Vormgeving: ruimte

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• vmbo b, havo
• Leerjaar 1

BEELDASPECT RUIMTE

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen, uitleggen en toepassen welke verschillende ruimtesuggestie er zijn.  

Horizon (ooghoogtelijn)

Waar de horizon staat op papier, ligt aan de plaats van de beschouwer. (de ooghoogte van de kijker).

Kikvors

Vogelvlucht

Normaal

Voorbeelden van horizon. De horizon is altijd op ooghoogte!! 

 Ruimtesuggestie

Er zijn verschillende manieren om in een tekening of schilderij ruimte uit te beelden. Door bepaalde trucjes toe te passen lijkt het dan net alsof er ruimte in je werk zit. Dit noem je ruimtesuggestie.

Ruimtesuggestie

Ruimtesuggestie is een speciale kunstvorm. Bij deze kunstvorm tekenen/schilderend de kunstenaar zo, dat er diepte te zien is in het kunstwerk. Een ruimtesuggestie laat dus extra diepte in het schilderij zien vaak op een plat vak.

Manieren om ruimtesuggestie te krijgen: 

1 hoger plaatsen

2 overlapping

3 afsnijding

4 lijnperspectief

5 kleurperspectief

6 plans

7 coulissewerking

8 atmosferisch perspectief

9 repoussoir-effect

10 verkorting

11 close-up

12 vervaging

13 scherpte-diepte

14 groot voor-klein achter

 1 Hoger plaatsing 

Door de vormen (die ver weg zijn) steeds hoger te plaatsen lijkt het ruimtelijk 

2 Overlapping

3 afsnijding

Lijnperspectief 1 punts

Lijnperspectief 2 punts

5 Kleurperspectief 

Bij kleurperspectief = ruimte suggestie door gebruik te maken van de eigenschappen van kleuren. Rode kleuren dringen zich bijv. op de voorgrond, terwijl blauw naar achteren wijkt.

6 Plans

De ruimte wordt in lagen opgedeeld. De schilder maakt gebruik van een voorplan en een achterplan, soms een middenplan. Elk plan heeft een eigen sfeer, lichtheid en stijl van vormgeving.

7 Coulissewerking

Aan de zijkanten van een tekening of schilderij zijn vormen geplaatst waar je langs kijkt naar achteren toe.

Zoals de coulissen op een toneel of plaatjes in een kijkdoos.

 8 Schilderij met atmosferisch perspectief  

Schilderij zonder atmosferisch perspectief  

9 Repoussoir

Repoussoir betekent letterlijk terugduwen, waarbij op de voorgrond een grote (donkere) vorm wordt geplaatst. Deze vorm drukt de rest van de (lichtere) voorstelling naar achter. Je versterkt het effect als je de vorm ook nog afsnijdt.

Dit wordt ook wel een bijzonder doorkijkje genoemd.

10 Verkorting

Verkorting is een term uit de schilderkunst. Verkorting houdt in dat een lichaamsdeel of een ander voorwerp dat naar de schilder toe wijst of ervandaan, door de werking van het perspectief wordt verkort. 

10 verkorting

11 Close up

• Shot van dichtbij
• Laat details zien
• Emoties zijn goed zichtbaar

Close-up                     Medium                  Landschap

Portretstand telefoon

12 vervaging (verder naar achter, minder details)

13 Scherptediepte 

14 groot voor - klein achter

VRAGEN

Een tekening is altijd

1. 2D
2. 3D

Dit kunstwerk is

1. tweedimensionaal (2D)
2. driedimensionaal (3D)
3. vierdimensionaal (4D)
4. vijfdimensionaal (5D)

Wat zie je hiernaast afgebeeld?

1. een schilderij
2. een 3-D beeld
3. een reliëf
4. een 2-D werk

Welke manier is hier gebruikt om ruimte en diepte te laten zien?

1. afsnijding
2. close-up
3. overlapping
4. compositie

Hiernaast ontstaat ruimte door:

1. lijnperspectief
2. de voorstelling
3. licht-donker
4. groot <=> klein

Welk standpunt zie je hier?

1. kikvors
2. vogelvlucht
3. ooghoogte
4. Geen van alle

Welke vormen van
ruimtesuggestie
herken je?

1. plans
2. Groot-klein
3. Overlapping
4. Kleurperspectief

Welke vormen van
ruimte uitbeelding zie je
hier?

1. overlapping
2. afsnijding
3. verkleining
4. repoussoir

Bekijk de afbeelding hiernaast
Op welke manier(en) wordt ruimte gesuggereerd?

1. Plans
2. Afsnijding
3. lijnperspectief
4. close-up

Je ziet diepte/ruimte door:

1. Kader
2. Perspectief
3. Scherpte diepte
4. Horizon

Welk aspect van het beeldaspect ruimte zie je hier?

1. atmosferisch perspectief
2. kikvorsperspectief
3. vervaging
4. afsnijding

Welk aspect van het beeldaspect ruimte zie je hier overduidelijk?

1. atmosferisch perspectief
2. overlapping
3. Lijnperspectief
4. ooghoogte

Welk standpunt zie je hier?

1. kikvors
2. vogelvlucht
3. normaal
4. geen van alle

Hier wordt de ruimte gesuggereerd door:

1. afsnijding
2. repoussoir
3. standpunt
4. atmosferisch perspectief

ruimtesuggestie door het gebruik van licht en schaduw noem je

1. overlapping
2. vervaging
3. plasticiteit
4. scherptediepte

Welke afbeelding laat het beeldaspect plasticiteit zien?

1. links
2. rechts
3. geen van beide
4. allebei

Groot voor, klein achter                        

Afsnijding

Overlapping 

Scherpte, diepte                        

SLEEP DE TEKST OP HET JUISTE PLAATJE

Welke vormen van RUIMTESUGGESTIE zijn toegepast in deze tekening?
Kies HET BESTE antwoord.

1. repoussoir, overlapping, vervaging
2. afsnijding, overlapping, plasticiteit, close-up
3. verkorting, plasticiteit, overlapping, afsnijding
4. plasticiteit, verkorting, repoussoir