Depressieve stoornissen LES 2

• stemmingsstoornissen
• Hoger onderwijs

Thema 7: 

De zorgvrager met psychopathologie

Gemaakt door: Buzeijn Sarah

Schooljaar: 2018-2019

ZoWe

Symptomen van depressie

DSM - 5: 

Ten minste vijf symptomen gedurende 2 weken aanwezig. 

Ten minste één van de symptomen is een kernsymptoom

Situatie?

ZV komt na auto-intoxicatie binnen op spoed.

Wat zou jij als verpleegkundige bevragen om zicht te krijgen op evt depressieve stemmingsstoornis? 

Welke symptomen moeten zeker aanwezig zijn om te spreken over depressie?

1. Denken aan de dood
2. Sombere / depressieve stemming
3. Verlies van interesse
4. Zich schuldig / waardeloos voelen

Wat is anhedonie?

1. Gewichtsverlies
2. Zich futloos voelen
3. Verlies interesse/plezier
4. Slaapprobleem

Sofie ligt gans de dag in bed.
Aan welke symptomen van depressie link je dit?

1. Stress
2. Sombere stemming
3. Slaapproblemen
4. Anhedonie

Lesdoel 

Het ontstaan van de depressieve stemmingsstoornis vanuit verschillende invalshoeken

Verschillende invalshoeken om depressie te verklaren:

(Visie - Modellen)

Depressie vanuit biopsychosociaal model

Depressie vanuit biopsychosociaal model

• Erfelijkheid (pg42)
• Neurotransmitters (pg 43)
• Chronobiologie (pg 44)
• Lichamelijke ziekten (pg 45)
• Verslavende middelen (pg 45)
• Hormonen (pg 46)

Ontregeling in neurotransmitters

Neurotransmitter: zorgt voor communicatie tussen de zenuwcellen

Tekort aan serotonine - noradrenaline - dopamine 

= ontstaan van depressie

Behandeling?

Antidepressiva

Erfelijkheid

Erfelijkheid en omgevingsfactoren spelen een rol!

= (traumatische) ervaringen, leefstijl, drugsgebruik,

infectieziektes en armoede

Lichamelijke ziekten

Bij heel wat lichamelijke ziekten kan depressie optreden: 

Aan welke lichamelijke ziekten denken jullie dan? 

Alcohol- en drugsmisbruik

Zelfmedicatie = coping

Onthouding van drugs/alcohol 

--> optreden van depressieve gevoelens

--> "dubbele diagnose"

Hormonen

Combinatie kwetsbaarheid en hormonale verandering

Soort:

Post-partumdepressie - depressiever voelen rond menstruatie

Chronobiologie

Biologische klok --> hypothalamus --> aangesloten op de oogzenuw.

Licht --> stimuleert de biologische klok

Behandeling?

Lichttherapie - waaktherapie

Depressie: biopsychosociaal model

Behandeling vanuit biologisch oogpunt? 

• Psychofarmacotherapie (pg 58 - 63)
  
• Waaktherapie                  (pg 64)
  
• Lichttherapie                   (pg 64)
  
• Elektroshocktherapie   (pg 65)
  
• Lichaamsbeweging       (pg 66)
  

Depressie vanuit biopsychosociaal model

• Stress (pg 46 - 49)
• Cognitieve gedragstherapie (pg 50 -52 pg 56 - 57) 
  
• Rouw (pg 37 - 39)
• Angst (pg 40)
• Persoonlijkheid/karaktereigenschappen
• Gebrekkig probleemoplossend vermogen

Welke vormen van stress kennen jullie?

Stress

Stress

1. Stress is niet slecht, maar goed

2. Stress en depressie

=> De lijst van Holmes en Rahe: stresserende levensgebeurtenissen. 

• Acute stress
• Chronische stress
• Ervaringen van trauma's 

Cognitieve stoornissen pg 50 - 52

Negatieve gedachten over zichzelf

" alles wat ik aanpak gaat fout - iedereen is tegen me"

Piekeren= hapering in het oplossen van problemen

Uitvergroten van het negatieve

Rampdenken

Dingen persoonlijk nemen

Cognitieve stoornissen pg 56 - 57

Verpleegkundig handelen?

Focus gericht op activiteiten en hobby's

• " Wat deed u vroeger graag van hobby's? Hoe zag dit eruit? Deed u dit alleen of met iemand?
  
• Dagplanning opstellen: realistisch en haalbaar - ook gericht op ontspanning
• Structuur

Cognitieve stoornissen pg 56 - 57

Verpleegkundig handelen?

