Basiszorg les 3.4 Uitscheiding, Transpiratie, sputum, braken en menstruatie

Uitscheiding
17 Transpiratie, sputum, braken en menstruatie
17.1 Inleiding
17.2 Transpiratie
17.3 Speeksel
17.4 Sputum
17.5 Braken
17.6. Menstruatie
1 / 48
volgende
Slide 1: Tekstslide
Pers. VerzorgingMBOStudiejaar 1

In deze les zitten 48 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

Onderdelen in deze les

Uitscheiding
17 Transpiratie, sputum, braken en menstruatie
17.1 Inleiding
17.2 Transpiratie
17.3 Speeksel
17.4 Sputum
17.5 Braken
17.6. Menstruatie

Slide 1 - Tekstslide

Even herhalen!

Slide 2 - Tekstslide

Bij diarree moet je meer zouten innemen om vochtverlies tegen te gaan
A
Juist
B
Onjuist

Slide 3 - Quizvraag

Obstipatie kan aambeien veroorzaken
A
Juist
B
Onjuist

Slide 4 - Quizvraag

Keutelvormige ontlasting zegt iets over je leefwijze
A
Juist
B
Onjuist

Slide 5 - Quizvraag

Feces bestaat voor het merendeel uit water.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 6 - Quizvraag

Stopverfontlasting duidt op een maagafsluiting
A
Juist
B
Onjuist

Slide 7 - Quizvraag

Uitscheidingsproducten
Verschillende uitscheidingsproducten
  • Transpiratie
  • Speeksel
  • Sputum
  • Braken
  • Menstruatie

Slide 8 - Tekstslide

Transpiratie
- bestaat voor 99% uit water en kleine hoeveelheden                lichaamszouten
- normale, gezonde reactie van lichaam in bepaalde   omstandigheden.
- door te zweten koelt je lichaam af. 



Slide 9 - Tekstslide

Omstandigheden
Je transpireert veel bij;
  • als je het warm hebt, 
  • bij zwaar lichamelijk werk,
  • bij sporten
  • bij koorts
  • tijdens overgangsjaren bij vrouwen, "opvliegers"

Slide 10 - Tekstslide

Warmteafvoer
Het warmte regulerend centrum in de hersenen zorgen voor constante temperatuur lichaam. (ong. 37 graden)
Functie van transpiratie;   ---->>>>      afkoeling
- door verdamping lichaamsvocht 
- via koude luchtstroom (wind)
- door contact met koud materiaal, koud washandje op je   voorhoofd

Slide 11 - Tekstslide

Transpiratie observeren
Bijzondere oorzaken van hevig transpireren; 
- koorts, 
- angst, 
- algehele zwakte
- afwijkingen in het centrale zenuwstelsel,
- een hormonale oorzaak, b.v. "opvliegers"
- plaatselijk zweten, b.v zweetvoeten, oksel transpireren of zweethanden
- 'koud, klam zweet'  gevaarlijke situatie, bij flauwvallen of in shock dreigen te vallen


Slide 12 - Tekstslide

Hyperhidrosis 
- overmatige zweetproductie 
- meestal geen duidelijke aanwijsbare oorzaak
- familiaire aanleg
- kan zich uiten in continue vochtige handen en voeten, op je kleding zijn vaak vochtplekken zichtbaar, vooral onder oksels of op de rug.


,

Slide 13 - Tekstslide

Verzorging bij transpiratie
  • omgevingstemperatuur temperen
  • tocht voorkomen
  • regelmatig opfrissen
  • kleding en beddengoed regelmatig/vaker verschonen
  • extra drinken geven
  • decubitus en smetten voorkomen
  • begrip tonen voor de onbehaaglijke situatie vd zorgvrager.

