

Goudse Glazen

http://goudseglazenuitgelicht.nl/glas-7/  

kenmerkende aspecten

- de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden

- het begin van staatsvorming en centralisatie

- de protestantse Reformatie die splitsing van de katholieke kerk in West-Europa tot gevolg had.

Lesdoel

Aan het eind van deze les kun je de volgende vraag beantwoorden:

'Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden?'

De Nederlanden

- onderdeel van het Habsburgse Rijk

- geleid door keizer Karel V

- zeventien gewesten met eigen wetten 

Karel V (1500-1558)

keizer van het Habsburgse Rjik en 'Heer der Nederlanden'.

In 1555 gaf hij de macht in de Nederlanden door aan zijn zoon Filips II. 

Centralisatiepolitiek van Karel V

- Brussel politieke centrum voor alle Nederlanden

- drie collaterale raden 

• Raad van State
• Geheime Raad
• Raad van Financiën

- godsdienstpolitiek

• 1555 Vrede van Augsburg 

Oorzaken van de Opstand

- politiek: centraal bestuur

- economie: hoge belastingen

- godsdienst: kettervervolgingen

Belangrijke personen

Maarten Luther (1483-1546)

Duitse monnik; had grote kritiek op de katholieke kerk; startte de Reformatie met zijn 95 stellingen.

Karel V (1500-1558)

Heer der Nederlanden; koning van Spanje; keizer van het Duitse Rijk; voerde centralisatiepolitiek in.

Johannes Calvijn (1509-1564)

belangrijke Franse theoloog; net als Luther had hij veel kritiek op de kathollieke kerk; vooral bekend vanwege zijn predestinatieleer.

Belangrijke personen

Willem van Oranje (1533-1584)

Prins van Oranje; stadhouder van Holland en Zeeland; leider van de Opstand

Filips II (1527-1598)

zoon van Karel V; koning van Spanje en 'Heer der Nederlanden' vanaf 1555. In 1581 wordt hij 'afgedankt' als koning door de opstandelingen in de Nederlanden.

Alva

Hij was een Spaanse generaal en landvoogd in de Nederlanden na de Beeldenstorm. Zijn bijnaam was de 'IJzeren Hertog', omdat hij ketters heel zwaar strafte in de zogenaamde Raad van Beroerten. 

Belangrijke gebeurtenissen

- 1515: Karel V 'Heer der Nederlanden'

- 1517: Luther start de Reformatie

- 1521: Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms

- 1555: 

• Vrede van Augsburg
  
• Filips II wordt 'Heer der Nederlanden'/Koning van Spanje

- 1566:

• Smeekschrift
• Beeldenstorm

- 1567: Raad van Beroerten

- 1568: begin van de 80-jarige oorlog

- 1572: Watergeuzen nemen Den Briel in

Politiek

Economie

Godsdienst

Op een dag preekte een priester in de Mariakapel te Zegge. De preek ging over de hemelse geneesmiddelen van Maria. In de kapel was ook een calvinist aanwezig. De man zat daar naar eigen zeggen alleen om naar het aldaar verkondigde 'bijgeloof' te luisteren; na de preek wilde hij het heiligenbeeld van Maria stelen en onthoofden. Maar nog tijdens de preek wond de calvinist zich zo op dat hij woedend schreeuwde dat het allemaal verzinsels waren. De priester bleef kalm en stelde dat hetgeen bewezen werd niet weerlegd kon worden. De woedende calvinist toonde daarop de aanwezigen dat hij ernstig ziek was. Hij daagde Maria uit om hem te genezen. Hij had de woorden nog niet uitgesproken of zo geschiedde het: zijn ziekte verdween uit zijn lichaam. Dagen later verviel de calvinist weer in zijn oude patroon. Op het moment dat hij samen met anderen een Mariabeeld onthoofdde, kwam zijn ziekte nog in ergere mate terug...

Beeldenstorm

Reformatie

Toen de wijn hem in een roes had gebracht, vroeg Brederode, die de scherpzinnige van allemaal was, de genodigden om stilte. Daarop deed hij verslag van hetgeen de edelen van het Verbond aan de heer Berlaymont hadden gemeld en vertelde hoe hij hun de mooie en eerbiedwaardige titel van "gueux" had gegeven. 'Goed,' zei hij 'als wij dan geuzen zijn, laten we dan ook maar bedelzakken dragen en uit bedelnappen drinken.' En op dat moment bracht een page hem een bedelzak, die hij over zijn schouder hing. Vervolgens pakte hij met beide handen een grote, lelijke houten nap vol wijn, die hij kloek in één teug leegdronk, opnieuw liet vullen en aan zijn buurman gaf, waarbij hij uitriep: 'Ik heb gedronken op de gezondheid van de geuzen. Leve de geuzen!' 

Raad van Beroerten

Smeekschrift

https:

Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden, 1515-1572?

Geef een omschrijving van het kenmerkend aspect 'De protestantse Reformatie die splitsing in de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had'

(Gebruik hiervoor de vragen 'wat', wie', 'waar', 'wanneer', 'waarom belangrijk' en geef twee voorbeelden)

Je zou de beginjaren van de Opstand in drie fases kunnen verdelen:
- 1550-1565
- 1566-1571
- 1572-1585
Geef van elke fase een korte beschrijving.