1. China tot aan Mao

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Historische context China

Waarom China?

- kritiek op examen: teveel Westerse geschiedenis

- dus: China als niet-westerse geschiedenis

MAAR:

context China begint op het moment dat de Europanen voet aan wal zetten. 

Het keizerrijk

Etnische minderheid regeert over een meerderheid: keizer en mandarijnen

Confucianisme als basis voor regeersysteem

1650 - 1800 relatieve rust en groei van bevolking

Keizers regeerden volgens het 

Hemels Mandaat 

Het Hemels Mandaat was de legitimatie van de heerschappij van de Chinese keizers als de Zoon des Hemels (天子 tianzi), door de hemel verkozen en gezegend, zolang hij deugdig heerste. Als dit niet zo was dan gaf de hemel het mandaat aan iemand anders en werd deze keizer.

Onderdanen gehoorzamen aan de keizer, 

de keizer streeft het welzijn van het volk na.

Het Hemels Mandaat

Modern Imperialisme in China

19de eeuw; Industriële revolutie -> Modern Imperialisme in China 

Europa was op zoek naar grondstoffen in China.

Binnenlandse problemen

besluiteloosheid

corruptie

bevolkingsgroei

te weinig ambtenaren

Witte Lotus Opstand

1796-1804

Alleen toegankelijk voor de Keizer en zijn familie en voor zijn medewerkers

Efficiënte organisatie

Mandarijnen (ambtenaren)

China 18de eeuw, een machtig keizerrijk

- welvarend

- sterk gecentraliseerd

- effectief functionerend

Confucianisme

(Filosofische stroming met religieuze trekken)

Overige kenmerken:

voorouderverering - sober leven - hard werken

Tweeduizend jaar lang was het confucianisme de officiële staatsreligie van China. Het bracht eenduidig overheidsbeleid in een staat 

Gaat uit van de 5 menselijke relaties. De wereld is ordelijk als iedereen zijn juiste rol kent:

1. Vader (liefde) - Zoon (eerbied

2. Oudere broer (zorgzaam) - jongere broer (nederig)

3. Man (rechtvaardig) - vrouw (gehoorzaam)

4. Oudere (menselijk) - jongere (dankbaar)

5. Regeerder (menselijk) - onderdaan (trouw)

Er is dus sprake van een duidelijke hiërarchie

Vlag van de Qing dynastie

De Manchu's komen oorspronkelijk uit Mantsjoerije. Ze vormden een minderheid in China. Slechts 2% van de Chinezen waren Manchu.

Deze Manchu keizers oefenden hun macht door veel Chinese traditeis en regels over te nemen. 

Wel voerden ze in dat alle mannen hun voorhoofd kaal moesten scheren en hun haar in een staart moesten dragen. Dit was een teken van onderwerping aan de Manchu keizers

Qing dynastie ook bekend van :

Qing-dynastie (1644-1912) 

Meervolkerenstaat (Tibetanen, Oeigoeren, Mongolen, Birmezen en Taiwanezen). 

Politieke crises

Hongersnoden

Corruptie 

-   Gebied interessant voor overname westerse grootmachten 

     (handel/afzetmarkt, grondstoffen, expansie) onder invloed 

     van modern imperialisme

-   Maar...Chinese heersers voelen zich ver verheven boven de 

     Europese barbaren

Kanton

Handel sinds de 17e eeuw op bepaalde plaatsen (strenge eisen!) 

Vanaf 18e eeuw alleen via de havenstad Kanton

Opium

Zwaar verslavend

Import vanuit Brits-Indië (nu India)

Corruptie - afpersing - verzwakking van het gezag

1839 - Kanton

Opium in beslag genomen en vernietigd (waarde: 6 miljoen dollar)

Eerste Opiumoorlog

1839-1842

Chinezen geen partij tegen de Britten

Verdrag van Nanking

-  Vrijhavens in vijf steden (Kanton, Amoy, Foochow, Ningpa en 

    Shanghai). 

-  Hongkong werd kroonkolonie van de Britten

-  Compensatie (schuldbetalingen) aan Britten

Start voor 'ongelijke verdragen'

Gunstig voor Europese landen, ongunstig voor China

(Duitsland, Nederland, Rusland, Frankrijk, VS)

Start van ongelijke behandeling en westerse inmenging. 

Tweede Opiumoorlog

1856-1860

Chinezen erg ontevreden over eerste vrede. Europeanen hielden zich niet aan de afspraken. Chinezen wilden geen consessies doen

Britten en Fransen winnen: opiumhandel wordt gelegaliseerd, meer havens open, schuldbetalingen

Zelfversterkingsbeweging

Interne wens tot versterking van China

- Geen kennis in huis, dus bestellingen bij westerse landen

- Vernieuwingen vooral doorgevoerd in steden

- Verzet tegen moderniseringen als trein en elektriciteit

Japans-Koreaanse oorlog (1894)

China verliest

- Japan annexeert Taiwan en Korea

- Japanse concessies in Chinese havensteden

- Nóg meer Europees imperialisme

Versterking moderniseringen

- Gesteund door de keizer

- Focus op onderwijs, spoorwegen, fabrieken, mechanisering 

   en mijnen. 

