6.1 Centralisatie in Frankrijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 1

Centralisatie in Frankrijk

Paragraaf 6.1

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de koningen omgingen met ongehoorzame edelen, en op welke manier de Franse koning meer macht kreeg.

De Honderdjarige oorlog (1)

• De koning van Engeland, Edward III, bezat een enorm gebied in Zuidwest-Frankrijk (Aquitanië).
• Officieel had hij dit gebied in leen van de Franse koning Filips VI: hij was dus leenman van de koning
• Deze wilde het gebied terug hebben. 
• Edward III wilde dit voorkomen (en koning van Frankrijk worden) en stuurde in 1337 zijn leger naar Frankrijk: het begin van de Honderjarige Oorlog

Hoewel hij slechts een leenman was van de Franse koning, was Edward eigenlijk de baas in een stuk van Frankrijk: het rode stuk in het zuidwesten van het land.

De Honderdjarige oorlog (2)

• Hoewel het Franse leger veel groter was, won het Engelse leger de eerste gevechten. 
• In 1356 werd de Franse koning Jan II zelfs gevangen genomen tijdens de Slag bij Poitiers.
• Edward veroverde al snel grote delen van Frankrijk, maar rond 1360 liep het Engelse leger vast en kwam er een wapenstilstand.

De Engelse longbows waren veel effectiever dan de Franse kruisbogen. Met hun grote handbogen konden die in hoog tempo pijlen op de Fransen afschieten, die zelfs een harnas konden doorboren. De Slag bij Crecy (1346) werd daarom door het Engelse leger gewonnen.

De Honderdjarige oorlog (3)

• In de jaren die volgen, laait de strijd regelmatig weer op, waarbij zowel de Engelsen en Fransen veldslagen winnen.
• Rond 1420 ziet het er erg slecht uit voor de Fransen: grote delen van het land zijn door de Engelsen veroverd.
• Een jong Frans meisje, Jeanne d'Arc, weet de Engelsen echter de verslaan bij Orléans: vanaf dat moment worden de Engelsen uit Frankrijk verdreven.
• In 1453 is de Honderdjarige oorlog voorbij.

Rond 1420 hadden de Engelsen grote delen van Frankrijk veroverd.

Jeanne d'Arc

1412-1431

• Toen ze 13 was, hoorde ze stemmen die haar vertelden dat ze de Fransen moest helpen bij de stad Orléans.
• Karel VII gaf haar een leger, waarmee zij de Engelsen versloeg.
• Een paar jaar later werd ze gevangen genomen en aan de Engelsen verkocht.
• Die zeiden dat zij een heks was en verbrandde haar op de brandstapel

Jeanne was een dertienjarig Frans meisjeToen ze dertien jaar was, hoorde ze stemmen in haar hoofd die haar zeiden dat ze de stad Orléans van de Engelsen moest bevrijden. De stemmen kwamen van God, geloofde Jeanne. Zonder het aan haar ouders te vragen, ging ze naar een stad in de buurt. Daar verbleef een Franse generaal, wist ze. Hij stuurde Jeanne naar de Franse koning Karel VII. Deze geloofde haar, en liet Jeanne een grote groep soldaten leiden. Met dit leger had Jeanne, toen pas zeventien jaar, veel succes. Maar een jaar later werd ze gevangengenomen en aan de Engelsen verkocht. Die sloten haar op en begonnen een rechtszaak tegen haar. Volgens de rechter waren de stemmen die Jeanne hoorde van de duivel en was ze dus een heks. Daarom werd ze levend verbrand.

Jeanne d'Arc

1412-1431

• Dit Franse meisje hoorde stemmen die haar vertelden dat ze de Fransen moest helpen bij de stad Orléans.
• De Franse koning gaf haar een leger, waarmee zij de Engelsen versloeg.
• Een paar jaar later werd ze echter gevangen genomen en aan de Engelsen verkocht.
• Die zeiden dat zij en heks was en verbrandde haar op de brandstapel

Jeanne krijgt een visioen

Jeanne wordt verhoord

Slag bij Orléans

Jeanne op de brandstapel

De 100 jarige oorlog

1346: Slag bij Crecy 

Af en aan vrede en oorlog.

Opvolgers koning Edward en Philips gingen ermee door. 

1429: Frans leger onder leiding van Jeanne d'Arc heroverd Orleans = keerpunt

1453: Einde honderdjarige oorlog. Fransen hadden gewonnen.

Schrijf de rode tekst op in je schrift.

