Schrijfvaardigheid doorstroom vmbo-havo

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Schrijfvaardigheid doorstroom vmbo-havo

Welkom!

Wat is de taalfout?

"Slaagt Amalia erin om net als haar vader zijn droompartner te vinden?"

Deze zin kan je tweeledig opvatten, welke twee?

Snookerlegende O'Sullivan dreigt te stoppen na onvrede over bond: 'Ik heb geen keus'

Leerdoelen

Je bekijkt de feedback op je argumentatie en onthoudt deze, zodat je die volgend schooljaar kunt toepassen.

Je bekijkt een mondeling betoog.

Je kent de regels mbt het bijvoeglijk naamwoord en past deze toe.

Je kent de regels mbt samenstellingen en past deze toe.

Je kent de regels mbt het meervoud en past deze toe.

Bespreken huiswerk

Argumentatiekaart

Tip: begin je argument met het noemen van het standpunt, dan kan je meteen voor jezelf checken of het argument past bij het standpunt en andersom.

Argumenteren: mondeling - schriftelijk

Bijvoeglijk naamwoord

• Wat is het?
• Er zijn 3 'soorten':
• 'Gewoon' bijvoeglijk naamwoord 
• Bijvoeglijk naamwoord dat is afgeleid van een voltooid of onvoltooid deelwoord
• -Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord 
• Schrijf op je wisbordje voorbeelden van elk soort.

BIJVOEGLIJK NAAMWOORD

- vertelt meer over een zelfstandig naamwoord

- staat in de buurt van een zelfstandig naamwoord

- het spannende boek 

- een spannend boek   

- het boek is spannend

'Gewoon' bijvoeglijk naamwoord

REGEL: Zo kort mogelijk, als dat kan voor de uitspraak.

De rode auto

De dikke man

Voltooid deelwoord bijvoeglijk gebruikt

Regel: zo kort mogelijk, als dat kan voor de uitspraak.

Soms met -n-> verander de woordvolgorde!

De ............(omspitten) tuin.

• De tuin is omgespit.
• De omgespitte tuin.

Het .............(verstoten) eendje.

• Het eendje is verstoten. Het verstoten eendje.

STOFFELIJK

BIJVOEGLIJK NAAMWOORD-> met -n

stoffen waar je iets van kan maken 

glas                 wol

   goud               zilver

       katoen           karton 

  blik                  hout

STOFFELIJK

BIJVOEGLIJK NAAMWOORD

Uitzonderingen zijn nieuwe stoffen, zoals:

. een plastic fles

. een acryl kledingstuk

. de aluminium velg

. de suède jas

Waarom?!?!

1. Het spannende boek
2. Een spannend boek 

• Na 'het' lange vorm:                       Na 'een' korte vorm:
• Het Nederlandse gezin.                     Een Nederlands gezin.
• Het kleine kind.                   Een klein kind.
• Het rustige dorp.                  Een rustig dorp

Staat 'het' er niet voor?

Het-woorden als 'gras', 'water', 'jaar', 'weer' gebruik je vaak zonder het of een.....toch korte vorm gebruiken.

• Ik zie groen gras.....het groene gras.
• Ik drink schoon water....het schone water.
• Volgend jaar ben ik 20......het volgende jaar.

Samenstelling

Samenstelling = woord dat is opgebouwd uit meerdere woorden die je ook zelfstandig kunt gebruiken

Een samenstelling moet je in principe aaneenschrijven = aanelkaarschrijvendusgeenspatieertussen

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. jazz-zanger
2. jazz zanger
3. jazzzanger

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. café-eigenaar
2. caféeigenaar
3. café eigenaar

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. roc-leerling
2. roc leerling
3. rocleerling

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. taken-boek
2. taken boek
3. takenboek

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. autobandventiel-dopje
2. autoband ventieldopje
3. autobandventieldopje

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. auto-alarm
2. autoalarm
3. auto alarm

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. radio-omroep
2. radioomroep
3. radio omroep

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. vanille ijs
2. vanille-ijs
3. vanilleijs

Welke samenstelling is goed gespeld?