Focus gericht op anders gaan denken:

• Dagboek opstellen om piekeren in kaart te brengen Bv Over welke onderwerpen pieker je? Wat doe je dan als je piekert? Heb je al kunnen ervaren wat helpt als je piekert? 
• Dagboek helpt negatieve gedachten structureren - reflecteren op persoonlijke groei
• Denkfouten uitdagen: Bv. Kloppen die gedachten wel met de werkelijkheid? Hoe zou je er anders over kunnen denken? Hoe zou je er dan anders mee omgaan? 
• Actief dingen gaan doen: lijst opstellen
• Ontspanningsoefeningen: ademhalingsoefening - bodyscan   = meditatie

Cognitieve stoornissen pg 56 - 57

Verpleegkundig handelen?

Focus gericht op Mindfulness:

• Hersenen = teveel gedachten - waardoor uitputting

• Zelfregulatie van de aandacht: leven in het moment - niet veroordelen van je gedachten - accepteer

• Nieuwsgierige en accepterende houding: je bent niet hetgene wat je denkt "Ik ben dom" - "Ik mag niet opkomen voor mezelf" => "Ik ben het wel waard ... "
  

Cognitieve stoornissen pg 56 - 57

Verpleegkundig handelen?

Focus gericht op herval:

• ZV leert zijn signalen herkennen adhv bv signaleringsplan
  
• Belang van psycho-educatie 

Rouw

De reactie na het overlijden van een geliefd persoon of na een belangrijk verlies​
  (bv. job, verlies, …)​ 

Overspoeld worden door verdriet & emoties​​ 

Symptomen: droefheid – boosheid – schuldgevoel – angsten – slapeloosheid – zich terugtrekken - …

Onderscheid tussen: normale rouw – abnormale rouw – depressieve stoornis​

Angst

Angst is een gewaarwording die je niemand toewenst.

Angst is overrompelend en overweldigend.

Een benauwend en beklemmend gevoel.

Verstikkend en verlammend.

Depressie vanuit biopsychosociaal model

Behandeling vanuit psychologisch oogpunt? 

Psychotherapie => verschillende vormen => psycholoog/psychiater

1. Cognitieve gedragstherapie

      = herkennen van gedachten, uitdagen en vervangen door reële gedachten

      = geven van opdrachten

Depressie vanuit biopsychosociaal model

Behandeling vanuit psychologisch oogpunt? 

1. Cognitieve gedragstherapie:

1)  Focus gericht op activiteiten en hobby's

2) Focus gericht op anders gaan denken

3) Focus gericht op herval

4) Mindfulness

  

Depressie vanuit cognitieve gedragstherapie

Hoe kijken we naar onszelf, anderen en de toekomst?

Bij depressie: negatieve gedachten over zichzelf/denkfouten

= vicieuze cirkel

Doeltreffend: cognitieve gedragstherapie

Opdracht: Lees pg 50 - 51:  G-schema klassikaal uitwerken

• Opdracht: "Wat vind je goed aan jezelf"

Depressie vanuit biopsychosociaal model

Behandeling vanuit psychologisch oogpunt? 

2. De psychodynamische visie

= Intensieve gesprekken bij de psychiater, psycholoog en verpleegkundige

In gesprek: vooral de zv aan het woord - niet sturend zijn

Vpk: empathische en niet-oordelende houding

  

Depressie vanuit biopsychosociaal model

Behandeling vanuit psychologisch oogpunt? 

2. De psychodynamische visie

• Holding
• Good enough mother
• Containment
• Mentaliseren

  

Depressie vanuit biopsychosociaal model

Sociaal

Verklaring vanuit de wisselwerking met de context/omgeving 

(Vb: door depressie negatieve commentaren -> extra druk -> isolement)

(Vb: door depressie -> steun van familie -> geeft kracht)

Kernvraag bij depressie:

Wat is de functie van de depressie binnen het systeem?

Welke steun is er al? Welke kan in gebruik genomen worden?

- Systeem en gezinstherapie

Depressie vanuit psychodynamische invalshoek

Levensverhaal/ geschiedenis van de zorgvrager

Betekenis zoeken van traumatische gebeurtenis

Onbewuste processen

Depressie vanuit psychodynamische invalshoek

Behandeling vanuit psychodynamisch oogpunt?

Psychotherapie dmv "vrij associëren"

Empatische en niet-oordelende houding

Depressie vanuit biopsychosociaal model

Behandeling vanuit sociaal oogpunt?

• Betrekken van de familie - gezinstherapie
• Focus gericht op activiteiten en hobby's
• Dagplanning opstellen: stapsgewijs - structuur
• Assertiviteitstraining
• Ontspanningsoefeningen
• Sociale vaardigheidstraining

Hoe zou jij als verpleegkundige de familie betrekken? 

Depressie vanuit interactionele invalshoek

Wisselwerking tussen patiënt en omgeving (systeem)

Waarop baseert zich hier de behandeling?

Betrekken van de omgeving

Zie cursus de gevolgen van depressie voor familie en vrienden pg72

Comorbiditeit