Nieren en urinewegen

• Schoonheidsverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

AFP periode 6

Week 3: urinewegen

Week 4: urinewegen, herkansing AFP3

Week 5: seksualiteit

Week 6: seksualiteit

Week 7: hormonen (endocrinologie)

Week 8: hormonen (endocrinologie)

Week 9: klinisch redeneren??

Week 10: afsluitweek 

  

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kun je....

• ...de anatomie van de urinewegen (globaal) tekenen.
• ....uitleggen hoe de urinewegen/nieren werken.
  
• ...de belangrijkste aandoeningen uitleggen.

Hoe verwijdert het
lichaam afvalstoffen?

Urinewegen

Verwijdering van afvalstoffen

Darmen

Huid

Longen

Urinewegen/nieren

Het urinewegstelsel bestaat uit de volgende onderdelen:

• Nieren
  
• Urineleiders
  
• Blaas
  
• Urinebuis
  

Nieren spelen een belangrijke rol bij de homeostase. Wat is dat ook alweer, homeostase?

1. Therapie gebaseerd op kruiden en verdunningen
2. Homoseksueel
3. Evenwicht inwendige milieu lichaam
4. Twee identieke allelen

Nieren en homeostase

Nieren spelen een belangrijke rol bij de homeostase =

instandhouding van het inwendige milieu van het lichaam.

Nieren zijn de belangrijkste uitscheidingsorganen.

Functies van de nieren

1. Ze verwijderen de afvalstoffen die in het bloed terecht komen vanuit de voeding en de afbraakprocessen in ons lichaam.
   
2. Ze verwijderen het teveel aan vocht.
   
3. Ze verwijderen elektrolyten (natrium, kalium, fosfor, calcium, ...).

Maar nieren doen nog meer...

1. Ze helpen bij het regelen van de bloeddruk: a. evenwicht tussen water en zout en b. productie van een aantal hormonen die de bloeddruk regelen.
2. Ze maken het hormoon erythropoëtine (EPO) aan. EPO is nodig om het beenmerg te stimuleren om rode bloedcellen aan te maken.
3. Ze regelen de zuurtegraad van het lichaam.

Waar in het lichaam liggen de nieren?

• Zo groot als een vuist (idem hart)
• Boonvormig, 12 cm lang en +/- 160 gram
• Rechts ligt iets lager dan links (door de lever)
• Omgeven door een vetkapsel = bescherming (tegen o.a. trillingen).

De bouw van de nieren van buiten naar binnen

1.   Kapsel

Het kapsel is een laag stevig bindweefsel dat de buitenkant van de nieren vormt. Het kapsel beschermt de nier, samen met de vetlaag eromheen. 

2. Nierschors 

De nierschors ziet er gespikkeld uit. Dat komt doordat het weefsel bestaat uit een kluwen haarvaatjes (glomeruli) (omhult door het kapsel van Bowman). Hier wordt het bloed gefilterd.

3 Niermerg

Het niermerg ligt onder de nierschors. Dit merg bestaat uit buisjes die met de punten naar het nierbekken zijn gericht. Niermerg noem je ook wel piramidelaag omdat het merg driehoekig is.

4 Nierbekken

De holte aan de binnenkant van de nieren noem je het nierbekken. Het nierbekken vangt de gevormde urine op. Aan het einde van het nierbekken ligt de nierpoort. Op deze plek komen de bloedvaten in en uit de nier.

Nefron

3. Niermerg

Het niermerg ligt onder de nierschors. Dit merg bestaat uit verzamelbuisjes (tubelus). De tubelus gaat over in een lus (lis van Henle).

4. Nierbekken

De holte aan de binnenkant van de nieren noem je het nierbekken. Het nierbekken vangt de gevormde urine op. Aan het einde van het nierbekken ligt de nierpoort. Op deze plek komen de bloedvaten in en uit de nier.

Vanuit de nieren,

 via urineleider,

 naar blaas.

Hoeveel urine kan de blaas hebben?

Urinelozing

Mictie = lozen van urine = het plassen.

~ 4 tot 8 keer per etmaal.

Mictie-reflex: aandrang om de blaas te legen:

Mictie

Mictiereflex:

aandrang om de blaas te legen:

Blaas vult --> prikkeling blaaswand --> zenuw --> hersenen-->  reflex aandrang --> samentrekken blaas --> plassen

Waar in de nieren wordt het bloed gefilterd?

1. Nierkapsel
2. Nierschors
3. Niermerg
4. Nierbekken

Waar in de nieren wordt de urine opgevangen?

1. Nierkapsel
2. Nierschors
3. Niermerg
4. Nierbekken

Hoeveel urine kan de blaas bevatten?

1. 250 ml
2. 500 ml
3. 1 liter
4. 1,5 liter

Urine

Urine bestaat uit:

- Afvalstoffen ( Ureum, creatinine, urinezuur)

- Water

- Zouten

- Schadelijke stoffen (medicijnen)

Observatie urine

Frequentie

Hoeveelheid

Kleur

Geur

Helderheid

Veelvoorkomende aandoeningen

• Urineweginfecties
  
• Pyelonefritis
• Urolithiasis
• Nierinsufficiëntie

Urineweginfectie (UWI) of cystitis

• Blaasontsteking
• Urine steriel, soms bacteriën in blaas.

Urineweginfectie (UWI) 

Symptomen:
- Pijn bij het plassen
- Kleine beetjes plassen
- Vaak plassen

- "vieze" urine
- Koorts

- Pijn in buik/onderrug

Vrouwen hebben vaker last van UWI dan mannen. Waarom is dat?

1. Mannen zijn hygiënischer
2. Mannen hebben een kortere urinebuis
3. Vrouwen hebben een kortere urinebuis
4. Vrouwen hebben een langere urinebuis

Urineweginfectie (UWI) 

Behandeling:
- Mannen: altijd antibiotica

- Vrouwen: afwachten kan (max. 1 week)

Pyelonefritis

• Nierbekkenontsteking

Symptomen:
- Aanhoudende pijn in zij/onderrug
- Koorts/koude rillingen

- Ziek, misselijk, braken

Pyelonefritis

Oorzaken:

- UWI niet opgemerkt (geen duidelijke klachten en daardoor niet behandeld) --> UWI (bacteriën!) stijgt op naar de nieren

- Urolithiasis (nierstenen)

Behandeling:

antibiotica

Nierstenen

Zouten/kristallen slaan in de urine neer - dit worden grotere stenen

Mogelijke relatie met voeding (bier!)

Nierstenen

Symptomen:

Pijn wanneer de steen loslaat of

wanneer urine langs de steen gaat.

Pijn in aanvallen (= koliekpijn):

hoog in de zij met uitstraling naar de lies

> bewegingsdrang 

Nierstenen

Complicatie: pyelonefritis

Behandeling:

- Stenen worden vanzelf uitgeplast: goed blijven drinken

- Pijnbestrijding met NSAID's (bijv. diclofenac)

- Bij complicaties of toename/terugkerende klachten: vergruizing

Nierinsufficiëntie

Onvoldoende nierfunctie

Acuut en chronisch

Acuut door b.v. ernstige vergiftiging

Chronisch: diabetes, hypertensie, infecties, auto-immuunziekte

Nierinsufficiëntie

Dialyse

Hemodialyse en peritoneale dialyse

Uiteindelijk: niertransplantatie

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kun je....

• ...de anatomie van de urinewegen (globaal) tekenen.
• ....uitleggen hoe de urinewegen/nieren werken.
  
• ...de belangrijkste aandoeningen uitleggen.

Zijn de lesdoelen behaald?

0100