Hoofdstuk 2: Jongeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

Terugblik op de vorige les 

Nature 
Nurture
Socialisatie 

Gedrag

• Aangeboren -> “erfelijk” gedrag / het zit in je genen. Bv. snel blozen, ochtendhumeur, kort lontje, ongeduldig zijn

• Aangeleerd gedrag -> gedrag dat je door je omgeving aangeleerd krijgt. Bv. vloeken, roken, beleefd zijn, inzet tonen 

Let op... Soms is gedrag zowel aangeboren als aangeleerd. 

• Bv. boerenkool eten: 

 Aangeboren = de behoefte aan eten 

Aangeleerd = de manier waarop je eet (bv met bestek) en wat je eet (bv “Hollandse pot”)

Bv. Nederlands praten:
Aangeboren = de klank
Aangeleerd = de taal 

Let op... Soms is gedrag zowel aangeboren als aangeleerd...

Voorbeeld: boerenkool eten

• Aangeboren = de behoefte aan eten 
  

• Aangeleerd = de manier waarop je eet (bv met bestek) en wat je eet (bv “Hollandse pot”)  
  

Voorbeeld: Nederlands praten

• Aangeboren = de klank 

• Aangeleerd = de taal

Socialisatie

• Het bewust of onbewust aanleren van normen, waarden en gewoonten die bij jouw groep of samenleving horen heet socialisatie.
  

• Hierin zit het woord sociaal wat te maken heeft met hoe mensen met elkaar omgaan

Waar vindt socialisatie plaats?

• In het gezin.
• Op school. 
• Door je vrienden.
• Op sportclubs.
• Op je werk.
• Door je geloof.
• Door media.
• Door de overheid.
  

(Hoe dan? Verzin bij ieder puntje een voorbeeld. VB: School = op tijd komen)

Vanaf welke leeftijd begint socialisatie?

1. Vanaf 18 jaar, want dan ben je meerderjarig.
2. Vanaf vier jaar, want dan ga je naar school.
3. Vanaf de geboorte.
4. Vanaf het moment dat een kind kan praten en anderen verstaat.

Nakijken

bladzijde 8 tot 12 

1.8.1 Janise woont in Maastricht en is geadopteerd uit China. Zij spreekt Nederlands met een Limburgs accent.

1. Nature
2. Nurture

Nurture

Taal of een accent is aangeleerd

1.8.2 Stijn zit op een speciale school, zodat hij meer tijd voor hockey heeft. Hij is een toptalent.

1. Nature
2. Nurture

Nature

Talent is aangeboren.

Maar... 

Thomas lijkt op zijn vader, ze zijn allebei heel snel boos

1. Nature: omdat drift in aangeboren
2. Nurture: omdat agressief gedrag vaak overgenomen wordt
3. Allebei de antwoorden zijn juist

Massamedia 

Veel organisaties hebben invloed op iemands waarden, normen en gedrag.

Welke is het belangrijkst voor kleine kinderen?

1. Het gezin
2. De media
3. Het geloof
4. School

Paragraaf 2: Een leven lang leren

Op welke manier vindt socialisatie plaats? (dus: op welke manieren leren we waarden en normen aan?)

• Via informatie: bv. hoe bak ik een ei?
  
• Via imitatie: onbewust iemand nadoen. Bv. scheldwoord overnemen.
  
• Via ervaringen: Bv. als je ooit je portemonnee bent verloren, zal je voortaan beter opletten.
  
• Via experimenteren: Bv. als je voor het eerst een tosti bakt en hij brandt aan, weet je dat je dat de volgende keer anders moet doen. 
  

Sociale controle

Als wij waarden en normen aangeleerd krijgen, vindt er sociale controle plaats: mensen letten erop of jij je wel houdt aan deze waarden en normen.

Bij sociale controle maken we gebruik van sancties: het belonen of straffen als je je niet (of juist wel) aan de waarden en normen houdt.

• Bv. boete als je te hard rijdt = straf 
• Bv. voldoende voor je toets als je goed geleerd hebt = beloning 
  

Internalisatie

Als je je waarden en normen maar lang genoeg volhoudt, ontstaat er internalisatie: het automatisch uitvoeren van de aangeleerde waarden en normen.

Bv. handen wassen na het plassen, tandenpoetsen, etc.

Allemaal leuk en aardig, maar ik dan?

• Tijdens het hele proces ontwikkel je ook jezelf: 'je eigen ik'

• Dit heet je identiteit: de persoon die jij bent, gevormd door alle kenmerken die bij jou horen, je ervaringen en je omgeving

Rolgedrag

Door socialisatie ontwikkelen we ook rolgedrag: gedrag dat je van iemand in een bepaalde situatie verwacht. 

• Bv. een verkoopster hoort vriendelijk te zijn. 

We hebben allemaal verschillende rollen. 

• Bv. je bent docent, maar ook moeder, zus, baasje van een hond, klant in een winkel, etc.  
  

Rolbevestigend/ Roldoorbrekend

Op het moment dat je een rol aanneemt die iedereen van je verwacht heet dat rolbevestigend. 

• Bv. van een huisvrouw verwacht je dat ze kookt. 
  

