V4 Verschil in Markt en Verzorgingsstaat H1 par. 1.2-1.3 (Verz.st.)

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Verschil in Economie en Verzorgingsstaat

Hoofdstuk 1: Wat is een verzorgingsstaat?

§ 1.2 Tussen Plan & Vrije Markt

§ 1.3 Drie Typen Verzorgingsstaten

Lesoverzicht

• Lesdoelen
• Voorkennis 
• §1.2 Planeconomie + Vrijemarkteconomie
• §1.3 Verschillende typen verzorgingsstaten
• Schemaopdracht (lesboek)

Lesdoelen

• Je snapt het belang van de verzorgingsstaat en kan uitleggen hoe die aan de economie verbonden is.
• Je begrijpt het verschil tussen een linkse planeconomie en een rechtse vrije markteconomie.
• Je kunt uitleggen welke drie typen verzorgingsstaten er zijn en welke modellen en kenmerken hierbij horen.
• Je kunt uitleggen waarom de Nederlandse verzorgingsstaat een buitenbeentje is.

1.Welke politieke partijen zetten zich vooral in voor gelijkheid?

1. Rechtse partijen
2. Christelijke partijen
3. Linkse partijen
4. Populistische partijen

2.Welke politieke partijen zetten zich vooral in voor vrijheid?

1. Rechtse partijen
2. Christelijke partijen
3. Linkse partijen
4. Populistische partijen

3. Welke politieke partijen willen een grote overheid?

1. Rechtse partijen
2. Christelijke partijen
3. Linkse partijen
4. Populistische partijen

4.Welke politieke partijen willen een kleine overheid en een vrije markt?

1. Rechtse partijen
2. Christelijke partijen
3. Linkse partijen
4. Populistische partijen

Planeconomie:

• Links
• Overheid beheerst de economie
• Ideaal van gelijkheid
• Goed onderwijs
• Communisme 
  
• Vietnam, Noord-Korea, China, Cuba en Laos

Vrijemarkteconomie:

• Rechts
• Overheid grijpt weinig in
• Vrijheid en eigen verantwoordelijkheid 
• >Lage belasting
• >Burger: soc. hulp
• Kapitalisme
• VS, Australië 
  

De Verzorgingsstaat

Planeconomie >.......>Verzorgingsstaat>.....>Vrijemarkteconomie

• De verzorgingsstaat tussen links en rechts in
• Kenmerken:

1. Gelijke kansen
2. Solidariteit

Typen Verzorgingsstaat

1. Sociaaldemocratische verzorgingsstaat
2. Liberale verzorgingsstaat
3. Corporatistische verzorgingsstaat
4. Nederland?

Soc. demo. verzorgingsstaat

• Belangrijkste waarde = Gelijkheid
• Grote overheid en collectieve sector
• Hoge belasting + veel soc. voorzieningen
• Flexibele arbeidsmarkt
• Zweden, Finland en Denemarken
• =Scandinavische model 

Liberale verzorgingsstaat

• Waarden = vrijheid en eigen verantwoordelijkheid  
• Kleine overheid en collectieve sector
• Lage belasting en rijke elite
• zorg + onderwijs = eigen verantwoordelijkheid
• Goed ondernemingsklimaat + flexibele markt
• VK en VS
• = Angelsaksische model

Opdracht: Schema

Type Verzorgingsst.	Grootte overheid	Sociale Verschillen	De .... heeft de belangrijkste rol
Soc. Demo.
Liberaal
Corporatistische

Corporatistische verzorgingsstaat

• Mix van soc.demo. en liberaal
• Waarden = Gezin en Harmonie
• Grote overheid  en collectieve sector
• Veel samenwerking met werkgevers en vakbonden
• Veel belastingen voor werkgevers
• Soc. zekerheid voor werknemers
• Beperkte vrije markt
• Duitsland, Oostenrijk
• Conservatief en vaak ook Christelijk

Nederland toen?

• Tot 1960: Corporatisch;
• Afspraken overheid, werkgevers, werknemers
• Vanaf eind '70:
• > Veel soc. voorzieningen
• > Soc. democratische verzorgingsstaat.

Nederland nu?

• Jaren '90: marktwerking in zorg, energie, infrastructuur.
• Verzorgingsstaat onder druk!
• Regeerakkoord: Toeslagenaffaire en Bezuiniging op Jeugdzorg

Wat nu?

Conclusie

• Je begrijpt nu het verschil tussen een linkse planeconomie en een rechtse vrije markteconomie.
• Je kunt nu uitleggen welke drie typen verzorgingsstaten er zijn en welke modellen en kenmerken hierbij horen.
  
• Je kunt nu uitleggen waarom de Nederlandse verzorgingsstaat een buitenbeentje is.