V5 Herhaling Leefomgeving - H1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

 Leefomgeving: Kustbescherming

Wat staat er in de syllabus?

Belangrijke begrippen

Als ik nu een toets over kustbescherming zou moeten maken, dan zou ik denk ik best veel weten

😒🙁😐🙂😃

Op welke manieren wordt de Nederlandse kust beschermd?

Overstromingsrisicobenadering

De overstromingskans maal de schade levert het overstromingsrisico op

Harde- en zachte kusten

- 

Risico's overstromingen zee

Klimaatverandering                             afslag schuift landinwaarts 

Bekijk de illustraties in deze volgorde...

Duinafslag

afslag sinds 1679

zandbalans

Getijdenstromingen

Stranddrift

De golfsnelheid is in diep water hoger -> sedimentatie bij de kust. 

Golven schuin op de kust veroorzaken stranddrift (kustverplaatsing). Daarbij wordt zand gemiddeld in noordoostelijke richting verplaatst.

kustprocessen

- zand is continu in beweging en verplaatst zich langs de kust vanuit het zuidwesten naar het noordoosten.

- op dit moment overtreft (op de meeste plekken) de kustafslag de aangroei

Terugblik 1.2: Ontstaan NL kust

Landschap van NL zoals we dat nu kennen is gevormd tijdens het holoceen (vanaf 11.700 jaar geleden). Het Holoceen startte met het einde van de laatste ijstijd.

Tijdens pleistoceen: > 20 ijstijden

Terugblik 1.2: ontstaan NL kust

Tijdens het pleistoceen (en de laatste ijstijd) lag de zee veel verder weg. 

Britse Eilanden verbonden met vasteland.

Nederland als poolwoestijn (pleistoceen)

Terugblik 1.2: ontstaan NL kust

Smelten ijskappen: zeespiegel steeg.

Meer dan 1,5 meter per 100 jaar -> enorm snel!

Gedurende 6000 jaar overstroomde een steeds groter deel van Nederland.

Terugblik 1.2: ontstaan NL kust

Vanaf 2.500 jaar v. Chr: zeespiegel stabiel.

Zand kan sedimenteren en vormt zandbanken.

Zandbanken verspreiden zich tot duinen door wind.

Vorming NL kust tussen 4000 v.chr t/m 500 v.chr

Ontstaan gesloten duinenrij (1250 n. chr).

Waterkeringen

 - Een waterkering is een object dat oppervlaktewater moet tegenhouden (dijk, dam, duin).

- Primaire waterkeringen beschermen ons tegen buitenwater van de Noord- en waddenzee, grote rivieren en het IJsselmeer en Markermeer.

-  secundaire of regionale waterkeringen beschermen ons tegen binnenwater

Dijkringen

Gebied beschermd door primaire waterkering of hoge grond

Elke dijkring heeft een bepaald overstromingsrisico

Leg uit waarom dijkring 14 het laagste overstromingsrisico kent (oorzaak-gevolg)

De vijf grote stormvloedkeringen

gaan dicht bij extreme weersomstandigheden

(vooral als bij noordwesterstorm het Noordzeewater / IJsselmeerwater gevaarlijk hoog wordt opgestuwd)

De watersnoodramp van 1953

Rijk -> deltacommissie -> deltawet -> deltawerken

De deltawerken

- Afsluiting van zee-armen door dammen

- nodig: herstel waterkwaliteit en deels heropenen van de dammen

--> bekostigd door het Deltafonds

Door de Westerschelde ontstaan verziltingsproblemen op Walcheren en op Zuid-Beveland. Waarom wordt de Westerschelde niet afgesloten door een dam?

Overstromingsrisico

- risico = kans + gevolgen

- zeespiegelstijging (relatief en absoluut)

- onregelmatig neerslagregiem -> onregelmatige afvoer van rivieren.

Met name in West-Nederland vindt bodemdaling plaats. Leg uit waardoor juist daar bodemdaling plaatsvindt

Dynamisch kustbeheer

Duin

strand

zee

basiskustlijn (1990)

golven verplaatsen het zand.

Kust wordt smaller.

Zandsuppleties

Op bepaalde plaatsen aan de kust verdwijnt veel zand.

Negatieve overschrijding van de basiskustlijn: hersteld d.m.v.  zandsuppleties. 

Nadeel: hoge kosten.

Ook vooroeversuppletie

I.p.v. op het strand, zand storten net voor de kust.

Zand verspreid door golfbeweging.

Minder overlast + goedkoper

Nieuwe manier van kustbescherming

Dynamische handhaving 

• Probleem: zandverlies bij de kust
  
• Oplossing: zandsuppletie bij of voor de kust

Unieke voorbeelden: De Zandmotor bij Ter Heijden & De Slufter bij Texel & De Kerf bij Schoorl

De zandmotor: drie doelen

De slufter op Texel

Botsende belangen...

In het kustgebied botsen de ecologische (2% van NL opp., maar 2/3e van plantensoorten), economische en veiligheidswaarden. 

Voorbeelden: belangenconflicten tussen bollenteelt, glastuinbouw, stedenbouw, recreatie/toerisme, veiligheid, schelpen- en zandwinning, infrastructuur en vervoer.

Geen dynamische handhaving, wat nu?

Waarom niet altijd mogelijk?

Onder andere: wonen bij zee is populair!

Bij een smalle duinenrij waar veel bebouwing dichtbij de duinen

is, kan de kust niet dynamisch landinwaarts bewegen (dan zouden de huizen onder water komen te staan).

Geen dynamische handhaving, wat nu?

Bolwerkvorming =  Proces waarin de kust dicht aan zee wordt bebouwd en haar flexibiliteit verliest.