B8: DNA-technieken

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

DNA-technieken

Inhoud

- Terugblik

- Lesdoelen

- Uitleg Bs. 8

- Opdrachten
- Huiswerk
- Afsluiting

                                 Terugblik:

Twee soorten reclame

Lay-out

Terugblik

Genen je een huidcel zijn gelijk aan de genen in je levercel

1. waar
2. niet waar

Kan iemand een gen voor stijl haar hebben en een gen voor krullend haar?

1. ja
2. nee

Leerdoel

- Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.

Biotechnologie 

Verzamelnaam voor technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens. Bij deze voorbeelden is geen DNA-verandering nodig. 

Recombinant-DNA-technieken

Verzamelnaam voor alle verschillende technieken om nieuwe erfelijke informatie aan te brengen in het DNA van een organisme.

DNA kan van hetzelfde of van een ander soort zijn. 

Genetische modificatie

Het aanbrengen van gewenste erfelijke eigenschappen bij organismen.

Een transgeen is een genetisch
gemodificeerd organisme.

Crispr-cas

Wijzigingen in genen van een organisme. Ook wel gene-editing genoemd

Door een enzym wordt er een stukje DNA uitgehaald of bijgezet

Gentherapie is het gebruik van gene-
editing om kapotte genen te repareren 

DNA-tests 

Goedkoop, snel en nauwkeurig. Iedereen heeft eigen DNA. 

Wordt bijv. gebruikt voor verwantschap, misdaadbestrijding en fraude oplossen. 

Synthetische biologie

Vakgebied waarin biologisch materiaal kunstmatig wordt nagemaakt. Ook DNA kan worden nagemaakt. 

Handig om afvalstoffen
op te ruimen of biobrandstoffen te
kunnen produceren.

Aan de slag!

Lees blz: 162, 163, 164 en 165

Maak blz: 166, 167 en 168

Maak je eigen flitskaarten

Chromosomen

DNA

Gen

Genotype

Fenotype

Geslachtschromosomen

Mutatie

Natuurlijke selectie

Fossielen

Verwantschap

Actief en niet actief gen

Biotechnologie

Genetische modificatie

Mutant

Mutagene invloeden

Evolutie

Gene-editing

Gentherapie

Geslachtscel

Huiswerk volgende week

Opdrachten van 5.6 DNA-technieken

Welk antwoord hoort niet bij de 3 punten waar we naar kijken voor verwantschap?

1. De bouw van organen
2. De processen in cellen
3. Het uiterlijk van de dieren
4. De samenstelling van stoffen in cellen

Wat zijn rudimentaire organen?

1. Bepaalde organen die je niet meer nodig hebt
2. Organen die je er 2 hebt in je lichaam zoals je nieren
3. Bepaalde organen die snel beschadigd zijn
4. Organen die overeenkomen met andere organismen

Heb je nog vragen?

Ja

nee

Basisstof 8 DNA-technieken (SE)

Biotechnologie

Biotechnologie: Technieken waarbij organismen gebruikt worden om producten voor mensen te maken.

Genetische modificatie: Het aanpassen van erfelijke eigenschappen bij organisme.
- Recombinant-DNA-technieken

- Crispr-cas-technieken
- Gene editing

recombinant-DNA-technieken

• Combineren van genen van verschillende organismes 

recombinant-DNA-technieken

• Combineren van genen van verschillende organismes 
• Genetische modificatie

• Crispr-Cas9:

• Genen uitzetten 
• Genen aanzetten
• Genen aanpassen
• Genen toevoegen

Wat vinden jullie hiervan?

Goed?

Slecht?

Wat mag wel?

Wat mag niet?

Andere DNA-technieken

 Vinger afdrukken, huidschilfers of bloed.

DNA-test om te kijken of je familie bent

Gebruik van DNA

• Politie onderzoek
• Familie onderzoek

Wat is klassieke biotechnologie

1. Betere eigenschappen door fokken of veredeling
2. Betere eigenschappen door genetische modificatie
3. Nakomelingen krijgen
4. Genetische modificatie

Biotechnologie wordt toegepast op:

1. voedingsmiddelen
2. geneesmiddelen
3. hormonen
4. enzymen

Wat kan er fout gaan bij biotechnologie?

1. Dat er schadelijke bacteriën vrijkomen
2. Misvormde dieren
3. Sterker worden bij gebruik genetisch gemodificeerd voedsel
4. Dat het te duur wordt

Wat is biotechnologie?

1. Het inbrengen van nieuwe informatie in Bacteriën
2. een verzamelnaam voor technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens.

Ik heb het begrepen

😒🙁😐🙂😃

Aan de slag!

Maak Bs 8

 blz 215 , opdr. 1, 2, 4 t/m 7

DNA-technieken

• We lopen een aantal DNA-technieken langs
• Genetische modificatie
• CRISPR-CAS
• Genomics
• DNA-tests
• eDNA
• Synthetische biologie

Recombinant-DNA-techniek

Recombinant- DNA-techniek

Crispr-Cas

 Bij crispr-cas worden gericht wijzigingen aangebracht in genen van een organisme. Dat noem je met een Engels woord gene editing.

Gen therapie

Voorbeeld: CRISPR-CAS

Wijzigen van bestaande genen in organisme.
(Noemen we ook wel gene editing)

Gericht DNA knippen met CRISPR-CAS

BACTERIE EN INSULINE

Wat wordt er gedaan bij recombinant-DNA-techniek?

1. Met behulp van bacteriën wordt van melk yoghurt gemaakt.
2. Nieuwe klonen worden gemaakt van gunstige organismen.
3. Door het gebruik van gisten wordt brood, bier en wijn bereid.
4. In het DNA van een organisme wordt nieuwe erfelijke informatie aangebracht.

Wat is recombinant-DNA-techniek?

1. Negatieve eigenschappen toevoegen
2. Geen eigenschappen toevoegen
3. Positieve eigenschappen toevoegen

Wat is CRISPR-Cas9?

1. Een schaar die DNA knipt
2. De naam van een Chinees onderzoek
3. Een bacterie die iets doet
4. Een schimmel die iets doet

Wat is nu mogelijk met behulp van Crispr-Cas9?

1. Stimuleren van de menselijke afweer
2. Op elke gewenste plek in het DNA knippen
3. 'foute' genen in DNA repareren
4. Virussen bestrijden die zich in ons DNA inbouwen