Het periodiek systeem (VVV)

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

1. Het periodiek systeem van Dimitri Mendeleev

Een overzicht van gerangschikte elementen (atomensoorten)

De horizontale rijen heten 'periodes'.  De kolommen heten groepen. 

De elementen in dezelfde groep vertonen vergelijkbare chemische eigenschappen. 

Vraag: Wat is een Metaalrooster? 

Antwoord: 

De rangschickking van metaalatomen. 

De rangschickking van metaalatomen. 

In de afbeelding zie he hoe de atomen in een metaalrooster gerangschikt zijn. 

Het periodiek systeem 

bestaat  2 hoofdgroepen

A) Niet metalen      (bijv.: Helium)

B) metalen               (bijv. Goud)

Welke groep heeft de meeste elementen?  Antwoord: Metaal.  

Metalen hebben een groetere dichtheid ( dus massa/ gewicht)

Niet metalen

• Hebben geen vergelijkbare fysieke stofeigenschappen
• Metalen  
• => Hebben een aantal vergelijkbare fysieke stofeigenschappen

1.  Ze glimmen
2. Geleiden stroom & warmte
3. ze zijn buigbar  (verwarmd)
4. vast bij kamertemperatuur behalve kwik)  

Wat is een stofeigenschap?

Een stofeigenschap is een eigenschap waaraan je een stof kunt

herkennen en die niet veranderen als de hoeveelheid van een stof verandert.

Bijvoorbeeld: ( the senses)

-De geur van azijn of cassis.

-De kleur van koper.

-De smaak van suiker of zout.

Daarom is volume, vorm, massa enzovoort geen eigenschap 

                 Stofeigenschappen:  3 groepen

Periodieke Systeem bestaat uit elementen met  verschillende stofeigenschappen. Stofeigenschappen zijn verdeeld in 3 groepen 

1.  Fysische eigenschappen
2. Chemische eigenschappen
3.  Stofconstanten 

Fysische:    Je verandert de stof niet   (bijv.: geur, smeltheid, geur )

Chemische:  je verandert de stof om de eigenschap te testen ( bijv:  brandbaarheid) 

Stofconstante:  weergave van Stofeigenschap met een getal +  eenheid 

Eenheden zijn  voor massa (kg, g), volume (m³, l) en dichtheid (kg/m³), deeltjes (mol).

15 x fysische stofeigenschappen

 

1. microstructuur                                          (hoe ziet de stof onder een microscoop eruit?) 

2. Giftigheid                                                     (hoe schadelijk is de stof ? )

3. stroomgeleidheid                                 (hoe goed laat de stof elektrische stroom door?)

4. Fase bij kamertemperatuur            (denk aan :  vast, vloeibar en gas) 

5. Smeltpunt                                                    (stof verandert : vast naar vloeibaar) 

6. soortelijke warmte                   

7. Thermische geleidbaarheid          (hoe goed stof thermische energie doorgeeft)

8. stolpunt                                                   (stof verandert: vloeibare naar vaste fase) 

9. Dichtheid                                              ( massa/hoe zwaar iets is  in verhouding  tot hoe groot  het is)

 10. geur,     11. kleur,     12.  ferromagnetisme,     13. adhesie,        14. cohesie ,             15.  kookpunt  ( bijv: water kookt altijd op 100 graden) 

8 x chemische stofeigenschappen

1. Brandbaarheid                       ( hoe snel iets in brand kan vliegen)  
2. Chemische stabiliteit          (blijf de stof bestaan of gaat snel veranderen?)
3. chemische reactiviteit         ( hoe snel& makkelijk  stof reageert op andere stof                   
4. corrosiebestendigheid        ( hoe snel een metal tegen roesten/aantasten kan) 
5. smaak                                                                   
6. vochtbestendigheid              ( hoe goed iets tegen vocht kan ). Paraplustof  =vochtbestendig
7. zuur bestendigheid                 (hoe goed materiaal tegen zuur kan)              
8. Thermische stabiliteit            (Hoe goed stof tegen de hitte/warmte kan) 

Waterdeeltjes worden aangetrokken door glasdeeltjes. Dus water plakt een beetje aan de glas

 Waterbubbels trekken elkaar aan 

Ferromagnetisme

Ferromagnetisme betekent dat een materiaal een magneet kan worden. Sommige metalen, zoals ijzer, kobalt  kunnen magnetisch worden. Ze trekken dan andere dingen aan, zoals paperclips of spijkers.

