Grammatica - zelfst nw en lidwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Zelfstandig naamwoord en lidwoord

Grammatica woordsoorten H1

1hv

                                                     Lesdoelen

- Aan het einde van de les ken je het verschil tussen grammatica zinsdelen en grammatica woordsoorten.

- Aan het einde van de les weet je wat een concreet zelfstandig   naamwoord, een abstract zelfstandig naamwoord en een eigennaam is en kun je het vinden in een zin.

- Aan het einde van de les weet je wat een bepaald lidwoord en een onbepaald lidwoord is en kun je het vinden in een zin.

Grammatica zinsdelen

Een zin kun je verdelen in zinsdelen: groepjes woorden in de zin die bij elkaar horen. Deze zinsdelen hebben een naam, bijvoorbeeld persoonsvorm of onderwerp.

Grammatica woordsoorten

Ieder woord in een zin behoort tot een woordsoort, bijvoorbeeld een zelfstandig naamwoord of een lidwoord.

Het meisje koopt mooie bloemen.

Zinsdelen: Het meisje (onderwerp) – koopt (persoonsvorm) – mooie bloemen (lijdend voorwerp)

Woordsoorten: Het (lidwoord) – meisje (zelfstandig naamwoord) – koopt (zelfstandig werkwoord)  – mooie (bijvoeglijk naamwoord) - bloemen (zelfstandig naamwoord)

Zinsdelen

Woordsoorten

persoonsvorm

onderwerp

werkwoordelijk gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

zelfstandig naamwoord

lidwoord

bijvoeglijk naamwoord

persoonlijk voornaamwoord

bezittelijk voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord

vragend voornaamwoord

onbepaald voornaamwoord

voorzetsel

bijwoord

Startopdracht

Straks volgt er een sleepvraag. Je ziet straks tien woorden staan die je in twee rijtjes kunt verdelen (twee rijtjes van vijf woorden). Bedenk welke woorden bij elkaar horen én waarom. Je krijgt hier anderhalve minuut de tijd voor.

Rijtje 1

Rijtje 2

Vrede

Telefoon

Sneeuw

Docent

Vriendschap

Succes

Leegte

Woede

Boek

Kaars

Zelfstandig naamwoord

Een zelfstandig naamwoord (znw) is een woord voor een mens, dier, plant, ding, gevoel of begrip: nichtje, bakker, walrus, lelie, tuinhekje, angst, onderwijs.
Er zijn twee soorten: 

• concreet zelfstandig naamwoorden 
• abstract zelfstandig naamwoorden

Concreet zelfstandig naamwoord

Het czw geeft iets tastbaars aan, iets wat je kunt aanraken: balpen, armband, tafel, palmboom, kerktoren, water

Abstract zelfstandig naamwoord

Het azn geeft iets aan:

• wat je niet kunt aanraken: vrede, week, twijfel
  
• of wat niet bestaat: Zweinstein, elfje

Eigennamen

Een eigennaam is ook een zelfstandig naamwoord: 

Manja, Hans Smit, Rijn, Amsterdam, Hema, Coca Cola

Wat zijn de zelfstandig naamwoorden in deze zin? Zet er 'eigennaam' tussen haakjes achter als het een eigennaam is.

"Wie heeft in het weekend die liefdesfilm op tv gezien?"

Wat zijn de zelfstandig naamwoorden in deze zin? Zet er 'eigennaam' tussen haakjes achter als het een eigennaam is.

"Bibi maakt leuke, houten armbandjes om te verkopen."

Zelfstandig naamwoord

• Je kunt er vaak een meervoudsvorm van maken
• Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken
• Je kunt er vaak een lidwoord voor zetten (de, het, een) 

Het plezier

1. concreet zelfstandig naamwoord
2. abstract zelfstandig naamwoord
3. eigennaam

De taal

1. concreet zelfstandig naamwoord
2. abstract zelfstandig naamwoord
3. eigennaam

Nederland

1. concreet zelfstandig naamwoord
2. abstract zelfstandig naamwoord
3. eigennaam

Lidwoord

Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord, maar soms staan er tussen het lidwoord en het zelfstandig naamwoord nog andere woorden: de prachtige, nieuwe fiets.

Er zijn twee soorten lidwoorden:

• bepaald lidwoord
• onbepaald lidwoord

Bepaald en onbepaald

bepaalde lidwoorden: de, het

onbepaald lidwoord: een

In het verhaal doodt de ridder een gemene dief.

Zie je het verschil?

een                             de/het

een meisje              het meisje

een fiets                  de fiets

een schilderij            het schilderij

een zanger                de zanger

Onbepaald of bepaald

een                             de/het

een meisje              het meisje

een fiets                  de fiets

een schilderij            het schilderij

een zanger                de zanger

(onbepaald wie of wat het is)    (bepaald wie of wat het is)

Let op:

Het woord het is geen lidwoord als het niet bij een zelfstandig naamwoord hoort:

• Het waait, het is 5 uur.

Het woord een is geen lidwoord als je het uitspreekt als 1:

• een van hen is bakker.

In welke zinnen vind je een bepaald lidwoord?

1. Het heeft vorige week heel hard gesneeuwd.
2. De mentor vond het maar koud.
3. Een leerling uit 2V heeft in de sneeuw gespeeld.
4. Het lesuur Nederlands vliegt voorbij.

In welke zin zit GEEN onbepaald lidwoord?

1. Hij kent een leerling die school erg mist.
2. Ik heb een sneeuwpop gemaakt in de sneeuw.
3. Een van de leerlingen uit 1HV let niet op.
4. Een online les is leuker dan een gewone les.

Huiswerk - woensdag 2 maart 

Maak opdracht 2.1 en 2.3 en 4 van H1 grammatica woordsoorten
(pag 31)

Pim-pam-pet zelfstandig naamwoord

• Rad geeft een letter aan.
• Je krijgt 30 seconden de tijd om met die letter
  een concreet zelfstandig naamwoord te zoeken.
• JE MAG NIET VAN JE PLEK!
• Houd dit voorwerp omhoog. 

Klaar!

Klaar!

Maak in je huis een foto met daarop een concreet znw en een bepaald lidwoord. Licht je foto in de beschrijving toe.

Maak in je huis een foto met daarop een ander concreet znw en een ander bepaald lidwoord. Licht je foto in de beschrijving toe.

Maak in je huis een foto (of selfie) en bedenk daarbij een bijpassend abstract zelfstandig naamwoord. Licht je foto in de beschrijving toe.