2.1 BIOT Hematologie

• Biologie
• MBO
• Studiejaar 2

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Bloed en bloedcellen

Bronnen

• BIOP basis 2.1 : betrouwbare resultaten onderdeel  Hematologie
• H4 Transport in cellen: 4.3.2 NIET Osmometer
• H8 Bloedsomloop: 8.1 t/m 8.5

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Inhoud

Functie van bloed

Samenstelling van bloed

Aanmaak van bloedcellen

Bestanddelen van het bloed

• Bloedplasma
• Leukocyten
• Trombocyten
• Erytrocyten

Praktijk

Hemolyse, differentiëren leukocyten, analyse van rode bloedcellen

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Functie van het bloed

Noodzaak van bloed

Eencelligen

• Opname nutriënten en O2 en afvoer van afvalstoffen en CO2 door:

1. Diffusie 
2. Osmose
3. Actief transport

Stroming in het cytoplasma zorgt voor transport in de cel

Zoogdieren

• Bestaan uit meerdere cellagen
• Daardoor zijn de processen diffusie, osmose en actief transport NIET toereikend voor de opname van nutriënten/ O₂ en afvoer van afvalstoffen en CO₂

De                                    en daarmee het bloed heeft als functie:

• Transport van voedingsstoffen en afvalstoffen

Bloedsomloop

Samenstelling bloed 

P2.1 Basisanalist: Hematologie

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Aanmaak bloedcellen

• Bloedcellen worden gemaakt vanuit stamcellen aanwezig in het beenmerg. 
• Afhankelijk van de aanwezigheid van juiste hormonen en groeifactoren kunnen stamcellen 'rijpen' tot

1. Leukocyten
2. Trombocyten
3. Erytrocyten

Bestanddelen van het bloed

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Verschil tussen plasma en serum

Plasma: bloedvloeistof MET stollingseiwitten

Serum: bloedvloeistof ZONDER stollingseiwitten

Bloedplasma

Bloedplasma

• Bloedvloeistof ZONDER cellen
• Bevat 3 eiwitten: Albumine, Globuline en Fibrinogeen
• Bevat opgeloste stoffen: zouten

Functie

• Transport van nutriënten en afvalstoffen

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Leukocyten

Leukocyten = witte bloedcellen

Leukocyten zijn in te delen in 3 groepen:

1: Granulocyten

• Neutrofiele granulocyten
• Eosinofiele granulocyten
• Basofiele granulocyten

2: Lymfocyten

3: Monocyten

• Zijn onmisbaar bij het bestrijden van infectieziekten.
• Zijn vervormbaar waardoor ze makkelijk de bloedbaan kunnen verlaten en infecties ter plaatse kunnen bestrijden.  
• Het aantal witte bloedcellen in het bloed neemt toe als er een infectie gaande is. 

Granulocyten

1. Cytoplasma zit vol met korrels (granula)
2. Dit zijn lysosomen.
3. Zijn fagocyterende cellen (fagocyten)

Gefagocyteerd materiaal zoals bacteriën, 

worden door de inhoud van de lysomen vernietigd.

Lymfocyten

Ten opzichte van de celgrootte een grote kern.

Zeer beweeglijk, maar fagocyteren bijna niet.

Er zijn 2 soorten die microscopisch NIET te onderscheiden zijn.

1. B-lymfocyten
2. T-lymfocyten

Monocyten

Hoefijzervormige kern

Sterk fagocyterende cellen

Zeer beweegelijk/ vervormbaar

Verlaten de bloedbaan makkelijk

Buiten de bloedbaan heten deze cellen Macrofagen

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Trombocyten

Trombocyten = bloedplaatjes 

• Zijn celfragmenten i.p.v echte cellen
• Spelen een belangrijke rol bij de stolling van het bloed.
• Bij beschadinging bloedvat, trombokinase komt vrij, oplosbaar fibrinogeen wordt omgezet in onoplosbaar fibrine (korstje)

0

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Erytrocyten

Erytrocyten = rode bloedcellen

• Belangrijk bij het transport van O₂ en CO₂ (= gaswisseling)
• O2 nodig voor verbranding voeding/ nutriënten t.b.v. energie
• CO2 is afvalproduct van de verbranding. Dat wordt uitgeademd

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Bouw Rode bloedcel (RBC)

• De vorm van de RBC: biconcaaf (donut)
• Kunnen makkelijk vervormen
• Bezitten GEEN kern en mitochondriën
• Gevuld met het eiwit Hemoglobine (Hb = zorgt voor de rode kleur)

• Bevat 4 heemgroepen waarin een ijzer-ion gebonden is.  Dat zijn de bindingsplaatsen voor O₂ 
• De levensduur is ca. 100-120 dagen

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Praktijk hematologie

Bloedafname: Type bloedafnamebuizen

Keurocodes

De analist heeft bij de afname van bloed keus uit verschillende afnamebuizen. De keus van de buizen bij afname is afhankelijk van de analyse die op het bloed uitgevoerd wordt. De juiste buis is te kiezen op basis van de kleur van de dop. 

Ook de volgorde van de kleuren bij afname is van belang om storende 'carry-over' te voorkomen. 

De buizen met anti-stollingsmiddelen zijn: 

* Paars: EDTA

* Groen: Heparine

* Licht blauw: Citraat 

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Voorbewerking van bloed

Centrifugeren

Scheidingstechniek op basis van dichtheid

Waar te nemen resultaten voor in het labjournaal

Kleur van het plasma of serum

Het is belangrijk om de kleur van het plasma of serum te bekijken en de waarneming te noteren in het labjournaal. 

De kleur van het plasma laat mogelijk verbanden zien tussen de klacht van de patiënt en de uitslagen van de analyse. 

De dikte van de leukcyten laag

Als het laagje leukocyten  (buffy coat) 'dik' is, kan dit een aanwijzing zijn voor een verhoogd aantal leukocyten. 

Deze aanwijzing zou dan in overeenstemming moeten zijn met een dif. (praktijk differentiëren van leukocyten)

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Praktijk: differentiëren leukocyten

Doel:  Je kunt de cellen microscopisch herkennen 

            Je kunt de functie van de bloedcellen beschrijven

            Je kunt het begrip 'referentiewaarde' uitleggen

Zie de opdracht in BIOP 2.1 basis en maak deze in het labjournaal

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Praktijk: hemolyse

Doel:  Je kunt uitleggen in welke vloeistof bloed verdunt moet worden

Zie de opdracht in BIOP 2.1 basis en maak deze in het labjournaal

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Praktijk: analyse rode bloedcellen

Doel:  

Doelen:  Je kunt de functie van de bloedcellen beschrijven

                 Je kunt het begrip 'referentiewaarde' uitleggen

                 Je kunt je eigen resultaten beoordelen op betrouwbaarheid

                 Jullie kunnen uit de groepsresultaten 1 betrouwbare uitslag produceren

                 Jullie kunnen de groepsresultaten visueel weergeven en daarbij uitleg geven

Zie de opdracht in BIOP 2.1 basis en maak deze in het labjournaal

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Praktijk: erytelling

Zie de opdracht in BIOP 2.1 basis en maak deze in het labjournaal

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Praktijk: hematocriet bepaling

Hematocriet bepaling

Zie de opdracht in BIOP 2.1 basis en maak deze in het labjournaal

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Praktijk: Hb bepaling

Zie de opdracht in BIOP 2.1 basis en maak deze in het labjournaal

P2.1 Basisanalist: Hematologie

Praktijk: Hb bepaling

Principe