H5: Luther en Calvijn

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b, k, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Thema 5: De tijd van ontdekkers en hervormers 

16e eeuw: 1500 -1600 n.Chr.               Vroegmoderne tijd                                     

Regels

• Bij binnenkomst ga je zitten en pak je je spullen.
• Je laptop laat je dicht op tafel liggen.
• Als je wat wilt vragen steek jij je vinger op
• Als de docent praat zijn de leerlingen stil 
• Je behandeld een ander zoals je zelf behandeld wilt worden. Dat betekent met fatsoen en respect. 

Aantekeningen

Zie je dit potloodje? Dan neem je de dikgedrukte en onderstreepte zin over in je schrift.

Te weinig tijd? De les wordt met je gedeeld, dan kan je tijdens zelfstandig werken verder met het overnemen.

Welke ontdekkingsreiziger ging als eerste helemaal naar India?

1. Columbus
2. Diaz
3. Vasco da Gama

Welk begrip hoort bij de omschrijving?

'uitbreiding van macht of bezit.'

1. Columbiaanse uitwisseling
2. Expansie
3. Zijderoute

Waarom voerde Columbus westwaarts naar India?

1. Hij dacht dat er een nieuw land was te ontdekken
2. De route rondom Afrika was erg druk bevaren.
3. De route rondom Afrika was veilig, maar erg lang.
4. Columbus zocht een veiligere en snellere route

Deze les

Luther en Calvijn

Aan het einde van de les:

• Kan je de begrippen ‘Reformatie, predestinatieleer en aflaathandel’ uitleggen.
• Weet jij wie Luther en Calvijn zijn en waarom ze belangrijk zijn.
• Kan je misstanden van de katholieke kerk die Luther aankaartte uitleggen.
• Kan je een oorzaken en gevolgen benoemen voor de Reformatie.
• Kan je verschillen tussen het lutheranisme en het calvinisme benoemen.
• Kan je uitleggen dat de splitsing van de christelijke kerk voor Luther een onbedoeld gevolg was.

Luther en Calvijn.

Al eeuwen was de katholieke kerk met de paus aan het hoofd het geloof in Europa. De Reformatie, ook wel Hervorming genoemd, is een zestiende-eeuwse beweging die leidde tot een splitsing van de kerk. 

• Katholiek.
• Protestants.

Reformatie: kerkhervorming in de zestiende eeuw waarbij het protestantisme ontstaat.

Luther en Calvijn.

De Reformatie was in beweging gezet door onder andere Maarten Luther en Johannes Calvijn. 

Oorzaken:

• Misstanden in de Rooms-Katholieke Kerk.
• Humanisme.
• Uitvinding van de boekdrukkunst.
• Invloed van de kerk op vorsten.

Luther en Calvijn.

De hoofdoorzaak was dat er al eeuwenlang sprake was van allerlei misstanden in de Rooms-Katholieke Kerk. 

De grootste misstanden:

• De geestelijkheid had veel macht, maar was omkoopbaar en onbetrouwbaar.
• Aflaathandel: Verkoop van bewijzen dat je zonde vergeven waren. Met een aflaat kon je je zonden afkopen en hoefde je niet naar de hel.
• Geestelijken leefden niet celibatair.

Luther en Calvijn.

Het humanisme speelde als tweede grote oorzaak. Humanisten zoals Erasmus lazen de Bijbel in de oorspronkelijke tekst en kwamen erachter dat er dingen niet klopte.

• Er waren vertaalfouten gemaakt in de bijbels.
• Bepaalde katholieke leerstellingen (zoals de biecht, het vagevuur, de aflaten) stonden niet in de Bijbel.
• Het humanisme zet de individuele mens centraal en niet de kerk. Mensen moesten zelf de bijbel lezen en tot god bidden. 
  

Luther en Calvijn.

Luther en Calvijn dachten verschillend over de organisatie van de kerk, maar ze waren het eens op een punt. 

 

• Beide vonden dat de paus niet de

     juiste leider van de kerk was.

Luther 

Luther vond dat bisschoppen de kerk zouden moeten leiden. 

• Duitse monnik uit Wittenberg.
• 95 stellingen met wat er volgens hem mis was met de kerk. 
• Wilde de katholieke kerk verbeteren.
• Het geloof kan volgens hem de mens redden van de hel. 

Calvijn

Calvijn vond dat de kerkenraad het hoogste orgaan van de kerk moest zijn. De kritiek van Luther en Calvijn op de kerk kwam grotendeels overeen, maar over enkele onderwerpen verschilden ze toch van mening.

• Vorst afzetten als het een tiran was. 

predestinatieleer: het lot van elk mens is al voorbestemd bij de geboorte. 

De manier waarop je leefde kon hier niets aan veranderen

Luther en Calvijn.

De paus wilde dat Luther alles terug zou nemen of hij zou uit de kerk gegooid worden. Luther weigerde iets terug te nemen en moest zich verantwoorden bij de paus en de keizer van het Heilig roomse rijk.

• Rijksdag van Worms in 1521 

Gevolg:

• Luther wordt verbannen. 

Luther en Calvijn.

De paus en de keizer waren erg bang dat veel mensen het eens zouden zijn met Luther. De recente uitvinding van de boekdrukkunst maakte dat informatie snel kon verspreiden. 

• Geen monnikenwerk meer.
• Snel produceren van teksten, pamfletten en boeken.
• Teksten in begrijpelijke taal dat mensen konden lezen.

Gevolg:

• Luther kreeg veel volgelingen. 

Luther en Calvijn.

Het was nooit de bedoeling van Luther om een nieuwe stroming binnen het christendom te beginnen, maar zo pakte het uiteindelijk wel uit.

• De katholieke kerk weigerde zich aan te passen.
• Protestanten werden vervolgd en opgesloten of zelfs gedood. 
• De protestantse kerk won steeds meer aan populariteit.

Luther en Calvijn.

Op de schilderij zie je de twee kerkelijke stromingen afgebeeld.

• Links: protestanten. Te herkennen aan hun sobere zwarte kleding
• Rechts: Katholieken. Te herkennen aan kerkelijke wit/rode kleding.

Er wordt naar zielen gevist (wie de meeste aanhangers kan krijgen) 

Zielenvisserij

Historische vaardigheden

Oorzaak en gevolg.

Een oorzaak kan bedoelde en onbedoelde gevolgen hebben

Bedoeld gevolg: Een gevolg dat de bedoeling was van de oorzaak

Onbedoeld gevolg:  Een gevolg dat niet de bedoeling was van de oorzaak. zonder opzet, per ongeluk. 

Opdrachten van de week

Maak de werkdoelen op de LearningPortal bij:

• Luther en Calvijn

Beantwoorde criteria in je schrift

(verschillend per kleur) 

Aan de slag! 

•       Ga naar de learning portal en maak de opdrachten. Beantwoord de criteria die hoort bij het leerdoel in je schrift

se se Je mag zachtjes samenwerken. Je maakt wel je eigen werk. Hierbij mag je muziek luisteren.

            Als je klaar bent, dan laat je je werk zien voor feedback.