Thema 6 - Ecologie en duurzaamheid

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Ecologie en duurzaamheid

Thema 6

Basisstof 1

- Je kunt de invloeden op organismen indelen in biotische en abiotische factoren

- Je kunt de niveaus van de ecologie beschrijven

- Je kunt in een ecosysteem de voedselrelaties aangeven

Biotisch en abiotisch

• Biotisch: levende natuur
• Abiotisch: niet levende natuur
• Beide hebben invloed op organisme

Niveaus van ecologie

Voedselketen

Voedselweb

Piramide van aantallen

Piramide van biomassa

Accumulatie

Abiotische factoren hebben geen invloed op een organisme

1. Juist
2. Onjuist

Een levensgemeenschap is onderdeel van een ecosysteem

1. Juist
2. Onjuist

Een voedselweb en een voedselketen beginnen altijd met een producent (plant)

1. Juist
2. Onjuist

Basisstof 2

- Je kunt de groepen organismen in de kringloop van stoffen beschrijven

- Je kunt de kringlopen van water en van koolstof beschrijven

(VG: ook van stikstof)

Kringloop van stoffen

• Producenten, consumenten, reducenten
• Herbivoor, omnivoor, carnivoor
• VG: Autotroof en heterotroof

Waterkringloop

• Verdamping
• Condensatie
• Neerslag

Koolstofkringloop

• Fotosynthese
  
• Verbranding
• Consumptie

Stikstofkringloop (VG)

• Stikstofzouten
• Eiwitten

Afbreekbaar

• Biologisch afbreekbaar afval van planten en dieren, afgebroken door reducenten
• Niet-biologisch afbreekbaar afval van kunststof, glas, metaal, steen

Welke organismen heeft of hebben een ander organisme nodig om aan hun voedsel te komen?

1. Productenten
2. Consumenten
3. Reducenten

In welke kringloop hoort fotosynthese thuis?

1. Water
2. Koolstofdioxide

Basisstof 3

- Je kunt uitleggen wat een biologisch evenwicht is

- Je kunt uitleggen hoe soorten afhankelijk zijn van elkaar voor voedsel, een schuilplaats en voortplanting

Optimum (VG)

• Optimale omstandigheden
• Optimumkromme
• Optimumwaarde

Populatiegrootte

• Biotische en abiotische factoren
• Predator-prooi cyclus
• Biologisch evenwicht

Relaties binnen populatie

• Concurrentie
• Samenwerking
• Rangorde
• Territorium
• Paarvorming

Relaties tussen soorten

• Niche (VG)
• Symbiose
  - mutualisme +/+
  - commensalisme +/0
  - parasitisme +/-

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Basisstof 4

- Je kunt verklaren dat veel natuur in Nederland is ontstaan door ingrijpen van de mens

- Je kunt manieren noemen waarop mensen in Nederland de natuur behouden, beschermen en herstellen

Gebruik milieu

• Voedsel, water, grondstoffen, ontspanning
• Cultuurlandschap
• Landbouw
• Bosbouw 

Biodiversiteit

• Variatie aan soorten in de natuur
• Bedreigde diersoorten
• Uitsterven
• Herintroductie
• Natuurbeheer 

Basisstof 5

- Je kunt enkele oorzaken en gevolgen van uitputting en vervuiling beschrijven

- Je kunt enkele oorzaken en gevolgen van klimaatverandering beschrijven

Populatie mensen

Gebruik milieu

• Vervuiling: giffen, uitlaatgassen, afvalstoffen
• Uitputting: grondstoffen, voedingsstoffen, energiebronnen
• Aantasting milieu door vervuiling en uitputting

Broeikaseffect

• Dampkring met broeikasgassen (waterdamp en koolstofdioxide)
• Warmte-uitstraling tegen gehouden
• Gemiddelde temperatuur 30 graden hoger hierdoor

Versterkt broeikaseffect

• Meer broeikasgassen in dampkring
• Meer warmte-uitstraling tegen gehouden
• Temperatuur is 1 graad gestegen in 100 jaar

Gevolgen klimaatverandering

Het broeikaseffect is nodig om op aarde te overleven

1. Juist
2. Onjuist

Basisstof 6

- Je kunt de ecologische voetafdruk van Nederland vergelijken met die van andere landen

- Je kunt uitleggen wat duurzaamheid is

- Je kunt aangeven wat duurzame oplossingen voor milieuproblemen in Nederland kunnen zijn

Maak de ecologische voetafdruk test (http://voetafdruktest.wnf.nl) 

Maak de ecologische voetafdruk test (http://voetafdruktest.wnf.nl) 

Duurzaamheid

• niet meer stoffen uit het milieu halen dan het milieu kan aanvullen
• niet meer stoffen toevoegen aan het milieu dan het milieu kan verwerken 

Duurzame energie

• Veroorzaakt geen milieuverontreiniging, energiebron raakt niet op
• Biomassa verbranden, biobrandstoffen en biodiesel
• Windmolens
• Zonneboilers en zonnepanelen
• Waterkracht

Duurzame grondstoffen

• Recycling
• Reuse / hergebruik
• Reduce / langer met dezelfde spullen doen

Duurzame landbouw

• Stadslandbouw
• Verticale landbouw
• Precisielandbouw
• Kringlooplandbouw
• Biologische landbouw

• Biotische en abiotische factoren, levensgemeenschap, biotoop, ecosysteem
• Voedselketen en voedselweb, piramide van aantallen en biomassa, accumulatie
• Producenten, consumenten, reducenten, autotroof en heterotroof (VG)
• Planteneters (herbivoren), alleseters (omnivoren), vleeseters (carnivoren)
• Kringloop van water, koolstof en stikstof (VG), biologische en niet-biologisch afbreekbaar afval
• Populatiegrootte, biologisch evenwicht, optimale omstandigheden, optimumkromme (VG), symbiose
• Klimaatsverandering, (versterkt) broeikaseffect
• Duurzaamheid, duurzame energie, duurzame grondstoffen, duurzame landbouw

https: