Cursus Formatief Handelen Burgerschap

• Burgerschap
• Middelbare school
• vmbo k, mavo
• Leerjaar 1,2

Duurzaamheid

Wereldcampus

JdW-kijkwijzer

Lesopbouw:

1. Vooraf:
   Startklaar, Voorkennis activeren, Formatief Handelen
   
   
2. Instructie:
   Leerdoelgericht werken, Inclusieve didactiek, Concrete en herkenbare voorbeelden, Formatief Handelen
   
   
3. Toepassing:
   Actieve verwerking, Formatief handelen 
   
   
4. Evaluatie:
   Afsluiting

              Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

Wat betekent duurzaamheid voor jou?

Stap 1: Oriënteren en voorspellen

Voorkennis activeren

Laat leerlingen in 1 zin opschrijven wat duurzaamheid volgens hen betekent. Laat hen kort uitwisselen in tweetallen. Kies daarna een paar leerlingen om plenair te delen.

Formatief handelen:

Activeert voorkennis en maakt verschillen in beginsituatie zichtbaar.

           Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen wat duurzaamheid betekent aan de hand van een voorbeeld uit de les (R) 
2. Je kiest één haalbare gedragsverandering die jij deze week gaat toepassen om duurzamer te leven (T) 
3. Je kunt duurzame en niet-duurzame keuzes in jouw dag benoemen met minimaal één voorbeeld van elk (I)

Stap 1: Oriënteren en voorspellen 

(Wat wil ik bereiken bij en met mijn leerlingen of studenten?)

 Wat is (niet) duurzaam?

Welke zijn duurzaam, welke niet? Waarom?

Duurzaam

Niet duurzaam

Fast fashion winkel

V

liegtuigvakantie

Tweedehands kleding

Fietsen naar school

Stap 2: Nadenken en produceren 

(Waar wil ik dat leerlingen over nadenken? Naar welke informatie ben ik op zoek?)

Toelichting docent:

Laat leerlingen de vier beelden bespreken en klassikaal delen wat zij duurzaam of niet-duurzaam vinden en waarom.

Formatief handelen:

Geeft inzicht in leerlingenbegrip en denkfouten. Legt een basis voor begripsontwikkeling.

Stap 3: Interpreteren, communiceren & beslissen. 

De docent communiceert en licht toe a.d.h.v. een instructievideo. De leerlingen communiceren hun eigen inzichten over duurzaamheid. 

Informatieve video die duidelijk uitleg geeft over klimaatverandering.

Wat is er aan de hand met het klimaat? Schrijf 2 dingen op.

Toelichting docent:

Bekijk samen een korte uitlegvideo. Laat leerlingen daarna zelfstandig 2 observaties noteren over klimaatverandering.

Formatief handelen:

Verheldert begripsvorming; docent ziet of de kern begrepen wordt.

           Wat doe jij al duurzaam?🧠  

In duo’s:

• Wat doe jij thuis of op school al duurzaam?
• Waar kun jij nog verbeteren?

Schrijf 3 voorbeelden in je schrift (2 duurzaam, 1 niet-duurzaam).

Stap 3: Interpreteren, communiceren & beslissen. 

De docent communiceert en licht toe a.d.h.v. een instructievideo. De leerlingen communiceren hun eigen inzichten over duurzaamheid. 

Toelichting docent:

In duo’s reflecteren leerlingen op hun gedrag. Ze maken een korte lijst van hun duurzame en niet-duurzame keuzes.

Formatief handelen:

Leerlingen spiegelen eigen gedrag en oefenen met onderbouwen. Docent kan observeren waar kennis nog ontbreekt.

          Maak je eigen duurzaamheidskaart

Vul de duurzaamheidskaart in

Geef bij elk moment aan:

• Wat is een duurzame keuze?
• Wat is een minder duurzame keuze?

Stap 4 Een geïnformeerde vervolgactie. 

De leerlingen beschikken nu over voldoende kennis om aan de slag te gaan. Er is nagedacht over feedback, de leerlingen hebben genoeg kwaliteitsbesef om elkaar van peerfeedback te voorzien. 

Toelichting docent:

Leerlingen tekenen hun dag met duurzame vs. minder duurzame keuzes.

Formatief handelen:

Geeft zicht op toepassing en misconcepties. Helpt bij individuele ondersteuning in vervolgstappen.

          Bespreek & geef feedback

• In groepjes van 3: bespreek je kaarten
• Wat valt op?

Geef elkaar 1 compliment en 1 tip.

Gebruik deze vragen:

Wat zou er gebeuren als je deze keuze omdraait?

Welk effect heeft jouw gedrag op de wereld?

Stap 4 Een geïnformeerde vervolgactie.

De leerlingen beschikken nu over voldoende kennis om aan de slag te gaan. Er is nagedacht over feedback, de leerlingen hebben genoeg kwaliteitsbesef om elkaar van peerfeedback te voorzien. 

Toelichting docent:

Laat leerlingen hun kaart bespreken en feedback geven met behulp van verdiepende vragen.