Gevolgen van de oorlog

• De Fransen hadden de Honderdjarige Oorlog gewonnen.
• Na de oorlog nam de macht van koning toe. Hij wilde niet meer afhankelijk zijn van onbetrouwbare leenmannen, tijdens een oorlog of voor inkomsten.
• Hij kwam met nieuwe belastingen en wilde goede handel.
• Frankrijk werd hierdoor een land waarin de koning de machtigste man was. 
• Hij bepaalde vanuit zijn hoofdstad wat er gebeurde. Dit noem je centralisatie.

Lodewijk XI was een koning die zijn enorm veel macht en invloed kreeg. ZIjn tegenstanders noemden hem wel eens 'een spin'. Omdat hij zijn tegenstanders in 'een web van macht' ving.

Lees: "Strijd om Aquitanie" (blz. 125)

Opdracht: 

1. Wat was het verschil m.b.t. de macht die de koning had tussen de landen Frankrijk en Engeland? 

2. Noem de belangrijkste reden voor het uitbreken van de honderdjarige oorlog.

3. Waarom dacht de Engelse koning Edward aanspraak te kunnen maken op de Franse troon?

Hoe is Jeanne d'Arc aan haar einde gekomen?

1. Died in prisson
2. Died in battle
3. hanged as a traitor
4. burned at the stake

Jeanne d'Arc

• Frans meisje dat visioenen kreeg van god.

• Wist het vertrouwen van Franse koning Karel te winnen.

• Veroverde met een Frans leger Orleans (1429)

• Gevangen genomen en verbrand.

Schrijf de Rode tekst over in je schrift.

Lodewijk

Zoon koning Karel:

• Centraliseerde verder.
• Stimuleerde handel > jaarmarkten > bloeiende handel > goed voor schatkist
• Regels voor veiligheid en gezondheid in steden + steunde burgers in opstand tegen adel > adel minder machtig.
• 1477: pikte hertogdom Bourgondie in. 
• Gehoorzaamde iemand niet > leger inschakelen.

Hoe probeerden koningen hun rijk te centraliseren?

1. Door al hun leenmannen gevangen te laten nemen.
2. Door overal dezelfde rechtspraak, wetten en belastingen toe te passen.
3. Door strijders en geestelijk adellijke titels te geven.
4. Door de regering van het land aan anderen toe te vertrouwen.

Wat is GEEN oorzaak voor 100-jarige oorlog

1. De Engelsen raakten een deel van het gebied in Aquitanië kwijt.
2. De Engelsen waren bang dat zij de handel met Vlaanderen en Aquitanië zouden verliezen.
3. De Engelse koning vond dat hij recht had op de Franse troon.
4. Normandische strijders en geestelijken kregen Engelse grond als beloning.

Wat waren de oorzaken van de honderdjarige oorlog?

Wat waren de gevolgen van de honderdjarige oorlog?

De 100-jarige oorlog

… die eigenlijk geen honderd jaar duurde

 (maar 116 jaar) tussen 1337 en 1453.

Strijd tussen Frankrijk (Karel VII)

en Engeland (Koning Edward III)

Maatregelen van Karel

1453: Frankrijk won de laatste slag > Einde honderjarige oorlog

Gevolgen:

- Franse kroondomein werd groter.

Karel wilde dat de Franse hertogen hem gingen gehoorzamen, drie maatregelen:

1. Veranderde de koninklijke adviesraad. Niet alleen edelen meer, maar ook ambtenaren.
2. Voerde een staand leger in. 
3. nieuwe belastingen waarmee hij zijn soldaten en ambtenaren kon betalen.

Schrijf de Rode tekst over in je schrift.

Redenen:

1. Koning Edward III bezat een groot stuk land als leengoed in Frankrijk: Aquitanië.

1337: De Franse koning nam Aquitanië in beslag van de Engelsen. Koning Edward wilde het terug 

2. Koning Edward geloofde dat hij aanspraak kon maken op de Franse troon.

3. Verlies van invloed in het gebied Aquitanië zou hem geld kosten vanwege de handel in het gebied.

4. Frankrijk steunde Engeland's oude vijand: de Schotten.

=> Edward verklaarde Frankrijk de oorlog.

Write down the red text on the timeline in your notebook.

De Guldensporenslag was in 1302.
In welke eeuw was dat?

1. 12e eeuw
2. 13e eeuw
3. 14e eeuw
4. 15e eeuw

De Honderdjarige Oorlog heeft 100 jaar geduurd.

1. waar
2. niet waar

Er is écht meer dan 100 jaar gevochten.

1. waar
2. niet waar

Begrippen uit deze les

• Guldensporenslag
• Honderdjarige oorlog
• centralisatie