04 06 2021 grammatica samentrekkingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom V3H

Programma vandaag

• Vorige les: verwijswoorden 


• Vandaag: de juiste samentrekkingen gebruiken en fouten opsporen (grammatica zinsdelen en formuleren Hst 1)

Leerdoel

Op het eind van deze les kun je samentrekkingen herkennen en correct toepassen.

Huiswerk

• Verwijswoorden: Gramm. zinsdelen Hst 2, opdracht 1 t/m 4 maken; Formuleren Hst 2, opdr. 3 en 4 maken.
  
• Goed gemaakt door degenen die huiswerk gemaakt hadden

Lastige opdracht bespreken

Even bedenken...

• Wat is een samentrekking? 
  

• Waarom zou je samentrekkingen gebruiken? 
  

Hoe kun je dit korter schrijven?
landsgrenzen en provinciegrenzen

Hoe korter ? "nationale wedstrijden en internationale wedstrijden"

Hoe korter? "Marius reed te hard en Marius kreeg daarom een boete."

Samentrekking: woord(en) weglaten

landsgrenzen en provinciegrenzen  ->     lands- en provinciegrenzen                  

                                                                                              

nationale wedstrijden en internationale wedstrijden       -> 

nationale en internationale wedstrijden                                                                                        

Marius reed te hard en Marius kreeg daarom een boete. -> 

Marius reed te hard en kreeg daarom een boete.

Samentrekking

Voorwaartse: het gezamenlijke deel wordt genoemd in het eerste deel en weggelaten in het laatste deel

• een goedkope armband en een dure armband
• een goedkope armband en een dure

Achterwaartse: het gezamenlijke deel wordt genoemd in het laatste deel en weggelaten in het eerste deel

• in voorspoed en tegenspoed
• in voor- en tegenspoed

Een kleine en een grote kat

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

Marius reed te hard en kreeg daarom een boete.

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

Soorten samentrekking

Een samentrekking kan voorkomen op drie niveaus.

1. woordniveau: je laat een deel van het woord weg en plaatst een streepje (-)
2. woordgroepsniveau: je laat één of meer woorden weg
3. zinsniveau: je laat één of meer zinsdelen weg

Voorbeelden: 

1. woordniveau: je laat een deel van het woord weg en plaatst een streepje (-)
carnavalsfeesten en -optochten

2. woordgroepsniveau: je laat één of meer woorden weg

gescheiden mannen en vrouwen

3. zinsniveau: je laat één of meer zinsdelen weg

Jolinde gaat op de fiets en Tamar op de scooter

Leest je zus eigenlijk liever jeugd- of volwassenliteratuur?

1. woordniveau
2. woordgroepsniveau
3. zinsniveau

Gebruikt u altijd katoenen of papieren zakdoekjes?

1. woordniveau
2. woordgroepsniveau
3. zinsniveau

Gebruikt u altijd katoenen of papieren zakdoekjes?

1. voorwaartse samentrekking
2. achterwaartse samentrekking

Maar....

samentrekken gaat vaak fout!

*Hier wordt een nieuw sportveld aangelegd en enkele kleedkamers geplaatst. 

*Tim heeft keelpijn en een ijsje gegeten. 

Drie voorwaarden voor samentrekken

1. zelfde grammaticale functie: bv: allebei zelfst. ww
2. *Quinty is verhuisd en dokter.
3. zelfde betekenis: bv: allebei "werken"
4. *Hij werkt hard en op mijn zenuwen
5. zelfde getal (allebei enkel- of allebei meervoud)
6. *Je ouders hebben een auto en jij een fiets.

Quinty is verhuisd en dokter 

Stappenplan: 

1. Controleer wat er is weggelaten in deel 2

2. Bepaal de functie, betekenis en getal in deel 1 

3. Bepaal de functie, betekenis en getal in deel 2

4. Alles hetzelfde? Goede samentrekking. 

5. Niet? Voeg het ten onrechte weggelaten deel toe.

Check! 

1.  Emma liep naar de winkel en kocht een boek. 
2. De cabaretier verbaasde zich erg over de prijs, en de toeschouwers nog meer.

Welke vragen heb je nog? 

opdrachten maken H1,  zie huiswerk van maandag 7 juni en planning Nw Ned Online.

Let op: leesboek fictie uit op 11 juni (aanstaande vrijdag)

Maak nu:

Hoofdstuk 1

Grammatica

Zinsdelen: samentrekkingen

De hele leerroute

Wat heb je van deze les opgestoken?