6.3 Ecologie en duurzaamheid: Samenleven TL2

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

Welkom OT2 B

Abiotische factoren

Biotische factoren

Een voedselketen is :

1. rij organismen die elkaar eten
2. een gezellige tafel met eten in een rij
3. een rij organismen waarin je ziet wie door wie wordt opgegeten

Wat betekent een pijl in een voedselketen?

1. Eet
2. Leeft samen met
3. Wordt gegeten door
4. Jaagt samen met

Je ziet hier een voedselketen.
Is deze voedselketen juist weergegeven?

1. Ja
2. Nee

Wat zijn producenten?

1. Planten
2. Dieren
3. Schimmels
4. Bacteriën

Wat zijn consumenten?

1. Planten
2. Dieren
3. Schimmels
4. Bacteriën

Wat zijn reducenten?

1. Planten
2. Dieren
3. Schimmels
4. Bacteriën

Wat is de volgorde van de kringloop in de natuur.

1. Producenten- Reducenten- Consumenten
2. Producenten- Consumenten- Reducenten
3. Consumenten- Producenten- Reducenten
4. Reducenten= Consumenten- Producenten

leerdoelen vandaag

Aan het einde van de les:

- kan je uitleggen wat een biologisch evenwicht is.

- kan je uitleggen hoe soorten afhankelijk kunnen zijn van elkaar voor voedsel, een schuilplaats en voortplanting.

Aandachtsrichter

📽️ Bekijk eerst deze korte video over mieren en bladluizen:

https://www.youtube.com/watch?v=UXhZIVHJWLI 

🧠 Vraag aan de klas:

Waarom laten mieren bladluizen op planten zitten en beschermen ze ze zelfs tegen andere insecten?

Aandachtsrichter

Mieren beschermen bladluizen omdat ze daar zelf voordeel van hebben. Bladluizen zuigen sap uit planten en scheiden een zoete vloeistof uit: honingdauw. Deze honingdauw is een belangrijke voedselbron voor mieren. In ruil voor deze voeding beschermen de mieren de bladluizen tegen roofinsecten zoals lieveheersbeestjes. Dit is een voorbeeld van mutualisme: een samenlevingsvorm waarbij beide soorten voordeel hebben van de relatie. 

De niveaus van de ecologie, van klein naar groot:

1. individu

2. populatie

3. levensgemeenschap

4. ecosysteem

6.3 Samenleven

De populatiegrootte is het aantal organismen in een populatie.

De populatiegrootte hangt af van de invloeden uit de omgeving, dus van biotische en abiotische factoren.

6.3 Samenleven

Als er voldoende voedsel is en er maar weinig vijanden (roofdieren) zijn, kunnen de konijnen in een bos zich goed voortplanten.

De populatie konijnen wordt dan groter.

Maar de omstandigheden kunnen ook ongunstig zijn, bijvoorbeeld als er weinig te eten is. Er sterven dan meer individuen dan er geboren worden. Daardoor wordt een populatie kleiner.

6.3 Samenleven

 

biologisch evenwicht.

Biologisch evenwicht

Biologisch evenwicht:

 schommelen van populatiegrootte om een evenwichtswaarde

De populatiegrootte verandert.

Dat is geen probleem zolang er een biologisch evenwicht is.

6.3 Samenleven

Elk organisme heeft relaties met soortgenoten.

Konijnen leven samen in een hol en krijgen samen jongen.

Of ze vechten met elkaar om voedsel.

Ook dat is een relatie.

6.3 Samenleven

Er zijn 2 soorten relaties met organisme:

- concurrentie (of competitie)

- samenwerking

6.3 Samenleven

Bij concurrentie vechten 2 organismen om hetzelfde. 

Bijvoorbeeld om voedsel of een veilige plek om te slapen. 

De winnaar krijgt het voedsel, of de slaapplek, of de partner.

6.3 Samenleven

Bij samenwerking werken organismen samen.

Bijvoorbeeld door samen in een hol te leven.

Of door samen jongen te krijgen.

samenwerking bij mieren

6.3 Samenwerken

Dieren die in groepen leven, hebben vaak een rangorde.

6.3 Samenwerken

 kans op gevechten verkleinen door een territorium.

Een territorium is een gebied waar één dier leeft, of een groep dieren van dezelfde soort. 

Daardoor komen ze elkaar niet tegen en gaan ze ook niet vechten.

6.3 Samenwerken

De vogels vormen samen een paar om hun jongen groot te brengen.

Bij paarvorming werken een mannetje en een vrouwtje samen om zich voort te planten.

Zwanen, bijvoorbeeld, blijven hun hele leven bij elkaar.

symbiose

De alg doet aan fotosynthese.

Zo maakt hij voedsel voor de schimmel.

De schimmel zorgt voor water. Ook maakt hij een beschutte plek voor de alg.

Twee organismen van verschillende soorten leven zo langdurig samen.

Deze relatie heet symbiose.

6.3 Samenleven

Bij een korstmos hebben beide organismen voordeel van de symbiose. Maar dat is niet altijd zo.

Bij parasitisme heeft een van de twee nadeel.

Het organisme dat nadeel heeft, noem je de gastheer.

Het organisme dat voordeel heeft, is een parasiet.

Parasieten kunnen dieren, planten of schimmels zijn.