Slide 14 - Tekstslide

Bij koud klam zweet denk je aan een gevaarlijke toestand zoals shock
A
Juist
B
Onjuist

Slide 15 - Quizvraag

Wanneer zweet in aanraking komt met bacteriën gaat het ruiken
A
Juist
B
Onjuist

Slide 16 - Quizvraag

Uitscheiding van transpiratie kun je beïnvloeden door spierarbeid.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 17 - Quizvraag

Speeksel
ieder heeft 6 grote en een wisselend aantal kleine speelselklieren




Normale productie is 1/2 tot 1 1/2 liter speeksel per dag

Slide 18 - Tekstslide

Overmatige speekselproductie

Oorzaken
 *** overactieve speeksel klieren
*** spastische beperking, naast kauw- en slikproblemen. Kan 'kwijlen' tot gevolg hebben.
*** verminderde speekselafvoer,
      - door verminderde spierwerking door ziekte (bij Parkinson)
      - door bijwerking medicijnen.
*** zure voedingsmiddelen verhogen speekselproductie
*** melkproducten geven verhoogde slijmvorming,

Slide 19 - Tekstslide

Verzorging bij overmatige speekselproductie
Bescherming van de kleding, soms hele dag,
Hoe ?
Alternatieven;
felle gekleurde slab, 'neutrale' knoeidoekje, bontgekleurd servet en bandana

Slide 20 - Tekstslide

Speeksel wordt reflexmatig aangemaakt.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 21 - Quizvraag

Normaal gesproken maken de speekselklieren gemiddeld een halve tot anderhalve liter speeksel per dag.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 22 - Quizvraag

Speeksel reinigt de mondholte dankzij een antibacteriële en antivirale werking.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 23 - Quizvraag

Sputum
bestaat uit speeksel met slijm uit de luchtwegen of longen,
Sputum wordt opgegeven door hoesten, is een reflex vd luchtwegen.
Verhoogde slijmproductie door; 
- ontstoken ademhalingswegen
- irritatie in de luchtwegen
- bevat vaak bacteriën,

Slide 24 - Tekstslide

Sputum observeren
  • Hoeveelheid, enkele ml tot enkele 100-en ml per dag
  • Kleur en consistentie
  • Geur, kan bij verschillende longziekten zeer onaangenaam zijn.

Slide 25 - Tekstslide

Kleur en consistentie
Kleur en Consistentie
Oorzaak
Slijmerig, helder en draderig,
ontsteking van de bovenste luchtwegen
taai sputum
bronchitus en longontsteking
taai en oranjebruin
longontsteking
Etterig, groen en klonterig
flinke infectie
licht rood schuimend
longbloeding
spoortjes bloed
diverse longziekten, longcarcinoom

Slide 26 - Tekstslide

Rapportage van observatiegegevens
Opgeven van sputum en hoesten is altijd afwijkend,
Altijd rapporteren;
- de geschatte hoeveelheid, de kleur en consistentie 
- de 'wijze' van hoesten
- de eventuele benauwdheid.

Slide 27 - Tekstslide

Wat is het verschil tussen speeksel en sputum?
A
Speeksel is opgehoest slijm uit de luchtwegen. Sputum ontstaat bij de klieren in de mond.
B
Speeksel ontstaat bij de klieren in de mond. Sputum is opgehoest slijm uit de luchtwegen.
C
Speeksel ontstaat bij de klieren in de hals. Sputum is opgehoest slijm uit de luchtwegen.

Slide 28 - Quizvraag

Sputum bevat vaak bacteriën.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 29 - Quizvraag

Het opgeven van sputum en hoesten is altijd afwijkend.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 30 - Quizvraag

Braken
  • = reflex van het lichaam, waarbij de maag zich leegt.
  • beschermfunctie
  • bestaat uit uit half verteerd voedsel en maagsappen,
  • soms kunnen de resten voedsel duidelijk maken, wat de oorzaak van braken is ----->>>niet goed gekauwd of te veel eten

Slide 31 - Tekstslide

Oorzaken van misselijkheid en braken
in de meeste gevallen is braken een reactie van het lichaam op vreemde stoffen, zoals;
- bedorven voedsel,
- vergif,
- medicijnen
- virusinfectie
- bewegingsziekte (de ziekte van Ménière)

Slide 32 - Tekstslide

oorzaken van misselijkheid en braken
- prikkeling of ontsteking maagslijmvlies  (besmet voedsel)
- hersenaandoeningen (hersenschudding)
- nervositeit, angst
- migraine,
- zwangerschapsbraken o.i.v. hormonen,
- (soms) aangeboren afwijking, hele of gedeeltelijke afsluiting in het spijsverteringskanaal. (pylorusstenose)



Slide 33 - Tekstslide

Waarschuw arts als;
  • je een vergiftiging vermoedt.
  • de cliënt hevige buikpijn heeft,
  • de cliënt verward is of bijna flauw valt,
  • de cliënt een dag niet meer heeft geplast,
  • er bloed bij het braaksel zit,
  • de cliënt overgeeft nadat hij is gevallen.

