Les 3 Vlucht uit het alledaagse

• Art
• Secondary Education

Vlucht uit het alledaagse

Les 2
Cultuur van Romantiek en Realisme

waar denk je aan bij vlucht uit het alledaagse?

Vlucht uit het alledaagse

In de negentiende eeuw verandert de wereld ingrijpend. De industriële revolutie zorgt voor overvolle steden, vervuiling en een groeiende kloof tussen rijke fabriekseigenaren en arme arbeiders. Tegelijkertijd verliezen veel mensen hun geloof in de idealen van de Verlichting: het idee dat de wereld maakbaar is en dat de rede alles kan verklaren. Als reactie hierop ontstaat de romantiek, een kunststroming die zich juist afzet tegen het rationele en het alledaagse.

Romantisch ballet

De romantiek zoekt naar het wonderbaarlijke, het mysterieuze en het emotionele. Kunstenaars willen ontsnappen aan de grauwe werkelijkheid en richten zich op de natuur, het verleden, dromen en gevoelens. In de dans zien we dit terug in het romantisch ballet, waarin bovennatuurlijke wezens zoals wili’s, nimfen en geesten centraal staan. Dansers dragen lichte kleding en dansen op spitzen, waardoor ze lijken te zweven. Het ensemble van danseressen in witte tutu’s – het zogenaamde ballet blanc – versterkt dit dromerige effect.

Programma muziek

Ook in de muziek is deze vlucht uit het alledaagse zichtbaar. Componisten zoals  gebruiken muziek om verhalen en emoties uit te drukken. In zijn Symphonie fantastique verbeeldt hij een lugubere heksensabbat op een kerkhof, met dreigende klanken, lage tonen en spannende melodieën. De muziek is niet alleen bedoeld om mooi te klinken, maar om een sfeer op te roepen – dit noemen we programmamuziek.

Richard Wagner

Een ander voorbeeld is Richard Wagner, die zijn opera’s ziet als een Gesamtkunstwerk: een totaalervaring waarin muziek, decor, handeling en architectuur samenkomen. Zijn theaterontwerp draagt bij aan de onderdompeling van het publiek in de kunstzinnige beleving.

De geniale kunstenaar

De romantiek draait ook om het idee van de geniale kunstenaar. Kunstenaars zoals Franz Schubert werken niet voor opdrachtgevers, maar volgen hun eigen inspiratie. Ze leven vaak in armoede, buiten de maatschappij, en worden bewonderd om hun originaliteit en emotionele diepgang.

Caspar David Friedrich

In de beeldende kunst zien we hoe kunstenaars de natuur gebruiken als decor voor hun gevoelens. In het schilderij Wandelaar boven de zee van wolken van Caspar David Friedrich staat een eenzame figuur tegenover een overweldigend landschap. De wandelaar is donker en scherp geschilderd, terwijl de achtergrond licht en dromerig is – een visuele metafoor voor de afstand tussen mens en natuur.

J. M. W. Turner

Niet alle romantische kunstenaars volgen dezelfde stijl. J.M.W. Turner schildert bijvoorbeeld moderne onderwerpen zoals stoomschepen, en doet dat op een ruige, onafgewerkte manier. Daarmee wijkt hij af van de gedetailleerde en gladde schilderstijl van romantici zoals Frederic Church, die juist ruïnes en historische taferelen verbeelden.

Architectuur

De romantiek beïnvloedt ook de architectuur. In de negentiende eeuw ontstaan nationale musea, waarin landen hun geschiedenis en identiteit willen tonen. Deze musea passen bij de romantische behoefte aan het verleden en het nationale gevoel. Gebouwen zoals het Rijksmuseum en de Houses of Parliament zijn gebouwd in neostijlen die verwijzen naar historische architectuur, zoals gotiek en renaissance.

Arts-and-Crafts-beweging

Tot slot speelt de romantiek een rol in de opkomst van de Arts-and-Crafts-beweging, die zich keert tegen de industriële massaproductie. Geïnspireerd door denkers als Ruskin en Marx, pleit deze beweging voor ambachtelijk werk, goede arbeidsomstandigheden en kunst die toegankelijk is voor iedereen. Toch blijkt dat veel producten, zoals de rijk versierde , te duur zijn voor de gewone man – een spanningsveld dat de romantiek niet altijd weet op te lossen.

Deze vragen heb ik nog

Hoe was deze les voor jou?

😒🙁😐🙂😃