jongvolwassenen in een kwetsbare positie en de overgang naar volwassenheid (16-27)

• Jeugdbescherming
• Beroepsopleiding

Jongvolwassenen in een kwetsbare positie en de overgang naar volwassenheid (16-27)

Welkom

Voor jongeren brengt de overgang naar 18+ talloze veranderingen met zich mee: werk en scholing, inkomen, huisvesting, hulp, ook vanwege de betrokkenheid van verschillende partijen, wetten en regelgeving, en de verwevenheid tussen diverse beleidsterreinen en domeinen. Er zijn er vanaf 18 jaar vier verschillende wetten van toepassing: (1) Verlengde jeugdhulp, (2) Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), (3) Zorgverzekeringswet (Zvw) en (4) de Wet langdurige zorg (Wlz).

Wat doet een jeugdbeschermer tussen de 16 - 18 jaar? 

We maken een gezinsplan rondom de toekomst. We kijken hoe we de jeugdige kunnen voorbereiden op 18e jaar. Inzet van de Kwikstart app. 

We bepalen perspectief

We stemmen/ dragen over aan het wijkteam.

Jeugdigen gaan in de weerstand, willen na 18e jaar zelf de vrijheid en zelf beslissen. Niet een voogd of wijkteam. 

- voorbeelden. Ze stoppen met school.

Geen zorgverzekering betalen, schulden. 

Band met pleeggezin/ gezinshuis verbreken. 

Van jeugd naar volwassenheid

Jongeren tussen de 16 en 27 jaar hebben soms extra steun nodig om zelfstandig te worden. Het gaat om steun waardoor ze een stevige basis hebben en lekker in hun vel zitten. Daarbij wordt gekeken naar de verbinding tussen leren, werken, relaties opbouwen, omgaan met instanties, gezond leven en zelfstandig wonen. De steun is er voor alle jongeren van 16 tot 27 jaar, met extra aandacht voor kwetsbare jongeren.

Problemen na vertrek uit residentiële jeugdhulp

 

- School, werk en financieel: Ze verlaten het onderwijs vaak eerder dan leeftijdsgenoten en

hebben een kleinere kans op werk of om eenzelfde salaris te verdienen dan anderen.

Ondersteuning bij het afronden van onderwijs ontbreekt vaak waardoor deze jongeren een

groter risico lopen om hun school niet af te maken en daardoor de aansluiting op de

arbeidsmarkt missen. Sowieso blijkt het vinden van werk om inkomsten te verwerven waarmee

ze zich in hun levensonderhoud kunnen voorzien (i.e financiële stabiliteit) voor deze groep een

grote uitdaging;

- Wonen: Voor sommige jongeren is er geen veilige, stabiele woonplek beschikbaar na vertrek.

jongeren uit jeugdhulp zijn oververtegenwoordigd onder personen die met dakloosheid te

maken krijgt. Ze lopen een vrij groot risico om dak- of thuisloos te worden. Zo heeft een

meerderheid van de (t)huisloze jongeren een verleden met (een) uithuisplaatsing(en). Afgelopen

jaren is er een toename geweest van jongeren die dakloos zijn (in 2016 waren dat er bijv 10.700),

nu lijkt het aantal te zijn gestabiliseerd en ligt het aantal dakloze jongeren (18 tot 27 jaar) op 23%

van alle daklozen, dat is 8.500 jongeren.

- Gezondheid: Ze hebben vaak een slechtere mentale gezondheid, een hogere kans op suïcide en

een hogere kans om in de gevangenis terecht te komen. Zo blijken depressie en alcoholmisbruik

vaak voor te komen onder jongeren in de overgang van jeugdhulp naar zelfstandigheid;

- Sociale steun/familie: Ze hebben een grotere kans op tienerouderschap en voor sommige

jongeren is er geen ondersteunend sociaal netwerk beschikbaar na vertrek. Vaak is er weinig of

geen steun van familie of andere sociale netwerken om hen te ondersteunen bij de overgang

naar zelfstandigheid (en bijv. toegang tot werk, onderwijs, wonen en ondersteunende relaties).

1. Jeugdhulpverlener bent
2. je manager/ beleid maakt

Helaas ervaren nog te veel jongeren die uitstromen uit residentiele jeugdzorg problemen en te weinig ondersteuning om hun Big5 op orde te krijgen. Gemeenten kunnen hier met een goede aanpak het verschil maken. 

Wonen: Je hebt een passende, betaalbare woonplek alleen of met anderen, waar je voor langere tijd kan blijven.

