De verzorgingsstaat: Is onderwijs een wondermiddel?

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

Bespreken huiswerk

dilemma.secure.malmberg.nl

Onderwijs 'verbindt' en 'verheft'

Verzorgingsstaat: Is onderwijs een wondermiddel?

Leerdoelen

Arbeiders die door 

een ongeluk niet

meer kunnen werken,

krijgen een uitkering

Kinderen tussen

6 en 12 jaar

moeten naar school

Kinderen onder 12 jaar

mogen niet

in fabrieken werken

Kinderwetje

van Van Houten

(1874)

Leerplichtwet

(1901)

Ongevallenwet

(1901)

Verzekeringsfunctie

Verzorgingsfunctie

Verbindende & Verheffende functie

Geschiedenis van de leerplicht 

• Het kinderwetje was geen succes, want er was geen controle.                                                                                   Daarom werd in 1901 de 'Leerplichtwet' ingevoerd voor kinderen van 6 tot 12.

• In 1969 werd de 'Leerplichtwet 1969' ingevoerd voor kinderen tot 15 jaar, mét een toezichthouder                                     (= de leerplichtambtenaar), die op naleving van de leerplichtwet moest toezien.                                                               + Huisonderwijs als mogelijkheid om de leerplicht te vervullen werd afgeschaft.

• In 1975 werd de leerplichtperiode verlengd tot 16 jaar,                                                                                                           met partiële leerplicht (2 dagen per week) tot en met het schooljaar waarin het kind 17 wordt (in 2007 vervallen)               + Meerderjarigheid is niet langer een criterium om aan de leerplicht te ontkomen.

• In 1985 werd de Wet op het Basisonderwijs ingevoerd (kleuterschool + lagere school = basisschool)                               + Begin van de leerplicht vervroegd naar de eerste schooldag van de maand ná de maand waarin het kind 5 jaar wordt.

Waarom moesten arbeiders naar school?

• oorzaak = industrialisatie -> mechanisering -> geschoold personeel. 
• dilemma = collectieve­-actieprobleem: individuele werkgevers konden niet zelf al het personeel opleiden + risico dat concurrenten, ‘freeriders’, geschoolde medewerkers wegkaapten. 
• oplossing = leerplicht

De leerplichtwet van 1900 werd met 50-49 stemmen aangenomen

• een tegenstander was van zijn paard was gevallen en kon daardoor niet meestemmen
• een voorstander, die doodziek was, werd met een rijtuig naar Den Haag gebracht om mee te kunnen stemmen

Ingrado

01:43 minuten

leerplicht
anno 2025

Op dit moment zijn kinderen en jongeren van vijf tot en met zestien jaar leerplichtig. In 2007 is aan de leerplicht de kwalificatieplicht toegevoegd = diploma op minimaal mbo-niveau 2 of minimaal havo of vwo.

Stellingvraag: juist of onjuist?

I. De leerplichtwet voorziet in een leer- en kwalificatieplicht.
II. De kwaliteitscontrole in het onderwijs
wordt uitgevoerd door de leerplichtambtenaren.

1. I is juist, II is onjuist
2. I is onjuist, II is juist
3. beide zijn juist
4. beide zijn onjuist

Vind je dit systeem goed/niet goed/beetje van beide, en waarom?

Waarom is leerplicht uitgebreid met kwalificatieplicht?

• oorzaak = externe effecten: arbeidsmarkt stelt steeds hogere eisen aan personeel, onvoldoende opleiding -> werkloosheid.
• dilemma = onderwijswetgeving moet inspelen op veranderende arbeidsmarkt -> kenniseconomie: onderwijs tot 12 is niet genoeg. 
• oplossing = leerplicht tot 16 + kwalificatieplicht

Functie (2): verheffen & verbinden

De 5 doelen van het onderwijs:

Mensen leren basiskennis en basisvaardigheden

Streven naar gelijke rechten voor iedereen

Mensen leren waarden, normen, regels en gewoonten

Iedereen krijgt gelijke kansen

Mensen krijgen aanbod naar niveau (vmbo, havo, vwo)

socialiseren

selecteren

emanciperen

democratisering

algemene vorming

of beroepsvorming

Kwalificerende taak:

voorbereiden op de arbeidsmarkt

Maatschappelijk vormende taak:

voorbereiden op burgerschap

Vanuit de verheffende functie heeft het onderwijs twee taken:

Bij de verbindende functie heeft het onderwijs als taak:

het overbruggen van (3) maatschappelijke tegenstellingen

Opdracht: Bedenk een maatschappelijk probleem 

dat uit een van deze tegenstelling voortkomt of kan voortkomen.

1. arm – rijk
   
2. met migratieachtergrond – zonder migratieachtergrond
   
3. jong – oud

Bijvoorbeeld:

– Arm – rijk: de betaalbaarheid van de verzorgingsstaat kan onder druk komen te staan als rijken niet willen meebetalen voor de armen.

– Met migratieachtergrond – zonder migratieachtergrond: ‘witte’ en ‘zwarte’ scholen, leerlingen die gescheiden naar school gaan.

– Jong – oud: de pensioenen kunnen onder druk komen te staan als de jongeren niet meer willen meebetalen voor de ouderen.

NPO Kennis

07:53 minuten

kansenongelijkheid in het onderwijs

Er komt steeds meer privaat onderwijs
in de vorm van bijles,
huiswerkbegeleiding en examentraining.


Van welk mechanisme
in de welfare Triangle
is het private onderwijsaanbod
een voorbeeld?
LEG JE ANTWOORD UIT!

Leerdoelen

Aan de slag