Slide 34 - Tekstslide

Observeren van braaksel
Observatiepunten
Oorzaak
tijdstip en frequentie van het braken
na het eten -> voedsel besmet
onafh. -> hersenaandoening
hoeveelheid,
volle maag / lege maag
wijze van braken
explosief bij hersenletsel, 
bestanddelen van het braaksel,
gal -->geelgroen,
rood --> bij bloedingen
zwart --> bloed al enige tijd in maag
geur (zeer onaangenaam)
fecaal braken

Slide 35 - Tekstslide

Verzorging bij braken
  • Geef de cliënt een ruime bak om braaksel op te vangen.
  • Zorg dat kleding, haren en bed zo schoon mogelijk blijven
  • Ondersteun de cliënt, ga naast of achter haar staan
  • Laat cliënt zitten i.p.v. liggen, of draai op de zij ,zodat de ademhalingsweg vrij blijft,
  • Laat cliënt na het braken zijn mond spoelen, neus snuiten en gezicht te wassen.
  • er zijn medicijn tegen braken of te verminderen, b.v. tabletten tegen reisziekte

Slide 36 - Tekstslide

Braken is altijd een reactie van het lichaam op vreemde stoffen in maag en darmen.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 37 - Quizvraag

Fecaal braken komt voor bij een darmafsluiting.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 38 - Quizvraag

Bij explosief braken wordt steeds een beetje overgegeven.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 39 - Quizvraag

Menstruatie - voorlichting
Als beroepskracht MZ / VB is het goed mogelijk dat je voorlichting geeft over menstrueren en de verzorging tijdens de menstruatie.
Geef basisinformatie en beantwoord de vragen.
Overlaad de cliënt niet met medische informatie of wat jij ervan weet.

Slide 40 - Tekstslide

Menstruatie
- schoonmaken van de baarmoeder
- periodieke bloeding (maandelijks = ong. 28 +/- 2 dagen)
- periode menstruatie = 1 - 8 dagen
- hoeveelheid = niet meer dan 100 ml
- niet vies en ruikt niet, tenzij het in aanraking komt met lucht,
- =mengsel van slijmvliesrestjes, velletjes, bloed, kleine bloedstolsels en vocht

Slide 41 - Tekstslide

Menstruatieklachten
- opgezette buik in de dagen voor de menstruatie
- sneller geëmotioneerd of geïrriteerd in de dag voor de menstruatie, (hormoonwisselingen)
- pijn in de onderrug
- opgezet gevoel, omdat vocht wordt vastgehouden
- vermoeidheid,
*** kunnen verminderen door de pil of hormoontherapie, 
*** bij zeer ernstige klachten naar gynaecoloog

Slide 42 - Tekstslide

Verzorging bij menstruatie
Aandachtspunten;
- persoonlijke hygiëne is belangrijk,
- Was de schaamstreek dagelijks, zo nodig vaker, zonder zeep.
- Verschoon maandverband enkele keren per dag.
- Wanneer je helpt, niet in aanraking komen met menstruatievocht --> plastic handschoenen
- gebruik wat cliënt prettig vindt, inwendig of uitwendig maandverband

Slide 43 - Tekstslide

Inwendig / uitwendig maandverband e.a. hulpmiddelen

Slide 44 - Tekstslide

Menstruatievocht gaat pas ruiken als het met de buitenlucht in aanraking komt.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 45 - Quizvraag

Het dragen van uitwendig maandverband heeft altijd de voorkeur.
A
Juist
B
Onjuist

Slide 46 - Quizvraag

Vandaag: 
verder met oefenen casussen:
- steunkousen aan- en uittrekken
- verzorgen katheter 
- begeleiden iemand achter de rollator 

Slide 47 - Tekstslide

Aan t werk 
Maak de verwerkingsopdrachten  
boek Pers, Verzorging MZ
Thema 4
Hfst 17: Vraag 1 - 4
10:10 vertrek naar rolstoelbasketbal !!

Slide 48 - Tekstslide