h 6 grondstoffen uit de aarde

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

les 1 metalen hst 6 par 1:  

wat leer je

• hoe maak je metalen uit erts
• dit moet je weten voor ijzer en aluminium
• edele en onedele metalen
• en hun eigenschappen
  

ijzer maak je uit ijzererts

1. ijzererts bestaat voor het grootste deel uit ijzeroxide(=roest)
2. ijzeroxide + cokes (=koolstof)+ zuurstof--> ruwijzer+koolstofdioxide
3. ruwijzer bevat nog te veel koolstof--> is bros--> nog

meer bewerken b.v. tot staal

aluminium uit aluminiumerts(=bauxiet)

aluminium heeft een kleine dichtheid en toch redelijk sterk --> veel toegepast. Bauxiet bevat ongeveer 50 % aluminiumoxide Al2O3

dat laat je smelten zodat het via elektrolyse kan ontleden en vloeibaar aluminium wordt afgetapt (zie plaatje)

2 Al2O3(l)--> 4 Al(l) + 3 O2(g)

*ken de reactie en ken de bij behorende

Metalen

edelmetalen (goud, zilver en platina)

•  reageren niet/nauwelijks met andere stoffen (als zuurstof, water of zuren) 
• worden daarom gevonden als zuivere stof (b.v.goudklompjes)

onedele metalen (alle anderen)

• onedele metalen reageren  wel met andere stoffen--> je vindt ze niet zuiver maar in verbindingen
• het aantasten van metalen  door stoffen uit de lucht (zuurstof+ water+ CO2) heet corrosie
• (roesten= corroderen van ijzer) 
  

Zeer onedele metalen:

Hoe onedeler een metaal hoe reactiever het is

• alle metalen uit groep 1 = alkalimetalen, zijn zeer reactief.
• ze reageren zo heftig met b.v. zuurstof en water dat ze onder een laagje olie bewaard worden
• in het filmpje van brainiac zie je wat alkalimetalen in water doen!

eigenschappen van alkalimetalen

Zoals je in het filmpje zag reageren alle alkalimetalen  heel heftig met water.  Ze pikken de O atomen af van H2O . Daardoor ontstaat er waterstofgas, dat is zeer explosief. 

Hoe groter de atoommassa des te explosiever!

par 6.2  legeringen maken = metalen mengen

Dit doe je om betere eigenschappen te krijgen. Veel legeringen zijn harder dan de zuivere  stoffen.

Goud is puur erg zacht --> mengen met zilver(=witgoud) of met koper (=roodgoud) 

par 6.2  legeringen maken = metalen mengen

andere legeringen die je moet kennen:

- zilveramalgaam (kwik+zilver) vroeger voor vullingen  in  kies

- staal (ijzer + beetje koolstof)

- roestvaststaal (ijzer + chroom of nikkel)

- brons (koper+tin)

-messing(koper+zink)

metalen beschermen

-verven

-invetten

-vertinnen

-verzinken

-verchromen

-emailleren(=glas op pan)

is voorkomen dat er zuurstof (of andere stoffen)bijkomen

Zware metalen

Metalen met een hoge dichtheid (kwik, lood, cadmium) én zeer schadelijk voor de gezondheid. Afval met zware metalen moet apart weggegooid bij kca-afval (kca = klein chemisch afval)