Kunstgeschiedenis - Romeinen

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Opvallendheden 1.2

Vragen over 1.3?

Wat namen de Romeinen
over van de Grieken?

Romeinen

• Ca. 753 v. Chr. – 476 n. Chr.  Start bij het stichten van de stad Rome
• Veroveraars, nemen elementen van             veroverde culturen over. 
• Strak georganiseerd: wegen, aquaducten. 
• Bedenkers van ons alfabet en kalender met    12 maanden. 
• Uitvindingen, vernieuwingsdrang. 
• Praktisch i.p.v. esthetisch.
• Start Christendom

Romeinse Rijk

• Ca. 750 v. Chr: Remus en Romulus stichten stadstaat Rome = hoofdstad. 
• 27 v. Chr. (Augustus) - 200 n. Chr:   bloeiperiode, rijk wordt steeds groter.
• Ca. 330:  Byzantium (=> Constantinopel) hoofdstad.  Later splitsing   Oost- en West Romeinse Rijk. 
• 394 Christendom officiële     staatsgodsdienst, bekering Constantijn. 
•  476 valt het West-Romeinse Rijk. In 1453        pas het Oost Romeinse Rijk.

Bouwkunst

• Veel openbare gebouwen, zoals thermen,      basilica en  amfitheaters. Ook nog tempels.
• Aquaducten, triomfbogen en fora.              Forum = centraal plein. 
•  Stadsplanning => rechte straten
• Praktisch i.p.v. esthetisch 
• Technische vernieuwingen (baksteen,              beton)
•  Verschillende zuilenordes in één gebouw,      vaak halfzuilen.
• Handboek architectuur door Vitruvius

Xanten

Fries

kapiteel

architraaf

zuil

Nieuwe architectonische vindingen ter vervanging van de architraafbouw: 

• Rondboog
• Tongewelf (Etrusken)
• Kruisgewelf
• Baksteen en beton
• Koepels 

Pantheon (ca. 118 – 128)

Koepel: 43,3 meter

Oculus: 9 meter

Wat is geen functie van de oculus in het Pantheon?

1. Contact met de hemel
2. Opening voor bouwmaterialen
3. Bron van licht en lucht
4. Bescherming tegen instorting

Vespasianus, 75-80 n. Chr.

Schilderkunst

•  Pompeï: uitbarsting Vesuvius in 79 n. Chr. 

    In de 18e eeuw opgegraven

•  Fresco: pigment in/op natte kalk

•  In de meeste huizen huisaltaar voor offers. Beoefenen van geloof.

•  Goden op de muren van villa’s, ook          

    landschappen, stillevens en architectuur

•  Trompe-l’oeil = "oog-bedrieger", net echt. Hierdoor lijkt ruimte groter

• Handboek door Plinius de Oudere

Pompeï

Op welke manieren ontstaat er diepte in deze fresco? 

Op welke manieren ontstaat er diepte in de fresco's van de Romeinen?

Triomfboog Constantijn

Griekse vs Romeinse beeldhouwkunst

• Godenwereld vs tastbare werkelijkheid
• Idealisme vs realisme
• Brons vs marmer
• Naast kopieën ook nieuwe vormen: portretbuste

       en historisch reliëf.

Voor de Grieken hadden de beelden bijna altijd een godsdienstige betekenis. Ze werden gemaakt in het kader van hun religie. De Romeinen daarentegen gebruikten de beelden ook ter decoratie in hun huis of tuin; pure luxe. De Grieken waren wijsgerig aangelegd, de Romeinen zijn slechts bedacht op nuttige, tastbare werkelijkheid. Zo is het te begrijpen dat ze in hun beelden de levende mens portretteren, en in hun reliëfs historische gebeurtenissen voorstellen

 In de klassieke Griekse kunst (voor het Hellenisme) wordt de mens vaak geïdealiseerd weergegeven, terwijl de Romeinen tijdens de republiek meer streefden naar realisme. Keizers of vroegere magistraten en generaals werden vaak afgebeeld met een hoge graad van ongenadig realisme, het zogenoemde verisme. 

De van oorsprong bronzen Griekse beelden, werden door de Romeinen in marmer gekopieerd. Soms letterlijk, soms met een kleine aanpassing of toevoeging. Brons en marmer zijn echter 2 totaal verschillende materialen met ieder eigenschappen. Zo bleven een groot aantal marmeren beelden niet in evenwicht en werd er bijvoorbeeld een paaltje of stammetje aan het been van het beeld toegevoegd. 

De Romeinse beeldhouwers maken een massa kopieën van Griekse beelden, dikwijls de enige weg om het verloren Griekse origineel te kennen. Maar de Romeinen leveren ook eigen prestaties, nl. het portret en het historische reliëf. 

Augustus

Portretbustes

•  "Uitvinding" van de Romeinen 
•  In traditie van dodenmaskers

• Realisme
• Hoofden geplaatst in standaard       buste.
• Vroege vorm van propaganda; Augustus

Historische reliëf

Zuil van Trajanus om veldtochten tegen de Daciërs te vereeuwigen.

Basilica

•  Marktplaats en rechtspraak
  
•  Indeling
•  Voorbeeld voor latere               Christelijke kerken

Een van de belangrijkste openbare gebouwen in de Romeinse stad was de basilica. Dit gebouw werd gebruikt als marktplaats, maar er werd ook recht gesproken.

Basilica betekent letterlijk "koninklijke zaal", en is afgeleid van het Oudgriekse woord voor koning: basileios.  

De basilica is meestal een stenen gebouw met een houten, soms ook wel stenen kapconstructie. Typerend voor de basilica is dat het middenschip (de middenbeuk) hoger is dan de zijbeuken. In de wanden van het middenschip zitten boven de zijbeuken vensters om licht binnen te laten. Aan één van de korte zijden bevindt zich een absis, een halfronde uitbouw.

Deze karakteristieke bouwvorm zou voortleven in de vroeg-christelijke en middeleeuwse kerkgebouwen van het Christendom.

Thermen van Caracalla, Rome

Romeins badhuis, Bath

Rijke Romeinen waren regelmatig in badhuizen (thermen) te vinden. Niet alleen omdat ze het prettig vonden, maar ook om te vergaderen. In sommige badhuizen zaten complete bibliotheken.

De Romeinen staan bekend om hun gebouwen. Sleep de begrippen naar de juiste afbeeldingen. 

Thermen

Amfitheather

Aquaduct

Fajoemportret

•  Romeinse Rijk ook in Egypte. 

        (Julius Ceasar x Cleopatra) 

•  Realistische portretten op          sarcofagen.
•  Combinatie Egyptisch - Romeins.
•  Oorspronkelijk maskers van was.

Brons

• Naast marmeren kopieën ook   bronzen beelden.
• Later omgesmolten (door   Christenen).
• Ruiterstandbeeld Marcus       Aurelius, 161-180 nc verguld brons.
• Bewaard omdat men dacht dat   het Constantijn (eerste   Christelijke keizer)  voorstelde. 

Het Forum Romanum

• politiek
  
• rechtspraak
  
• religie
  
• handel

Reconstructie van het Forum Romanum zoals het er tijdens het Romeinse Rijk moet hebben uitgezien.