Als je juist een rol aanneemt die niemand van je verwacht heet dat roldoorbrekend: 

• Bv. een docent die in de les opeens gaat staan dansen op tafel. 
  

Bij sociale controle:

1. letten mensen op hoe jij je gedraagt.
2. controleren mensen elkaars waarden.
3. verdedigt iedereen zijn belangen.
4. gaat het vooral om het afleren van aangeboren eigenschappen.

Een ander woord voor beloning en straf is …

Welk woord is weggelaten?

1. aangeleerd
2. eigenschap
3. sanctie
4. imitatie

Zijn de uitspraken juist of onjuist?

1. Boodschappen doen voor je buren is een positieve sanctie.
2. Sancties hebben te maken met sociale controle.

1. 1 is juist, 2 is onjuist.
2. 1 is onjuist, 2 is juist.
3. 1 en 2 zijn beide juist.
4. 1 en 2 zijn beide onjuist.

Als normen en waarden een vanzelfsprekend gedeelte van je gedrag zijn geworden, is er sprake van:

1. een sanctie.
2. sociale controle.
3. imitatie
4. internalisatie

Zijn de uitspraken juist of onjuist?

1. Als internalisatie heeft plaatsgevonden, is de socialisatie gelukt.
2. Als normen en waarden geïnternaliseerd zijn, ben je volwassen.

1. 1 is juist, 2 is onjuist.
2. 1 is onjuist, 2 is juist.
3. 1 en 2 zijn beide juist.
4. 1 en 2 zijn beide onjuist.

Zijn de uitspraken juist of onjuist?

1. Als een kind een ander kind nadoet, is er sprake van experimenteren.
2. Op de kleuterschool leren kinderen vooral door ervaringen nieuwe dingen.

1. 1 is juist, 2 is onjuist.
2. 1 is onjuist, 2 is juist.
3. 1 en 2 zijn beide juist.
4. 1 en 2 zijn beide onjuist.

Je identiteit is een combinatie van je ervaringen en je ...

Welk woord is of welke woorden zijn weggelaten?

1. aangeboren eigenschappen.
2. sociale controle.
3. aangeleerde eigenschappen.
4. kennis

Zijn de uitspraken juist of onjuist?

1. Met identiteit bedoelen we dat de internalisatie is afgerond.
2. Iemand zegt: “Ik ben gelovig.” Hij spreekt dan over zijn internalisatie.

1. 1 is juist, 2 is onjuist.
2. 1 is onjuist, 2 is juist.
3. 1 en 2 zijn beide juist.
4. 1 en 2 zijn beide onjuist.

Opdrachten

Blz 20: 2, 4, 5, 7

Blz 21: 8

Paragraaf 3: Wat is normaal?

Wat is normaal?

Wat voor de ene persoon normaal is hoeft voor een ander niet normaal te zijn. Hoe komt dat?
...

Omdat de normen en waarden van mensen verschillen. Hoe groter het verschil, hoe abnormaler je iemand vindt. Je bent dan niet zo tolerant.

Waarden en normen

Waarden en normen kunnen ook verschillen per groep. Als je sterk het gevoel hebt dat je je MOET aanpassen om erbij te horen is er sprake van groepsdruk. Dat gebeurt vooral bij jongeren.

Soms willen jongeren zich niet aanpassen. Ze worden dan soms gepest. Als dat via sociale media gaat heet dat cyberpesten.

Generatieconflict

Soms botsen de waarden en normen van kinderen heel erg met die van hun ouders. Er ontstaat dan een generatieconflict: een meningsverschil door een verschil in leeftijd. 

• Bv. ouders die niet snappen waarom je altijd met je telefoon bezig bent. Zij hadden er namelijk geen toen ze jong waren. 
  

Opdrachten

Blz 22 :2/4

Blz 23: 7/ 8

Blz 24: 10

Paragraaf 4: Bij welke groep hoor je?

Waarom vormen mensen een groep?

Dit heeft veel te maken met identificatie: je herkent bepaalde kenmerken van jezelf bij een ander.

•  vb. jullie houden van dezelfde soort muziek  
  

Daarnaast heb je ook groepsidentificatie: Je voelt je dan verbonden met een groep mensen omdat je dezelfde kenmerken hebt.

•  vb. je voetbalteam omdat je allemaal voetbal leuk vindt 
  

Verbondenheid

Er zijn verschillende redenen om je verbonden te voelen met bepaalde groepen, namelijk:

- Plaats waar je woont of geboren bent

- Je geloof 

- Mensen die hetzelfde belang/probleem als jou hebben (vb. vertraging van de trein)

- Interesses

Jongerencultuur

Als jongeren veel interesses met elkaar delen noemen we dat: jongerencultuur: een groep jongeren met dezelfde waarden, normen en gewoonten

Vb. skaters, gabbers en gamers

Wij/zij-gevoel

Als mensen in een groep zich sterk met elkaar verbonden voelen noemen wij dat een wij-gevoel.

Vb. Ajax supporters zullen na een gewonnen wedstrijd zeggen ‘wij hebben gewonnen’

Daarnaast is er ook een zij-groep. Dat zijn dan de ‘anderen’.

Vb. De tegenstander van Ajax tijdens een wedstrijd