1. zonnenbril
2. beukennootje
3. ladenkast
4. roggenbrood

Hierna volgt uitleg over:

Twee- tot zes-jarigen of

Of twee- tot zes-jarigen?

Hierna volgt uitleg over samenstellingen

Tussen -n of tussen -s

Gemeentehuis

Hondenhok

Stationsweg

Sommige woorden schrijf je met een 'n' in het midden, andere met een 's' in het midden. Wanneer gebruik je nou wat?

Met of zonder tussen n?

1. hogeschool
2. hogenschool

Met of zonder tussen 'n'?

1. kattebak
2. kattenbak

Je schrijft een tussen-n als het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud heeft op -en

1. fout
2. goed

Waarom schrijf je maneschijn zonder tussen -n?

1. Je hebt er maar 1 van
2. Het eerste woord heeft een sterke betekenis
3. Het woord kan op -en en op -s eindigen
4. Het juiste antwoord staat er niet tussen

Waarom schrijf je horlogemaker zonder tussen n?

1. Je hebt er maar 1 van
2. Het eerste woord heeft een sterke betekenis
3. Het woord heeft alleen een meervoud op -s
4. Dit woord heeft twee meervouden

Meervoud: -en

Veel zelfstandige naamwoorden hebben een meervoud op -en. 

• Lamp -> lampen 
• Mes -> messen
• Schaar - scharen
• Brief - brieven
  
• Huis - huizen
  
  

Meervoud: -ën

Zelfstandig naamwoord dat eindigt op -ee of -ie

• Zee -> zeeën
• Knie-> knieën

Schrijf het meervoud van
idee

Schrijf het meervoud van
kaars

Meervoud: 's'

Plak de 's' eraan vast als dat kan voor de uitspraak:

- bureaus, repetities

Krijg je een uitspraakprobleem? Dan 's':

- ski's, foto's

Meervoud van afkorting? Ook 's: BMW's

Eindigt het woord op een y? Ook 's: baby's

 

Schrijf het meervoud van
wc

Schrijf het meervoud van
paraplu

Meervoud: -ën / - "n

Ligt de klemtoon op het laatste stuk? 

Ja-> meervoud op -ën
allergieën

Nee-> meervoud -"n

koloniën

Let op!

Zelfstandig naamwoord dat eindigt op -s of -f

 in het meervoud: s>z f>v 

meestal

fotograaf: fotografen 

Er zijn ook woorden die meerdere meervoudsvormen hebben!

Seconden-secondes / gemeenten/gemeentes

Let op!

• um vervangen door a: gymnasium > gymnasia

• us vervangen door i: historicus > historici

Wat is het meervoud van: hobby

Het meervoud van museum is:

1. museums
2. musea
3. museums en musea
4. museum heeft geen meervoud

Het meervoud van grens is:

1. grensen
2. grenszen
3. grenzen
4. grens heeft geen meervoud

Het meervoud van porie is:

1. porien
2. pories
3. porieën
4. poriën

Het meervoud van accu is:

1. accus
2. accu's
3. accuus
4. accuu's

Wat is het meervoud van categorie?

1. categoriën
2. categorieën

Wat is het meervoud van idee?

1. ideën
2. ideeën

Wat is het meervoud van genie?

1. geniën
2. genieën

Wat is het meervoud van bangerik?

1. Bangerikken
2. Bangeriken

Wat is het meervoud van theorie?

1. Theorieën
2. Theoriën
3. Theorieeën
4. Theories

Wat is het meervoud van snee?

Spellingsvaardigheid

Waar ligt jouw uitdaging?

Samenstellingen?

Meervoud?

Werkwoordspelling?

Hoofdlettergebruik?

Interpunctie?

Ga oefenen! Maak het spellingsblad 3F en kijk deze zelf na.

Oefensites

www.beterspellen.nl

Elke dag een quiz, 3F

www.cambiumned.nl

Allerlei vaardigheden

Terugblik

Wat kan je vertellen over de regels van het bijvoeglijk naamwoord?

Wat heb je geleerd qua spellingsvaardigheid?

VOORUITBLIK: Wat wil je in de laatste les nog leren?