2.5 DNA en de celcyclus 4V 2223

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

2.5 DNA en de celcyclus

Levenscyclus van een cel

BINAS 76A

interfase: voorbereiding/ pauze

BINAS 76A

DNA verdubbeling

BINAS 76A

DNA-verdubbeling/ -replicatie

M-fase: celdeling

BINAS 76A

Mitose - Profase

Kernmembraan verdwijnt

Chromosomen spiraliseren

Spoelfiguur ontstaat (celskelet)

Mitose - Metafase

Chromosomen liggen naast elkaar op de equator van de cel

Spoelfiguur bij de polen met trekdraden bij de centromeren van elk chromosoom

Elk chromosoom is verbonden met beide spoelfiguren

Mitose - Anafase

Trekdraden trekken de chromatiden uit elkaar.

De chromosomen zijn nu weer 'normaal'.

Mitose - Telofase

Chromosomen despiraliseren

Nieuw kernmembraan ontstaat

Spoelfiguren verdwijnen

Celdeling

Mitose

Moet ik dit leren?

BINAS 76B1

Mitose - Celdeling

0

0

In een bepaalde cel is de hoeveelheid DNA in de G1 fase p, Hoeveel DNA is er tijdens de anafase?

1. 2p
2. p
3. 1/2p

In een bepaalde cel is de hoeveelheid DNA in de G1 fase p, Hoeveel DNA is er aan het eind van de G2?

1. 2p
2. p
3. 1/2p

In een bepaalde cel is de hoeveelheid DNA in de G1 fase p, Hoeveel DNA is er in één kern na de celdeling?

1. 2p
2. p
3. 1/2p

                   Interfase                     M-fase

                    S-fase                          profase

Controle celdeling

G1 fase: door P53-eiwit 

Controle op DNA schade, celgrootte, voedingsstoffen

Herstelenzymen proberen de fouten nog op te lossen, lukt dat niet dan volgt apoptose: gecontroleerde celdood

Controle celdeling

G2 fase: 

Controle op juiste replicatie van het DNA en celgrootte

Herstelenzymen proberen de fouten nog op te lossen, lukt dat niet dan volgt apoptose: gecontroleerde celdood.

Controle celdeling

M fase (metafase): 

Controle op juiste vorming spoelfiguur, elke chromatide is bij het centromeer verbonden met elk spoelfiguur

Herstelenzymen proberen de fouten nog op te lossen, lukt dat niet dan volgt apoptose: gecontroleerde celdood

Tumor

Bij fouten in de genen die betrokken zijn bij (de controle van) de celdeling kan ongecontroleerde celdeling ontstaan: een tumor.

Kanker is een kwaadaardig tumor, een tumor die gemetastaseerd is (uitgezaaid).

Uitzaaiïngen zijn tumorcellen die loslaten en via het bloed/ lymfe in een ander orgaan doorgroeien.

Kanker- behandelingen

Chirurgie: verwijderen van de tumor

Bestraling: vernietigen van de tumor door radioactieve straling

Chemotherapie: cytostatica (geneesmiddel dat de celdeling remt) voorkomen celdeling, ook van tumorcellen. Andere stoffen voorkomen bloedvatvorming bij de tumor.

Immunotherapie: stimulering van het afweersysteem om zelf tumorcellen op te ruimen.

Celdeling worteltop

Celdeling worteltop

Teken een voorbeeld van elke fase uit je binas, laat in het plaatje zien welke je getekend hebt.

Teken er ook de trekdraden in (die zie je niet op de foto)

Geef aan: 1 chromosoon, 1 chromatide, 1 centromeer per plaatje (indien mogelijk)

Doel 2.5

Je leert hoe cellen delen 

Je leert hoe fouten in de celdeling kunnen leiden tot kanker

Begrippen 2.5

mitose, celcyclus, interfase, G1-fase, S-fase, G2-fase, M-fase, G0 fase, profase, metafase, anafase, telofase, pectine, middenlamel, cellulose, celstrekking, P53 eiwit, apoptose, kanker, tumor, metastaseren, bestraling, chemotherapie, cytostatica, immunotherapie

Huiswerk

In de online methode.

Kies een leerweg (default B).

Maak 2.5 opdracht 5 t/m 10.