Bokseropstand (1900)

Waarom boksers?

- Tegen westerse invloed en moderniseringen

- Geloof in scherm- en verdedigingskunst, ook tegen kogels.

Opstand wordt neergeslagen door Europese mogendheden

Bokserprotocol

Oorlog verloren door China na belegering van 55 dagen.

- Herstelbetalingen ($300 miljoen met rente)

- Verbod op wapens en munitie voor twee jaar 

- Vernietigen van forten 

- Recht op bevaren zeeën door buitenlandse landen

- Verdere westerse inmenging.

Gevolgen

Deels moderniseringen olv Cixi

Afschaffen mandarijnenstelsel 1905

Nog teveel afhankelijk van buitenland, dus onrust bleef.

Cixi overleed in 1908, een dag na de keizer.

Kindkeizer Puyi (3 jaar), onder regentschap van vader.

Onrust in land versterkte

1911 revolutie 

Einde van het keizerrijk

Sun Yat-Sen

Stichter republiek China 

1 januari 1912 (tot 1949)

Drie volksbeginselen: 

- nationalisme

- democratie

- welvaart voor het volk

Grote overgang voor China

Van keizerrijk naar democratie. 

Grote beloften: einde corruptie, start democratie, einde van de buitenlandse invloeden, parlement als controlemiddel, 

maar niet mogelijk door corruptie, intimidatie en politieke moorden.

Yuan Shikai

Had de werkelijke macht in handen

Land viel uiteen in kleine gebieden: warlords.

Land niet onder centraal onder controle, geen einde buitenlandse inmenging.

Vele hongersnoden, vele doden.

Verdrag van Versailles (1919)

China sluit zich in WOI aan bij de Geallieerden

Geallieerden gaven na WOI Duitse rechten in China aan Japan 

>> Grote verontwaardiging en protesten

4-meibeweging

Moderniseringsbeweging die in 1919 ontstond uit verzet tegen 

de aanhoudende buitenlandse invloed in China en die streefde naar moderniseringen van de republiek op bestuurlijk, sociaal en cultureel gebied. 

Voorloper van de Chinese Communistische Partij, geïnspireerd op zelfversterkingsbeweging.

CCP en KMT

Chinese Communistische Partij (CCP) 

      Mao: revolutie zoals in Rusland

Sun Yat-sen  richt de Chinese Nationalistische Partij (of kwomintang, KMT) op

Beide partijen kregen steun (en wapens, munitie en geld) van de SovjetUnie.

Partijen werkten samen tegen westerse invloed en tegen versplintering (tegen warlords) van het eigen land. 

Chiang Kaishek

- Leider van de Chinese 

    nationalistische partij,  later 

    president van de Republiek China 

    (1943-1948). 

- Samen met de communisten vocht 

    hij voor de hereniging van het land 

    en tegen de Japanners. 

- Hij ging ook de strijd aan met de 

    communisten, die hij in 1949 verloor. 

Noordelijke veldtocht

Doel: verenigen van China

Verloopt voorspoedig, aanhang groeit.

1927: hoofdstad in Nanking, vele gebieden veroverd.

Maar: Chiang Kai-shek breekt met het communisme >>>

burgeroorlog

Chinese burgeroorlog 1927-1937

- Chiang Kai-shek en de nationalisten herstellen het gezag

- Deels einde ongelijke verdragen, industrialisatie, verbetering 

    infrastructuur

- Maar: veel corruptie en veel tegenstand, harde vervolging 

   communisten

1931 - Japan bezet Mantsjoerije

Eerste Verenigd Front

Japan bezet Mantsoerije

Communisten o.l.v. Mao Zedong vestigen zich op het platteland. Vluchten naar Yenan : 

De Lange Mars

Aanhang Mao groeit

Tweede Verenigd Front

Communisten en nationalisten werken 'samen' tegen offensief van Japan vanuit Mantsjoerije

Na capitulatie laait binnenlandse strijd weer op: burgeroorlog

1949

- Zedong roept communistische volksrepubliek China ui  t

- Kaishek vlucht naar Taiwan. Taiwan niet onder controle van Zedong, blijft twistpunt over onafhankelijkheid. 

- Steun: Kaishek - AmerikaZedong - SovjetUnie

- Kaishek claimde gezag over heel China

- Zedong zag Taiwan als afvallige provincie.