🧲 Voorbeelden van ferromagnetische metalen:

Ijzer

Nikkel

Kobalt

Deze metalen kunnen sterke magneten worden.

⚙️ Hoe werkt het?

In een ferromagnetisch metaal zitten kleine magneetjes (die noemen we atomen).

Als al deze kleine magneetjes dezelfde kant op wijzen, dan wordt het hele stuk metaal een magneet.

Een magneet heeft altijd:

een noordpool

en een zuidpool

🌡️ Wat gebeurt er bij warmte?

Als je een magneet heel warm maakt, werkt hij niet meer goed.

De kleine magneetjes gaan dan alle kanten op. Het metaal is dan niet meer magnetisch.

📌 Samenvatting:

Ferromagnetisme = metaal kan een magneet worden

Werkt bij ijzer, nikkel, kobalt

De kleine magneetjes in het metaal moeten dezelfde kant op staan

Te veel warmte maakt de magneet zwakker

Wil je ook een plaatje of proefje om het beter te begrijpen?

Kun je een simpel proefje uitleggen?

Laat een plaatje zien van magneten en atomen

Waarom verliezen metalen magnetisme bij warmte?

                                   De groepen 

scxcxc

Groep 1: Alkalimetalen

Groep 2: Aardalkali-
                metalen

Groep 17: Halogenen 

Groep 18: Edelgassen

Groep 1

Alkalimetalen

Bijv: lithion, natrium, kalium

• Glimmende &  zachte metalen
• zeer reactief en  reageren heftig en soms explosief met water. Bij reactie met water krijg je waterstof.  
• Let op waterstof (H) staat in groep 1 maar is geen metal! 

Groep 2

Aardalkalimetalen

Bijv: magnesium, calcium, barium

• glanzende & zilverachtige metalen
• Reactief. 
• Reageren op water maar niet zo heftig als Alkalimetalen.  De metalen  worden zeker aangetast. 

Groep 17

Halogenen

fluor, chloor, broom, jood

• Halogenen zijn geen metalen. 
• zeer reactief
• vormt zout bij reactie met metaal. 
• Halogenen zijn giftig, zeker in de vorm van gas. 
• Chemische reactie= hoog 

.

    

Groep 18

Edelgassen

helium, argon, neon

Edelgassen reageren bijna niet met andere stoffen.  Chemische reactiviteit = klein! 

Atoom deeltjes (3)

Een atoom bestaat uit een kern die protonen en neutronen bevat, omgeven door een wolk van bewegende elektronen.

1) Kern:

• Protonen  
• Neutronen

2) Om kern:

• Elektronen
  

 Elk element (dus atoom) in het periodiek systeem heeft zijn eigen vakje met informatie.

 -Atoomnummer  ( = aantal protonen in de kern)

 - symbool van het element 

-  naam van het element

-  Atoom massa= gewicht

                         Bijvoorbeeld

 \

Bovenstaand element 

12=             atoom nummer

Mg=          symbool

Naam=      Magnesium

Atoom massa = 24.32

8.2 t/m 8.4

Het periodiek systeem is bedacht door

1. Lavoisier
2. Ben Feringa
3. Van 't Hoff
4. Mendelejev

Het periodiek systeem
bestaat uit 2 hoofdgroepen van elementen. Welke?

Elementen noemen we ook wel atomen

1. waar
2. niet waar

Hoe heten de ' verticale rij' ( links naar rechts) in het periodieke systeem

Waar staan de edelgassen
in het periodiek systeem?

1. groep 1
2. groep 2
3. groep 17
4. groep 18

Het atoomnummer geeft het aantal..... in de kern aan.

1. protonen
2. elektronen
3. neutronen

Welke elementen hebben een zeer kleine chemische reactie?

Radon heeft atoomnummer 86 en massagetal 222. Hoeveel protonen heeft Radon?

