Wat je moet weten voor de toets

• M&M
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

1. Levenswijze van Jagers en Verzamelaars
   
2. Ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen 
   
3. Ontstaan van de eerste steden en landbouwstedelijke samenlevingen 
   

Oorzaak en gevolg

Rond 10.000 voor Christus kwam er een einde aan  

de laatste ijstijd. De oorzaak hiervoor was dat het  

warmer werd (klimaatsverandering) 

Oorzaak en gevolg

• Oorzaak: de klimaatsveranderi g na de laatste IJstijd.
• Gevolg 1: het werd warmer en droger
• Gevolg 2: mensen konden niet meer goed leven als jager-verzamelaars
• Gevolg 3: mensen zochten naar andere middelen van bestaan, zoals de landbouw

Prehistorie (pre = voor, historie = geschiedenis) Dit is het moment voordat men kon schrijven --> archeoloog.

Historie: De periode nadat mensen konden schrijven --> historicus

Geschiedenis kijkt alleen naar historie

Bronnen

Prehistorie: Periode van ongeschreven bronnen

Speren, vuursteen

Historie: Periode waarin er ook geschreven bronnen zijn

(schrift)

Prehistorie

• De prehistorie eindigt niet overal ter wereld op hetzelfde moment!

• Als een volk een schrift ontwikkelt dan begint voor dat volk de historie en eindigt de prehistorie.

De eerste mensen

• Homo betekent mens
• Homo habilis: 'handige mens' (2,1 - 1,5 miljoen jaar geleden)
• Homo erectus: 'rechtopgaande mens' (1,9 miljoen - 140.000 jaar geleden)
• Homo sapiens: 'wijze mens' (200.000 jaar geleden tot nu)

• Homo neanderthalensis: 'Neanderthaler' (275.000 - 20.000 jaar geleden) 
  

De moderne mens

Homo Sapiens

Dit betekent ook wel:

Denkende mens.

Homo Sapiens is 200.000 v Chr ontstaan in Afrika.

In tienduizenden jaren tijd heeft de mens zich over de aarde verspreid. 

De verschil1len tussen jagers en boeren

Jager-verzamelaars

• Leven in kleine groepen (ongeveer 30-50 mensen)

• Geen vaste woonplaats: nomaden

• Trekken achter hun eten aan
  
• Eenvoudige woningen: hutten/grotten

• Weinig bezittingen
• Jagen en verzamelen is hun middel van bestaan

Oorzaak en gevolg.

• Leefden voor een groot deel van de jacht.
• Dieren trokken verder als het voedsel op was.
•  Jagers verzamelaars trokken achter de dieren aan.
• Gevolg: Geen vaste woonplaats!

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (9000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije

De eerste boeren

•   Dieren temmen
  
• Gewassen kweken
• Gebruik van potten
• Boerderij en schuur
• Dorpen
• Nieuwe technieken
• Harder werken

De eerste boerderijen

• Stevige houten gebouwen
• Dichtbij rivieren
• Vee vaak in huis
• Schuur voor opslag
• Ontstaan van handel (economie)
  

landbouw

akkerbouw

+

veeteelt

Dood en begraven

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood

Kernbegrippen

(pre) Historie) BK

Jagers- verzamelaars  BK

Boeren  BK

landbouwsamenleving KGT 

Oorzaak en gevolg tl/H

Hunnebeden tl/H

Evolutie van de mens H/V