091023 V3 Schrijven taalverzorging

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Taalverzorging

Taalverzorging

Spelling en interpunctie

Stijl/formuleren

Beeldend taalgebruik

Taal = communicatie

• gesproken en geschreven taal;
• het gebruik van woorden en uitdrukkingen om gedachten over te brengen naar een ander;
• dus duidelijk en helder taalgebruik;
• zodat de ander begrijpt wat jij bedoelt.

TOCH??

Stijl / formuleren

Soms komt de boodschap niet over, er gaan dingen mis, zoals bij:

1. Zinsbouw (syntactisch niveau)
2. De betekenis van woorden (semantiek)
3.  De context en bedoeling van boodschapper (pragmatiek)  

1. Zinsbouw

• Zinnen kennen een vaste woordvolgorde: onderwerp-gezegde-lijdend voorwerp en overige aanvullingen.
• Houd deze volgorde aan;
• de volgorde heeft invloed op de betekenis;
• hak lange zinnen in kortere zinnen;
• laat overbodige informatie weg.

1. Zinsbouw

Voorbeelden:

• Niet zo: Haar haar had de wind tijdens het fietsen in de war gemaakt.
• Maar zo: De wind had haar haar tijdens het fietsen in de war gemaakt.

Betekenis:

• We gaan toch naar huis.
• Toch gaan we naar huis.
• Naar huis gaan we toch.
• Gaan we toch naar huis?

Uit de praktijk

 Toen ik het voor het eerst zag, dacht ik dat je een jongen zou worden, die weinig contact zou hebben met zijn ouders, want je fietste, toen je hoorde van je moeder dat je vader vreemd was gegaan, gelijk weg.

Toen ik dat las brak mijn hart, ik wist nog hoeveel je mij over hem vertelde en hoe leuk je hem vond, maar nu snap ik waarom je er voor koos om weg te rennen en koos een nieuwe leven te starten. 

 Mensen kijken altijd alleen van buitenaf dat is iets wat ik me nu ook besef door wat jij moest doorstaan, ik ben heel blij voor je dat je nu iemand hebt gevonden, die je blij maakt en dat je nu een familie hebt in Amerika.

2. Betekenis van woorden

• Kies duidelijke woorden en geen vage woorden zoals: zeg maar, meestal, vaak, maar, dus;
• wees kort maar krachtig
• kies moderne alledaags woorden, geen ouderwetse (archaïsch
  )
• vermijd dubbele ontkenningen

2. Betekenis van woorden

• voorbeeld vage woorden: zeg maar, meestal, vaak, maar, dus
• voorbeeld kort maar krachtig: 

De reden hiervan is dat zinnen als deze naar de meeste mensen toe op onbegrip zullen stuiten. 

Beter: Zulke zinnen zijn namelijk voor de meeste mensen niet te  begrijpen.

• voorbeeld ouderwetse woorden: alsmede, omtrent, dientengevolge
• voorbeeld dubbele ontkenningen: Ik ontken niet dat ik wist dat ze niet wilde komen.

3. De context en bedoeling  

De sociale rol van taal

Wat is de boodschap en wordt hij begrepen

Hoe kleed je de boodschap in

Is de boodschap gepast, beleefd binnen de context?

Ben je communicatief competent?

Lees deze tekst

Persoon A: Kan er even iemand mijn gsm opnemen? Ik heb een sms'je denk ik.

Persoon B: Ah ja, een sms'je van Matias: "Nog eens bedankt voor het eten gisteren. Hebben                                  genoten, zitten nu aan een meertje in Gallilea."

Persoon A:  Alles, plesant.

Persoon B: "Hopelijk alles chill daar." Moet ik iets antwoorden?

Persoon a: Zeg maar: "Hier niet zo'n goede vrijdag. LOL."

Persoon B: Smiley erbij?

Persoon A: Ja, smiley erbij.

Persoon B: Oei, je hebt geen belwaarde jong.

Persoon A: Lap, mijn vakantie begint hier al goed.

Context

Waar denk je als je dit leest?

Wat is de context van dit verhaal? 

Wat voor 'gevoel' roept het bij je op?

Noteer dat in de volgende slide.

Context

Welk effect heeft de tekst nu?
Waarom is het nu anders?

Gebruik taal

Zowel geschreven als gesproken taal pas je aan:

• situatie
• personen

Formeel  en informeel taalgebruik

formeel taalgebruik

zakelijk, onbekend, instanties

Eisen:

• woorden volledig schrijven
• geen ongepast taalgebruik
• juiste spelling en interpunctie
• grammaticaal correcte zinnen

 informeel taalgebruik

vrienden, familie en bekenden

Geen harde eisen:

pas stijl aan aan de 'ontvanger'

Hoewel fouten minder erg zijn, wel aandacht voor gepast taalgebruik, juiste spelling en interpunctie en grammaticaal correcte zinnen.

Spreektaal, schrijftaal en jargon

Spreektaal: gericht op interactie/ directe communicatie;

Schrijftaal: gericht op informatie-overdracht:

• gevoelig voor fouten
• formeler
• ingewikkelder

Jargon: taalgebruik binnen een vakgebied of een groep mensen, vaak moeilijk te volgen voor buitenstaanders.

Noteer een voorbeeld van
jargon of groepstaal?

Opdracht Lucky tv

Kijk de video en maak de opdracht.

Is het taalgebruik van Willy formeel of informeel? Ondersteun je antwoord met tenminste drie voorbeelden uit de film.

Wat maakt dit soort filmpjes grappig?
Gebruik in je antwoord de termen formeel en informeel.