De basisprincipes van Grypdonck

• Opvoedkunde
• Secundair onderwijs

De basisprincipes van Grypdonck

7PVZ schooljaar 2025-2026         

LEERPLANDOELEN

LPD De leerlingen voeren onder toezicht van een zorgverstrekker afgebakende zorgtaken conform het zorg- en ondersteuningsplan van de cliënt uit.

Toepassen

LPD 

Subdoel 1 De leerlingen werken 

LESVERLOOP

1.  Inleiding via klassikaal gesprek

2. Theorie: Basisprincipes van Grypdonck

3. Rollenspel met peer review

4. Quiz

5. Test

LESVERLOOP

1.  Inleiding via klassikaal gesprek

2. Theorie 

3. Rollenspel met peer review

4. Quiz

5. Test

Wat denk je dat belangrijk is als je zorgt voor iemand die ziek is?

 luisteren, respect tonen, zelf laten kiezen

Hoe zou jij je voelen als je ziek bent en afhankelijk bent van anderen?

onzeker, verdrietig, boos, hulpeloos

Afhankelijk zijn = Niet alles zelf kunnen doen, hulp nodig hebben van anderen.

Wat denk je dat belangrijk is als je zorgt voor iemand die ziek is?

 luisteren, respect tonen, zelf laten kiezen

LESVERLOOP

1.  Inleiding via klassikaal gesprek

2. Theorie: Basisprincipes van Grypdonck

3. Rollenspel met peer review

4. Quiz

5. Test

Wat weet je over de basisprincipes van Grypdonck?

Basisprincipes, wat houdt dit eigenlijk in?

Wat zijn basisprincipes? 

"Basisprincipes" zijn de fundamentele regels of kernideeën waarop iets is opgebouwd. Ze vormen de grondslagen van een onderwerp, een theorie of een manier van werken.

Verklaring:

• Basis betekent: het begin, de onderkant, de fundering.
• Principe betekent: een regel, een idee of een wet die je volgt.
• Fundamenteel : heel belangrijke en nodig om goed te kn starten, zoals fundering van huis
• Kernideeën: belangrijkste gedachten
• Grondslagen: de eerste dingen waarop je verder bouwt.

In het kort:

Basisprincipes zijn de eerste en belangrijkste regels of ideeën die je moet begrijpen voordat je verder kunt leren of werken.

Voorbeeld:

• In de verzorging is een basisprincipe bijvoorbeeld: "Altijd eerst je   handen wassen voor je een patiënt verzorgt."
• Eerst denken aan de veiligheid en het comfort van de zorgvrager.

      Voor je een patiënt uit bed helpt, controleer je of het bed op de            juiste hoogte staat en of de remmen van het bed of de rolstoel             vaststaan. Zo voorkom je dat iemand valt en voelt de patiënt zich         veilig en op zijn gemak.

Wie is Grypdonck? 

Grypdonck was een Belgische professor in de verpleegkunde. Ze onderzocht hoe mensen omgaan met ziekte en zorg.

Mieke Grypdonck benadrukt het belang van het begrijpen van de ervaringen en het lijden van patiënten. Ze stelt dat zorgverleners moeten streven naar het voorkomen van extra lijden door hun handelen. 

Haar benadering legt de nadruk op methodisch en kritisch handelen, waarbij verpleegkundigen voortdurend reflecteren op hun praktijk om de zorg te verbeteren. Zij stelde dat er 8 kernprincipes zijn waaraan goede verpleegkundige zorg altijd moet voldoen

Welke basisprincipes ken je nog?

De 8 basisprincipes: 

1. Hygiëne garanderen

2. Veiligheid waarborgen

3. Belevingsgericht werken

4. Stimuleren van zelfzorg

5. Comfort verzekeren

6. Ergonomisch werken

7. Economisch werken

8. Ecologisch werken

1. Hygiënisch werken

Je zorgt dat alles schoon en proper blijft om ziektes te voorkomen.

➔ Voorbeeld 1: Je wast je handen voor en na elke verzorging.

➔ Voorbeeld 2: Je gebruikt schone materialen bij wond- verzorging.

2. Veiligheid waarborgen 

Je zorgt dat de patiënt zich veilig voelt en fysiek veilig is. (zodat de patiënt geen risico loopt op ongelukken)

➔ Voorbeeld 1:  Je zet de rem op de rolstoel voor je iemand erin laat gaan.

➔ Voorbeeld 2: Je zorgt dat er geen water op de vloer ligt zodat niemand uitglijdt.

3. Beleving ondersteunen 

Je houdt rekening  met wat de patiënt voelt, denkt en belangrijk vindt in zijn leven. Je probeert te begrijpen wat hij nodig heeft om zich goed te voelen.

Voorbeeld 1: Je houdt rekening met religieuze gewoonten 

(bv. halal eten aanbieden).

Voorbeeld 2: Je praat over dingen die belangrijk zijn voor de patiënt, zoals hobby’s of familie, Je maakt tijd om te luisteren.

4. Stimuleren van zelfzorg 

Je moedigt de patiënt aan om nog zoveel mogelijk zelf te doen. Let hierbij op het behouden van eigen regie: je laat de patiënt zelf kiezen en zelf doen wat nog mogelijk is. Je neemt niet alles over, laat de patiënt zelf het moment kiezen.

➔ Voorbeeld 1: Je laat iemand zelf zijn haar kammen als hij dat nog kan.

➔ Voorbeeld 2: Je stimuleert iemand om zelf kleine stappen te zetten bij het wandelen.

 

5. Comfort verzekeren 

Je zorgt dat de patiënt zich lichamelijk en psychisch zo goed mogelijk voelt.

➔ Voorbeeld 1: Je zorgt dat het bed comfortabel ligt.

➔ Voorbeeld 2: Je past de kamer aan zodat iemand minder pijn of ongemak ervaart.

6. Ergonomisch werken

Materialen en omgeving zo gebruiken dat dit niet belastend is voor zowel zorgvrager en zorgverlener. Dit kan je met en zonder hulpmiddelen doen.

➔ Voorbeeld 1: Tijdens de zorg maak je een rechte rug, door de knieën buigen als je iets wil van de grond wil rapen.

➔ Voorbeeld 2: Tillift gebruiken, verstelbaar bed instellen.

7. Economisch werken.

Je houdt rekening met de materialen die je gebruikt (kostprijs & niet meer dan nodig gebruiken)

➔ Voorbeeld 1: Bij wegwerpwashandjes niet meer gebruiken dan nodig

➔ Voorbeeld 2:  Gebruik enkel handschoenen indien nodig

.

8. Ecologisch werken

Rekening houden met het milieu

➔ Voorbeeld 1: Afval correct scheiden volgens richtlijnen van de instelling

➔ Voorbeeld 2: Herbruikbare materialen gebruiken waar mogelijk (stoffen washandjes gebruiken i.p.v. wegwerpwashandjes)

                                                   OVERZICHTSSCHEMA         XXX                                                

       Basisprincipe                         Korte uitleg                                                 1 voorbeeld                 

1    Veiligheid waarborgen        Geen gevaar laten ontstaan                   Remmen vastzetten

2   Hygiëne garanderen            Alles proper houden                                 Handen wassen

3   Comfort verzekeren             Patiënt comfortabel laten voelen          Bed juist zetten

4   Zelfzorg stimuleren             Zelf dingen laten doen                              Zelf poetsen

5   Zelfredzaamheid                  Zelfstandig leren zijn                                 Met rollator stappen       stimuleren

6   Respect tonen                       Waardig behandelen                               Toestemming vragen

7   Privacy beschermen            Persoonlijke ruimte geven                      Deur sluiten

8  Beleving ondersteunen       Rekening houden met                            Halal eten aanbieden

                                                        gevoelens/cultuur

LESVERLOOP

1.  Inleiding via klassikaal gesprek

2. Theorie: Basisprincipes van Grypdonck

3. Rollenspel met peer review

4. Quiz

5. Test

3. Toepassing: Rollenspelen

Werk per 2. Eén leerling speelt de zieke persoon, de ander de verzorgende. Gebruik 1 principe van Grypdonck en speel 5 minuten. Maak 2 versies: 1. hoe het wel en 1. hoe het niet moet.

Voorbeelden:

- Iemand kiest zijn kleren (eigen regie).

- Iemand is verdrietig en jij luistert (verlies verwerken).

Zie peer review in classroom.

LESVERLOOP

1.  Inleiding via klassikaal gesprek

2. Theorie: Basisprincipes van Grypdonck

3. Rollenspel met peer review

4. Quiz

5. Test

De basisprincipes quiz 

Op welke 3 aspecten moet je letten volgens Grypdonck?

1. Lichamelijk, psychisch en sociaal
2. Financieel, praktisch en technisch
3. Medisch, juridisch en administratie
4. Cultureel, spiritueel en economisch

Wat doe je als iemand verdrietig is omdat hij zijn werk niet meer kan doen?

1. Je zegt dat hij zich niet moet aanstellen
2. Je negeert het en doet gewoon verder
3. Je luistert, troost en zoekt samen naar nieuwe mogelijkheden
4. Je verwijst hem onmiddellijk naar een arts zonder te luisteren

Waarom is respect belangrijk in de zorg?

1. Omdat de patiënt anders boos wordt
2. Omdat de patiënt zich dan veilig en gehoord voelt
3. Omdat het sneller gaat
4. Omdat dat in de wet staat

Wat is belangrijk voor de "eigen regie" van de patiënt?

1. Dat de patiënt alles alleen doet
2. Dat de patiënt zelf geen beslissingen meer hoeft te nemen
3. Dat de patiënt zoveel mogelijk zelf beslist
4. Dat de verzorgende altijd beslist voor de patiënt

Welke basisprincipe staat centraal bij het voorkomen van rugklachten bij de zorgverlener?

1. hygiënisch werken
2. comfort verzekeren
3. economisch werken
4. ergonomisch werken

Handhygiëne uitvoeren vóór en na contact met de cliënt behoort tot:

1. waarborgen van de veiligheid
2. ecologisch werken
3. hygiënisch werken
4. ecologisch werken

Waar of niet waar?
"Een zorgverlener gebruikt altijd handschoenen, ook als dit niet nodig is, want dat is veiliger."

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar?
"Het licht uitdoen in een kamer wanneer je vertrekt is een voorbeeld van economisch werken."

1. Waar
2. Niet waar

LESVERLOOP

1.  Inleiding via klassikaal gesprek

2. Theorie: Basisprincipes van Grypdonck

3. Rollenspel met peer review

4. Quiz

5. Test

Test: de basisprincipes van Grypdonck

Stel per 2 mogelijke toetsvragen op rond de basisprincipes.

Verwerk de vragen in een Google document.

Plaats het document in Google Classroom (opdracht: test basisprincipes)