TOS Taalontwikkelingsstoornis

• Gedragsspecialist
• HBO
• Studiejaar 1

TOS

Wat gaan we doen?

• Presentatie van 15 minuten
• Waarom heb ik gekozen voor TOS
• Wat is TOS?
• Taalontwikkelingsstoornis en taalachterstand
• Gevolgen in het onderwijs
• Tips en strategieën 
• Tips voor stage
• Ondersteuning voor de docent

Waarom TOS?

• Er komt volgend schooljaar een student met TOS op onze opleiding
• Ter ondersteuning van mijn collega's
• En door onderstaande uitspraak van een jongere met TOS ............
• 'Het is lastig om TOS te hebben, maar het is nog lastiger dat niemand weet wat het is.'

Wat is TOS?

• Een taalontwikkelingsstoornis
• Een neurocognitieve ontwikkelingsstoornis in het verwerven van taal
• Problemen met uiten van taal (woordvindingsproblemen)
• Vaak ook problemen met het begrijpen van taal 
• Een beperkte woordenschat
• Beperking op het gebied van auditieve waarneming, executieve functies, affectieve informatieverwerking
• Gevolgen voor de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling

Definities afkomstig van een jongen met TOS:

'Taal gaat moeilijk in je op'

'Ik krijg taal wel binnen, maar ik krijg het niet echt verwerkt om naar buiten te komen' 

'Ik niet tekenen het punt is stuk'

'Hasse wasse en tasse poese'

Taalontwikkelingsstoornis

• horen goed
• normale intelligentie
• leren laat praten
• kunnen klanken, woorden en woordrelaties moeilijk onthouden
• moeite met grammatica
• moeite met het uiten en/of begrijpen van taal
• moeite met reguleren van emoties
• moeite met plannen en organiseren

Taalachterstand

• ontstaat door te weinig taalaanbod
• onvoldoende ruimte krijgen om zelf te praten
• meertalig opgroeien
• taalachterstand kan ingehaald worden

Gevolgen in het onderwijs

• minder goed in het volgen van de lessen
• betekenis missen van mondelinge en schriftelijke informatie
• problemen met mondeling en schriftelijk presenteren
• Gedrag op school wordt gezien als onoplettendheid, lui en ongehoorzaam
• minder soepel verlopende identiteits ontwikkeling in de puberteit

Tips en strategieën voor in het onderwijs

• Visuele en auditieve ondersteunig bieden
• Aanpassen spreektempo
• Gebruik korte, heldere zinnen maar laat voegwoorden niet weg
• Indien nodig soloapparatuur inzetten 
• Taaluitingen niet corrigeren maar in de juiste vorm terug geven
• Stimuleren van de communicatie
• Verbind abstracte onderwerpen met concrete ervaringen en gebeurtenissen
• Gebruik de fasen in je lessen (voorkennis activeren, uitleggen, oefening, terug vragen)
• Controleer of de informatie goed is aangekomen
• Hulp bij ordenen en presenteren

Tips voor stage

• Zorg dat de stagebegeleider, leidinggevende en collega's informatie krijgen over TOS
• Iedereen met TOS is verschillend. Bespreek samen met de student welke en of er  aanpassingen nodig zijn
• Schrijf opdrachten op een kaartje. Zet de deelopdrachten genummerd eronder of op een ander kaartje
• Laat zien en benoem wat de bedoeling is
• Controleer of de opdracht goed begrepen is
• Laat liever eerst oefenen met een nieuwe handeling, dan meteen een aantal nieuwe handelingen tegelijk

Ondersteuning voor de docent

• Verhaalschema met pictogrammen van Van Kleef en Tomessen
• www.auris.nl/Cursus/Voor-professionals/Taalontwikkelingsstoornis-TOS (gericht op het ervaren van taalontwikkelingsstoornissen)
• www.kentalis.nl
• www.viertaal.nl
• Hulpwaaier TOS, Jet Isarin (tips en strategieën)

Hoeveel leerlingen zitten er in het speciaal onderwijs?

1. 8.723
2. 69.821

Hoeveel leerlingen zitten er in het cluster 2 onderwijs?

1. 584
2. 8.273