5.3 De verstedelijking van Duitsland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

Terugblik paragraaf 5.1 + 5.2

Leg je telefoon weg

Laat je laptop dicht of draai hem om

§1: Bevolkingsgroei in Duitsland

• Natuurlijke bevolkingsgroei: vanaf 1972 een sterfteoverschot
  
• Sociale bevolkingsgroei: vestigingsoverschot door migratie
• 
  

2 redenen voor de groei vanaf 2011:

• meer migranten
  
• jonge vrouwelijke migranten krijgen meer kinderen
• Gezinshereniging 

Aantal inwoners Duitsland

69 miljoen in 1950

                                      82,5 miljoen in 2002

83 miljoen in 2017

Krimp en groei in de rest van Duitsland

Krimpgebieden:

• Ruhrgebied, Saarland (oude industriegebieden)
• platteland

Oorzaak = geen werk = afstotingsfactor

Bevolkingsgroei:

• Munchen

Oorzaak = werk in industrie (auto) en diensten (hightech) = aantrekkingsfactor

Krimp en groei in de rest van Duitsland

Ondanks de krimp moeten er in veel deelstaten toch meer huizen gebouwd worden.

Hoe kan dat?

• Eenpersoonshuishoudens: ouderen die alleen wonen, jongeren die op zichzelf wonen, gescheiden mensen.
• Al deze mensen hebben woonruimte nodig, daarom moeten er ook in gebieden met krimp huizen bijgebouwd worden.

Demografisch transitiemodel

Twee staten

• Van 1949 tot 1989 was Duitsland verdeeld in twee aparte landen

Verschillen: 

• Oost-Duitsland was communistisch, dictatuur, arm
• West-Duitsland was kapitalistisch, democratie, welvaart
• In 1989 kwam er een eind aan het communisme en werden de twee landen weer 1 Duitsland in 1990

Duitsland vanaf 1990, gevolgen van de hereniging

• Grote vertrekoverschotten in voormalig Oost-Duitsland
• Oost-Duitsland liep leeg, soms wel 30% minder mensen.

Oorzaken:

- bedrijven en fabrieken gingen failliet door concurentie met moderne bedrijven uit West-Duitsland

- hoge werkloosheid

Duitsland vanaf 1990, gevolgen van de hereniging

• Grote vertrekoverschotten in voormalig Oost-Duitsland
• Oost-Duitsland liep leeg, soms wel 30% minder mensen.

Gevolgen:

- voorzieningen in dorpen verdwijnen -> oplossing is samenvoegen van voorzieningen in 1 gebouw bv wijkcentrum

- vergrijzing, jongen mensen trekken weg naar bv Berlijn

Uitzondering = de stad Berlijn -> daar neemt de bevolking juist toe.

4 groepen migranten in Duitsland

1. Volksduitsers: mensen uit gebieden die vroeger bij Duitsland hoorden.
2. Gastarbeiders: uit landen rond de Middellandse Zee. Grootste groep zijn de Turken. Zij werken in de mijnbouw en industriegebieden.
3. Arbeidsmigranten: uit andere landen van de EU, bv. Polen.
4. Vluchtelingen: bv. uit Syrië  

5.3 De verstedelijking van Duitsland

Welke stad is dit?

MÜnchen, je ziet op de achtergrond de Alpen.

Leerdoelen

• Je weet de kenmerken van de Duitse verstedelijking
• Je weet hoe de suburbanisatie in Berlijn verliep voor en na de Berlijnse Muur.
• Je kunt de gevolgen van de suburbanisatie in Berlijn beschrijven
• Je weet welke verschillen er zijn in herinrichting tussen de stad Berlijn en de  andere Oost-Duitse steden + waarom

Begrippen 

• Integratie
• Segregatie
• Sociale ongelijkheid

Stedelijke gebieden in Duitsland

Lijkt op Nederland:

- er zijn grote agglomeraties en stedelijke gebieden

- er is steeds minder landelijk gebied hierdoor

- elk stedelijk gebied heeft eigen specialiteit => net als de Randstad in Nederland.

Specialisatie stedelijke gebieden Duitsland

1. Ruhrgebied: industrie
2. Bremen en Hamburg: haven
3. Berlijn: parlement, hoofdstad
4. Frankfurt: financiele hoofdstad, groot vliegveld
5. Munchen: Hightech 

✔ Lijkt op de steden in de Randstad met hun specialisatie

4

2

3

1

5

Suburbanisatie Berlijn

• 1961-1987: Berlijnse Muur deelt de stad in 2 delen => suburbanisatie was niet mogelijk.
• 1990 Hereniging Duitsland
• Groot verschil tussen Oost en West-Berlijn. In Oost waren veel vervallen woonwijken => stadsvernieuwing zorgt voor verbetering.
• Na de hereniging pas suburbanisatie in Berlijn => jonge gezinnen vertrekken naar nieuwbouwwijken buiten de stad.

Berlijn: Gevolgen suburbanisatie

• Vertrekoverschot binnenstad en flatwijken ➡ mensen met laag inkomen en vaak migranten blijven achter. Ze integreren niet in de Duitse samenleving.
• Segregatie = apart wonen van groepen met dezelfde achtergrond en kenmerken.

• Door suburbanisatie + segregatie is de sociale ongelijkheid in Berlijn toegenomen:

- de ene groep heeft meer kans op werk, een goed inkomen en welvaart dan de andere groep. 

- integratie van migranten verloopt slecht door segregatie, ze leren vaak de taal niet en blijven zo in hun eigen kringetje. 

Steden in Oost-Duitsland -> na de val van de Muur

• herinrichting net als in Oost-Berlijn
• Flats afgebroken, nieuwe huizen op die plaats
• Minder huizen nodig omdat veel mensen weggaan uit die wijk 

Vragen?

Nee? => Kijk dan nog eens naar de leerdoelen op dia 2, kun je nu antwoord geven op de gestelde doelen?

Leerdoelen

• Je weet de kenmerken van de Duitse verstedelijking
• Je weet hoe de suburbanisatie in Berlijn verliep voor en na de Berlijnse Muur.
• Je kunt de gevolgen van de suburbanisatie in Berlijn beschrijven
• Je weet welke verschillen er zijn in herinrichting tussen de stad Berlijn en de  andere Oost-Duitse steden + waarom