Gesprekstechnieken hoorcollege

• Onderwijskunde
• HBO
• Studiejaar 3

        Communicatie & gesprekstechnieken

Hoorcollege

September 2023

Daniëlle Boot

Wat voor gesprekken voer je als docent?

Wat voor gesprekken heb je tijdens wpl1 of 2 lj2 al eens gevoerd?

Leerdoelen

Je kan:

• communicatiemodellen inzetten in de uitoefening van je beroep en daarbij rekening houden met het effect van verbaal en non-verbaal handelen, de basisbehoeften van leerlingen, ouders en jezelf, de basisomgangsvormen en het gespreksthema. Dit zowel in relatie tot de individuele gesprekspartner als tot de groep.
• gesprekstechnieken toepassen in de uitoefening van het beroep (gesprekken met ouders en leerlingen; gesprekken met het individu en/of de groep). Methodieken daarbij zijn: actief luisteren, stiltes aangaan/negeren, samenvatten/ parafraseren, open en gesloten vragen stellen, feedback geven en ontvangen, gespreksinterventies inzetten.
  
• gesprekken voeren met leerlingen over arbeidsindentiteit, talent en identiteitsontwikkeling
  

Onderwerpen

• Ruimteverdeling
  
• Opbouw van een gesprek
  
• Gesprekscontinuüm
  
• Keuzefactoren
  
• Gesprekniveau’s
  
• Soorten gesprekken
  

Theorie, waarom?

Hoe moet het niet?

• Bereid je niet voor
  
• Besteed zo min mogelijk aandacht aan je gesprekspartner
  
• Probeer meteen zaken te doen
  
• Luister zo min mogelijk
  
• Praat heel veel….
  
• Ikke, Ikke, Ikke, Ikke, en de rest….
  
• Pleeg geen follow-up
  
• Neem geen initiatief

Opbouw/procedure gesprek

1. Opening (contact maken - aanleiding - algemene zaken zoals tijd)
   
2. Oriëntatie (aanleiding toelichten)
   
3. Uitdieping (informatie uitwisselen)
   
4. Conclusie
   
5. Afronding (terugblik gesprek - afspraken doornemen)

Ruimteverdeling

Ruimteverdeling

Interventies

1. Zich open stellen => zwijgen
   
2. Luisteren => zwijgen + non-verbaal
   
3. Terugkoppelen => verstaan + begrepen
   
4. Verhelderen => terugkoppeling + ordening / confronteren
   
5. Vragend aansluiten => vraag met deelverhaal ll
   
6. sturen => aansluiten bij verhaal ll + bepaald accent
   

Interventies

7. Stimuleren => aanmoedigen+ondersteunen
8. Vragend toevoegen => vraag uit eigen referentiekader
9. Informatie geven => mededeling
10. Adviseren => raad geven
11. Oordelen => mentor oordeelt vanuit eigen referentiekader
12. Opleggen => mentor zegt wat er moet gebeuren

Factoren voor keuzes interventies

De kenmerken van de leerling. Verschil in: 

• Persoonskenmerken 
• Gespreksvaardigheid 
• Leeftijd en rijpheid 
• Thuiscultuur; thuis/school continuüm discrepantie 

Factoren voor keuzes interventies

De bedoeling van de docent:

• uithuilschouder => open stellen
  
• kennis maken / vermoeden van probleem => luisteren, terugkoppelen, verhelderen
  
• mededeling doen => informatie geven, adviseren, oordelen
  
• straf uitdelen => oordelen, opleggen
  
• Thuiscultuur van de docent
  

Factoren voor keuzes interventies

Relatie tussen de docent en de leerling:

• opbouwen => aandacht geven en open stellen
  
• sympathie en antipathie
  

Factoren voor keuzes interventies

Situatie

• aard van de problematiek; zakelijk of persoonlijk
  
• gespreksomstandigheden; tijd, gelegenheid, plaats
  

Niveaus van communicatie

• Inhoud - is het onderwerp. Valkuil: er steeds meer thema’s bij en verdwijnt het oorspronkelijke onderwerp.
• Procedure* - Algemene zaken betreft de procedure
  
• Interactie* - Hoe wordt er op elkaar gereageerd
  
• Emoties* - Gevoel en het herkennen en erkennen van ze

* Staan ten dienste van de inhoud.