Inkomen: Je bent goed voorbereid op je financiële zelfstandigheid en het voorkomen of oplossen van schulden. En als je het (nog) niet zelf kan, is er iemand die dit samen met je kan doen. Je hebt een stabiel inkomen dat voldoende is voor nu en de nabije toekomst.

Welzijn: Het gaat mentaal en lichamelijk goed genoeg met je en je hebt het gevoel dat je de toekomst aan kan. Je herkent bij jezelf wanneer het niet of minder goed met je gaat en je weet waar en bij wie je dan kan aankloppen voor hulp.

School & werk: Je gaat naar school, studeert of werkt en je maakt plannen voor wat je later wilt doen of worden.

Support : Je hebt tenminste 1 volwassene die er altijd voor je is en je hebt steunende familie, vrienden en/of kennissen waar je op kan rekenen

INTEGRALE AANPAK JONGVOLWASSENEN ‘BIG 16 - 27’

We laten de jongere pas los, totdat de Big 5 geregeld is?

?

I’m Ready: Aanbevelingen van jongerenBinnen het project I’m Ready is met veel jongeren uit de jeugdzorg gesproken over het verbeteren van de voorbereiding op zelfstandigheid

1. Wees op tijd en begin aan zelfredzaamheid te werken bij 16 jaar

2. Werk aan een concreet toekomstplan met toekomstwensen en helderheid over zaken die geregeldmoeten worden

3. Zorg voor een persoon om op terug te vallen; iemand waarmee een ‘klik’ is en vertrouwen heeft

4. Doe de afbouw van hulp niet te snel om onzekerheden te voorkomen en niet voordat vervolghulp

is geregeld. 

5. Neem een open houding aan in het contact en ondersteunen van jongeren

6. Richt hulp zodanig in dat ouders/familie erbij betrokken worden en de relatie met hen verbetert

7. Maak hulpverlening minder probleemgericht; focus op kansen en mogelijkheden

8. Zorg voor betaalbare huisvesting en zorg voor zinvolle dagbesteding

9. Geef begeleiding in financieel beheer

10. Bied maatwerk; geen standaarden of protocollen, maar werk met personen met persoonlijke

wensen

Alle professionals, die begeleiding bieden aan jongeren vanaf 16.5 jaar, werken met een vorm van een toekomstplan en zien de meerwaarde hier van in.

1. Ja
2. Nee
3. Ik wil iets toelichten

Alleen de casusregisseur is verantwoordelijk voor de begeleiding van een jongere op weg naar volwassenheid.

1. Ja
2. Nee
3. Ik wil iets toelichten

Vroegtijdig het gesprek aangaan over de toekomst heeft
geen meerwaarde omdat een jongere niet weet
wat hij wil na zijn 18e verjaardag.

1. Ja
2. Nee
3. Ik wil iets toelichten

Succeservaringen en aandachtspunten in de samenwerking.
Hoe kunnen we elkaar versterken?

Uit onderzoek blijkt dat jongeren uit

de jeugdhulp soms ook nog jonger, tussen de 16 en 18 jaar zijn, als zij zichzelf moeten zien te redden.

De overgang naar volwassenheid voor jongeren in de jeugdhulp is versneld en verkort: zij moeten sneller zelfredzaam worden in een korte, compacte periode (Mendes & Snow, 2016; Stein, 2012). Dit terwijl jongeren in de jeugdhulp, vergeleken met hun leeftijdsgenoten, vaak op verschillende gebieden problemen ervaren waardoor het juist vaak noodzakelijk is om hen langer te ondersteunen. Zo zijn dakloosheid, stress en onzekerheid vaak voorkomende problemen bij jongeren die uit de jeugdhulp moeten vertrekken op hun 18e, waaronder vaak bij jongeren uit de residentiële jeugdhulp(NRC, 2023; Vergeten Kind, 2022). 

Kenneth is 17

Kenneth heeft een voogdij maatregel. Hij woont sinds kort weer bij zijn ouders.

Kenneth gaat weer naar school en heeft een bijbaantje gevonden.

De gezinsvoogd, ouders en Kenneth zijn blij dat het nu goed gaat en dat hij dat al een tijdje volhoudt. 

Kenneth wil graag op zichzelf gaan wonen en moet een hoop gaan regelen voor als hij 18 jaar wordt.

Zijn ouders zijn niet in staat om dat goed met hem te kunnen regelen. Hij zal voorlopig nog ondersteuning nodig hebben.

De gezinsvoogd weegt af wat er allemaal nodig is om de hulp te continueren.

Wat gaan we voor deze jeugdige doen? 

Hoe maken we het verschil?