LITERATUURGESCHIEDENIS DE VERLICHTING

DE ACHTTIENDE EEUW
DE VERLICHTING
1 / 28
volgende
Slide 1: Tekstslide
NederlandsMiddelbare schoolhavoLeerjaar 5

In deze les zitten 28 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 6 videos.

time-iconLesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les

DE ACHTTIENDE EEUW
DE VERLICHTING

Slide 1 - Tekstslide

Slide 2 - Video

Welk conflict heerste in de achttiende eeuw in Nederland?
A
Franse tegen Nederlandse schrijvers
B
de burgers tegen de boeren
C
de patriotten tegen de prinsgezinden
D
de Bataven tegen de stadhouders

Slide 3 - Quizvraag

DE VERLICHTING
  • geeft de literatuur weer een nieuwe impuls
  • ook wel rationalisme genoemd
  • vrijheid, gelijkheid en broederschap
  • iedereen gelukkig
  • ratio brengt verlichting in de duisternis van 
     maatschappelijke wantoestanden

Slide 4 - Tekstslide

DE VERLICHTING
  • In Nederland trekt
     vooral Justus van Effen
     de aandacht met zijn
     tijdschrift
    "De Hollandsche Spectator"

Slide 5 - Tekstslide

Slide 6 - Video

DE VERLICHTING


de rationalisten willen de maatschappij veranderen

en dus invloed uitoefenen op de openbare mening

daarom schrijven zij vooral voor de burgerij die zij

tot een democratischer levenshouding willen inspireren

door middel van hun tijdschriften

Slide 7 - Tekstslide

DE VERLICHTING
  • de opvoeding van het kind is belangrijk
  • geen onderdanigheid maar vrijheid
  • in navolging van Jean-Jacques Rousseau
  • zijn Betje Wolff en Aagje Deken pleitbezorgers
  • en zeker Hiëronymus van Alphen

Slide 8 - Tekstslide

DE VERLICHTING
  • Rond 1770 begint het gevoel weer een belangrijke plaats 
     in te nemen naar de buitenlandse voorbeelden van
  • Goethe en Rousseau
  • ook hier zijn Betje Wolff en Aagje Deken belangrijk
  • deze gevoelsstroming wordt gezien als een vroege uiting
     van de romantiek

Slide 9 - Tekstslide

literaire uitingen in de 18e eeuw
  • zedenblijspel
  • essay of betoog
  • spectatoriaal geschrift
  • kindergedicht
  • briefwisselingsroman

Slide 10 - Tekstslide

literaire uitingen in de 18e eeuw


Het zedenblijspel is een toneelstuk
waarin de opvattingen en gewoontes
van een bepaalde tijd op de hak
worden genomen.

Slide 11 - Tekstslide

literaire uitingen in de 18e eeuw



Het spectatoriaal tijdschrift behandelt allerlei vraagstukken op het gebied van godsdienst, politiek, literatuur etc.

Het is bedoeld voor een breed publiek.

Slide 12 - Tekstslide

Pieter Langendijk


  • komt uit Haarlem
  • schrijft blijspelen en kluchten
  • bespot allerlei vormen van bedrog
  • "Het wederzijds huwelijksbedrog".

Slide 13 - Tekstslide

Slide 14 - Video

Hubert Corneliszoon Poot



melancholische natuurpoëzie

voorloper van de romantiek

Slide 15 - Tekstslide

Justus van Effen

"De Hollandsche Spectator"

bestemd voor burgerij.

In dit tijschrift kunnen zij

hun stem laten horen.

Van Effen heeft vooruitstrevende

standpunten



Slide 16 - Tekstslide

Hiëronymus van Alphen

"Proeve van kleine gedigten voor kinderen"

moderne opvoeding

het kind moet zelf inzien wat het doen en laten kan

geen dwang

vrijere opvattingen over de opvoeding in brede kring

Het bekendste versje is "De Pruimenboom".



Slide 17 - Tekstslide

Slide 18 - Video

Betje Wolff

Ze is een domineesvrouw.

Ze voelt zich aangesproken door
Rousseau die de vrijheid hoog in
het vaandel heeft staan.

Ze gaat schrijven.

Ze heeft hele andere ideeën dan van

een domineesvrouw wordt verwacht. 



Slide 19 - Tekstslide

Betje Wolff

Ze verdedigt in "De menuet en de domineespruik" een ouderling die op de bruiloft van zijn dochter een menuet

heeft gedanst tot grote ergernis van de strenge christenen.

Ze maakt ze belachelijk door de spot te drijven met de pruiken die predikanten dragen. Dat mag namelijk ook niet.


Hoe stout is een menuet eigenlijk?



Slide 20 - Tekstslide

Slide 21 - Video

Betje Wolff en Aagje Deken

Ze schrijven samen de

"Historie van mejuffrouw

Sara Burgerhart",

een briefwisselingsroman.

Het accent ligt op de vrijheid.

Geschreven met humor.



Slide 22 - Tekstslide

Slide 23 - Video

De literatuur in de 18e eeuw is beïnvloed door:
A
de burgerij
B
de verlichting
C
de romantiek
D
de kinderen

Slide 24 - Quizvraag

Een toneelstuk waarin allerlei opvattingen en gewoontes bespot worden, noemen we:
A
een burgerklucht
B
een burgerblijspel
C
een zedenblijspel
D
een zedenklucht

Slide 25 - Quizvraag

Hiëronymus van Alphen vindt dat kinderen:
A
slim moeten zijn
B
netjes moeten zijn
C
braaf moeten zijn
D
vrij moeten zijn

Slide 26 - Quizvraag

De belangrijkste les die "De pruimenboom" ons leert is dat:
A
Jantje zijn eigen inzicht volgt
B
Jantje zijn vader gehoorzaamt
C
Jantje goed opgevoed is
D
Jantje een keurige jongen is

Slide 27 - Quizvraag

De wijze les die we leren uit "Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart" is dat:
A
ook meisjes zich persoonlijk moeten ontwikkelen
B
meisjes voorzichtig moeten zijn in de liefde
C
er allerlei gevaren loerden in de 18e eeuw
D
meisjes zich niet mogen vermaken

Slide 28 - Quizvraag