Welke soort vragen
kan je stellen?

Vragen stellen

Vraagsoorten
:

• open vragen
  
• gesloten vragen
  
• waarom vraag (en waarom niet)
  
• retorische vraag
  

Vaardigheid

• Stellen van vragen
  
• Niveau van vragen stellen
  
• Realiseren van wachttijden
  
• Verdelen van beurten
  
• Reageren op antwoorden van leerlingen
  

De juiste vraag stellen

0

Wachttijden

Wachtmomenten

1. Na het stellen van vragen 
2. Na het verkrijgen van het antwoord. Dit leidt tot langere, spontanere en meer adequate antwoorden, minder “ik weet niet” antwoorden bij leerlingen

Wachttijd: 10 - 30 seconden meest effectief

Verdelen van antwoorden:

Gelijke verdeling over leerlingen (dobbelsteen)

Dubbele vragen stellen

Stellen van vragen

Niveau vragen: lagere orde

1. Onthouden (Waar ontmoette roodkapje de wolf?)

2. Begrijpen (Vertel in eigen woorden wat een kapje is?)

Niveau vragen: hogere orde

3. Integreren (Welke delen van het verhaal zouden werkelijk gebeurd kunnen zijn?)

4. Creatief toepassen (Wat zou de wolf gedaan hebben als grootmoeder niet ziek was geweest?)

Roos van Leary

communicatie

gedrag afzender en ontvanger

interacties

Boven- en onder as

Voor - en tegen as

Flexibel

Dialoog of discussie?

Soorten gesprekken

Verbale en non verbale communicatie

Non verbale communicatie                                         

Literatuur

Fiddelaers-Jaspers, R., & Ruigrok, J. (2007). Communicatie in de klas (2. dr. ed.). Mechelen: Wolters Plantyn.

Fiddelaers-Jaspers, R., & Ruigrok, J. (2012). Leraar in hart en nieren. communiceren in de les. Heeze: In de Wolken.

Geerts, W., & van Kralingen, R. (2011). Handboek voor leraren. Bussum: Coutinho.

Konig, A. (1995). In gesprek met de leerling. Houten: EPN.

Kuijpers, M., & Meijers, F. (2012). Leren luisteren en loopbaanleren. de effecten van een professionaliseringstraject voor mbo-docenten Nijmegen: Trioprint grafisch centrum. Retrieved from http://hdl.handle.net/1820/9351 

Werkcollege week 1.5 & 1.6

Volgende bijeenkomst starten we nog met wat theorie over communicatie in het algemeen en gaan we oefenen met gesprekstechnieken aan de hand van diverse casussen uit de praktijk

Dank voor jullie aandacht

Veel plezier volgende week en tot woensdag in de weerribben

Leerdoelen

Je kan:

communicatiemodellen inzetten in de uitoefening van je beroep en daarbij rekening houden met het effect van verbaal en non-verbaal handelen, de basisbehoeften van leerlingen, ouders en jezelf, de basisomgangsvormen en het gespreksthema. Dit zowel in relatie tot de individuele gesprekspartner als tot de groep.

gesprekstechnieken toepassen in de uitoefening van het beroep (gesprekken met ouders en leerlingen; gesprekken met het individu en/of de groep). Methodieken daarbij zijn: actief luisteren, stiltes aangaan/negeren, samenvatten/ parafraseren, open en gesloten vragen stellen, feedback geven en ontvangen, gespreksinterventies inzetten.

gesprekken voeren met leerlingen over arbeidsindentiteit, talent en identiteitsontwikkeling

Huiswerk

Geef aan welke leerling je gaat volgen voor de leertaak

Probeer zoveel mogelijk informatie te verzamelen over deze leerling.

Vul het schema in op teams