1. 222
2. 86

De elementen in dezelfde groep vertonen dezelfde chemische eigenschappen

1. onjuist
2. juist

Dit is een afbeelding van een

1. metaalrooster
2. Periodiek systeem
3. Tabel

De horizontale rijen in het periodiek systeem heten 'periodes'. Hoe heten de kolommen ?

Noem 2 elementen die vergelijkbare stofeigenschappen vertonen met broom (BR)

Noem 2 elementen die vergelijkbare stofeigenschappen vertonen met Magnesium (Mg)

In groep 1 van het periodiek systeem staan de ...

1. Alkalimetalen
2. Aardalkalimetalen
3. Edelgassen
4. Halogenen

Is volume een stofeigenschap?

1. Ja
2. Nee

wat is een periodiek systeem?

1. overzicht van gerangschikte atoomsoorten
2. rij waarin alleen edelgassen in staan

Wat is het atoomnummer van Helium? (gebruik je periodiek systeem)

1. 2
2. 20
3. 4,003
4. 0

Is lucht een stof?

1. Ja
2. Nee

Hoeveel protonen heeft Waterstof (H)?
(Gebruik je periodiek systeem)

1. 1
2. 11
3. 2
4. 2

Welk element zal sneller met andere stoffen reageren?
Zuurstof of Natrium?

1. Zuurstof
2. Natrium
3. Beide even snel
4. Dat kan je niet zeggen

Is massa een stof?

1. ja
2. nee

Hoe wordt groep 18 in het periodiek systeem genoemd?

1. Halogenen
2. Alkalimetalen
3. Edelgassen
4. Aardalkalimetalen

Zijn halogenen giftig?

1. ja
2. nee

Dit is een voorbeeld van

1. adhesie
2. corrosie
3. cohesie

Wat is het atoomnummer & massa van Calcium

1. 40.078 en 20
2. 20 en 40.078

Noem een paar chemische eigenschappen van Halogenen

Noem een paar chemische eigenschap van edelgassen

Hoeveel perioden heeft een periodiek systeem?

1. 18
2. 7
3. 12
4. 24

De perioden in het periodiek systeem zijn gerangschikt op:

1. Stofeigenschappen
2. Atoomnummer
3. Reactiviteit
4. Groepen

....... is de aantrekking tussen 2 verschillende moleculen.

1. cohesie
2. adhesie

Noem 4 fysische eigenschappen van metalen.

Wat is de atoommassa van Flour (F)

1. 9
2. 19

Groep 2 van het periodiek systeem zijn de

1. Alkalimetalen
2. Halogenen
3. Edelgassen
4. Aardalkalimetalen

Hoeveel groepen heeft het periodiek systeem?

1. 18
2. 7
3. 2

groep 17 van het periodiek systeem noem ik de

1. halogenen
2. alkalimetalen
3. aardalkalimetalen
4. metalen

In welke groep van het periodiek systeem staan de halogenen?

1. 1
2. 2
3. 17
4. 18

Metaalatomen ( dus elementen van metaal ) zijn in het periodiek systeem te vinden aan de ...

1. linkerkant
2. rechterkant

Wat is een atoom?

1. Een molecuul
2. Een bouwsteen van een molecuul
3. Onderdeel van een ion
4. Een stof

Wat is een stofeigenschap? Leg uit.

Benoem de 3 groepen van Stofeigenschappen:

Benoem 15 fysische stofeigenschappen

Benoem 8 chemische stofeigenschappen

....... is de aantrekking tussen 2 vergelijkbare moleculen.

1. cohesie
2. adhesie

Waterdruppels die na een regenbui aan een raam blijven plakken.
Dit is een voorbeeld van

1. cohesie
2. adhesie

What is het symbool voor zuurstof in het periodiek systeem?

De kleur van een stof is een stofeigenschap

1. Juist
2. Onjuist

Wat is de naam van het element' XE' ?
Gebruik je periodiek systeem.

Het volume van een stof is een stofeigenschap

1. Juist
2. Onjuist

Welke deeltjes komen in de kern van een atoom?

Welke elementen geleiden elektrische stroom?