Formatief handelen:

Stimuleert zelfregulatie, reflectie en taalontwikkeling. Peerfeedback geeft inzicht in leerproces.

          Kies jouw duurzame doel 

• Kies 1 gedrag dat jij deze week gaat veranderen.

→ Schrijf dit op een kaartje dat in de klas blijft hangen.

Stap 4 Een geïnformeerde vervolgactie.

De leerlingen beschikken nu over voldoende kennis om aan de slag te gaan. Er is nagedacht over feedback, de leerlingen hebben genoeg kwaliteitsbesef om elkaar van peerfeedback te voorzien. 

Toelichting docent:

Laat elke leerling één haalbare gedragsverandering kiezen en zichtbaar maken via een kaartje.

Formatief handelen:

Leerlingen formuleren eigen leerdoel en verbinden lesinhoud met hun eigen leven.

           Kwaliteitsbespreking  

Wat is een goede duurzaamheidskaart?

Samen bekijken we:

✅ Duidelijke keuzes

✅ Concreet gedrag

✅ Logische opbouw

Stap 4 Een geïnformeerde vervolgactie.

De leerlingen beschikken nu over voldoende kennis om aan de slag te gaan. Er is nagedacht over feedback, de leerlingen hebben genoeg kwaliteitsbesef om elkaar van peerfeedback te voorzien. 

Toelichting docent:

Samen kwaliteitscriteria opstellen aan de hand van één of twee goede voorbeelden.

Formatief handelen:

Vergroot het inzicht in kwaliteit. Leerlingen leren waar ze op moeten letten en hoe ze hun werk kunnen verbeteren.

       Jouw volgende stap: kies wat bij jou past

🔹 Stap 1 – Extra steun nodig?

Je krijgt nog even uitleg en mag jouw duurzaamheidskaart rustig verbeteren of opnieuw tekenen.

🔹 Stap 2 – Klaar om zelfstandig verder te werken?

Je gaat aan de slag met jouw eigen duurzame doel: wat ga jij deze week anders doen?

🔹 Stap 3 – Wil je een stapje extra doen?

Je ontwerpt een campagneposter waarmee je anderen laat zien waarom duurzame keuzes belangrijk zijn.

Stap 4 Een geïnformeerde vervolgactie.

De leerlingen beschikken nu over voldoende kennis om aan de slag te gaan. Er is nagedacht over feedback, de leerlingen hebben genoeg kwaliteitsbesef om elkaar van peerfeedback te voorzien. 

Toelichting docent:

Deze differentiatie helpt je om elke leerling op zijn of haar niveau uit te dagen. Op basis van observaties tijdens de les wijs je leerlingen gericht toe aan een stap. Zo sluit je aan bij hun leerbehoefte én stimuleer je eigenaarschap.

Formatief handelen:

Je gebruikt de inzichten uit eerdere opdrachten (denkpatronen, kaarten, feedbackmomenten) om te bepalen wie waar het meeste bij leert. Zo maak je van leren een doorlopend, aangepast proces.

Wat is een duurzame keuze voor je lunch?

1. Eten dat uit een ander werelddeel komt
2. Een maaltijd met veel vlees
3. Een zelfgemaakte lunch in een herbruikbare trommel
4. Lunch in wegwerpverpakking

Stap 5: Terugblikken, Verifiëren en Voorspellen. 

Je stelt een aantal vragen (sleutelvragen) om te bekijken of de vragen uit stap 2 nu beter beantwoordt worden. 

Check-vragen om te controleren of de leerlingen de begrippen begrijpen en waar de misconcepties zitten.

Waarom is het goed om een duurzaam doel te kiezen?

1. Omdat iedereen dat moet doen
2. Omdat je dan invloed hebt op een betere wereld
3. Omdat school dat vraagt
4. Omdat je anders straf krijgt

Stap 5: Terugblikken, Verifiëren en Voorspellen.

Je stelt een aantal vragen (sleutelvragen) om te bekijken of de vragen uit stap 2 nu beter beantwoordt worden. 

Check-vragen om te controleren of de leerlingen de begrippen begrijpen en waar de misconcepties zitten.

           Terugblik & voorspelling

Volgende week bespreken we:

• Wat ging goed met je doel?
• Wat was lastig?
• Wat wil je nu leren of verbeteren?

Toelichting docent:

Begin volgende les met terugblik op het duurzame doel. Wat lukte, wat niet, en wat is de volgende stap?

Formatief handelen:

Bevordert metacognitie. Stimuleert blijvende gedragsverandering door bewust leren.

           Begrippen
           uit deze les

• Duurzaamheid
• Duurzame keuze
• Niet-duurzame keuze
• Gedragsverandering
• Haalbaar doel

Wat neem jij mee van deze les?

Eindslide.

"Misschien lijkt jouw keuze maar klein — een herbruikbare fles, korter douchen, iets tweedehands kopen. Maar als iedereen vandaag één duurzame stap zet, maken we samen een wereld van verschil. Jij bent dus belangrijker dan je denkt."