1.3 Vulkanisme

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

1.3 Vulkanisme

deel 1

Leerdoelen

- je weet wat een vulkaan is en wat de gevolgen van vulkaanuitbarstingen kunnen zijn.

- je begrijpt hoe vulkanen om ontstaan en waarom de gevolgen voor mensen in arme landen verschillen van die voor bewoners van rijke landen.

- je kunt op een kaart met de aardkorstplaten de gebieden aanwijzen met vulkanisme

Convergent

Divergent

Transform

Voorkennis testen

De aardkorst bestaat uit meerdere aardkorstplaten.

1. waar
2. niet waar

Hypocentrum

Epicentrum

Wat is de Schaal van Richter?

1. Dat geeft aan hoelang de aardbeving gaat duren
2. Dat voorspelt wat er gaat gebeuren met de aardbeving.
3. Dat geeft de kracht van de aardbeving aan
4. Dat geeft het geluid van de aardbeving aan

De aardkorst

1. de buitenste laag van de aarde
2. een stuk aardkorst wat beweegt
3. het punt waar de aardbeving begint

wat is platentektoniek

1. het verklaren van aardbevingen en vulkanen
2. het verklaren van de bewegingen van aardplaten

Hoeveel sterker is 8 op de schaal van Richter dan 6 op de schaal van Richter?

1. 100 keer
2. 10 keer
3. 2 keer
4. 200 keer

Sleep de schaal naar de juiste omschrijving 

Er valt een vaas om in huis

Gebouwen storten in! 

Meubels bewegen en een schoorsteen stort in 

3 op schaal van Richter  

10 op schaal van Richter  

7 op schaal van Richter  

Transform

Convergent

Divergent

Aardkorst

Aardmantel

Aardkern

Oceanische plaat en de continentale plaat

• De oceanische plaat is dunner dan de continentale plaat.
• De oceanische plaat is zwaarder (basalt) dan de continentale plaat (graniet).

Continentale & oceanische plaat

Basalt

Graniet

De zwaardere oceanische plaat duikt onder de lichtere continentale plaat.

               Subductie

Subductie

Vulkanisme bij subductie

Subductie

geen subductie

wel subductie

Subductie = stratovulkanen

Maak:

1.3: 1 en 2

1.3 Vulkanisme

deel 2

Leerdoelen

- je weet wat een vulkaan is en wat de gevolgen van vulkaanuitbarstingen kunnen zijn.

- je begrijpt hoe vulkanen om ontstaan en waarom de gevolgen voor mensen in arme landen verschillen van die voor bewoners van rijke landen.

- je kunt op een kaart met de aardkorstplaten de gebieden aanwijzen met vulkanisme

Divergent

Convergent

Transform

Subductie is?

1. Het duiken van een continentale plaat onder een oceanische plaat
2. Het duiken van een oceanische plaat onder een continentale plaat
3. Twee oceanische platen botsen
4. Twee continentale platen botsen

Wat weet je nog over vulkanen?

Hoe ontstaat een vulkaan?

Een vulkaan is een gat in de aardbodem waar magma vanuit het binnenste van de aarde ontsnapt.

 

Als er te veel magma onder de aardkorst zit, ontstaat er een nieuwe vulkaan of barst er een bestaande vulkaan uit om de druk onder de grond weer in balans te brengen.

De vorming van vulkanen is een van de gevolgen van de beweging van de tektonische platen.

Een vulkaan ontstaat wanneer magma tot het aardoppervlak doordringt. Er zijn drie situaties te onderscheiden waarbij vulkanen gevormd worden, namelijk bij:

1. Convergentie

2. Divergentie

3. Hotspots

Er zijn verschillende soorten vulkanen

Explosief

Effusief

Ingestorte stratovulkaan

Soorten vulkanen

Explosieve uitbarsting

bijv. een stratovulkaan

Effusieve uitbarsting

bijv. een schildvulkaan

Schildvulkaan

Str

	Schild	Strato
Breuk	Divergente breuk - Mid oceanische rug	Convergente breuk - Subductie
Manier van uitbarsten	Effusieve uitbarsting - Rustig	Explosieve uitbarsting - Pyroclastica in de lucht (as, vulkanische gesteente, puimsteen)
Viscociteit (Stroperigheid)	Lage Viscociteit (Stroomt makkelijker)	Hoge viscociteit (Stroomt moeizamer)

Caldeiravulkaan

• Ontstaan uit stratovulkanen met grote magmakamer.
• Na uitbarsting stort het dak van de leeggelopen magmakamer in.
• In de oude krater vormt zich een kratermeer en (1 of meer ) nieuwe krater(s).

Maak nu de opdracht:
Opbouw van een vulkaan

Gevolgen vulkaanuitbarsting

Aswolken

-Kunnen tientallen kilometers ver komen

-Kunnen duizend meter hoog in de atmosfeer komen

Onzichtbare asdeeltjes

Kunnen zonlicht tegenhouden en gevaarlijk voor vliegtuigen

Lahar

Gloeihete modderstroom van modder, as en water. Na afkoeling word het zo hard als asfalt.

Pyroclastische stromen

Snelbewegende massa van as en gesmolten stenen (incl. giftog gas).

Lava bommen

Rondvleigende hete rotsblokken die kunnen exploderen bij landig.

Om in de buurt te komen van een actieve vulkaan heb je dit hittepak nodig. Dit pak kan tegen temperaturen van 1000 graden celcius.

Ring van vuur

Waar komt die naam vandaan?

Verschil tussen Lava en Magma

Magma is de gesmolten steenmassa die zich in de aarde bevindt. Lava is de gesmolten steenmassa die uit de vulkaan stroomt en over de aardbodem loopt als de vulkaan is uitgebarsten.

Vaak zien we vulkanen op de continentale korst.

Er kunnen ook vulkanen ontstaan op de oceanische korst.

Midoceanische rug

Hoe ontstaat een midoceanische rug?

- Op plekken in bijv. de oceaan waar platen uit elkaar bewegen. --> Hier ontstaat een midoceanische rug.

IJsland ligt op een midoceanische rug.

Midoceanische rug:
Twee delen van de oceaanbodem worden uit elkaar getrokken.
De kier die ontstaat wordt meteen opgevuld door de lava --> stolt door oceaan water --> nieuw stukje oceaanbodem

Gevolgen van een vulkaanuitbarsting

Slachtoffers blijven tegenwoordig beperkt.
Satellieten, Seismograaf, Onderzoekers.

Gevolgen vulkaanuitbarsting

• Lava bedekt akkers/gebouwen

Gevolgen vulkaanuitbarsting

• giftige hete gaswolk waardoor mensen/dieren overlijden

Gevolgen vulkaanuitbarsting

• Modderstromen (water+as vermengd) 

Gevolgen vulkaanuitbarsting

• vliegtuigen kunnen niet vliegen 

Gevolgen vulkaanuitbarsting

• vruchtbare bodem door as uit vulkaan

Maak:

1.3: 3a, 3b, 3c, 4, 5, 6