Bi Th4 herhaling

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema Evolutie herhaling

Belangrijke concepten evolutie

Vandaag	Morgen
Vier rijken Drie stappen van evolutie Cladogram	Hardy-Weinberg Ondersteuning evolutietheorie Allopathische + sympathische soortvorming

Na elk sub-onderwerp oefenen met examenvraag 

Vier rijken 

Vier rijken

1) Prokaryoten 

2) Eukaryoten 

Zoek op in Binas 78: Wat onderscheidt prokaryoten van eukaryoten? Welke rijken behoren tot de prokaryoten en welke tot de eukaryoten?

Drie stappen van evolutie

Vliegende mieren

Eens per jaar vliegt een koninginnenmier uit en is ze vruchtbaar. Ze vliegt dan heel hoog en alle mannetjes proberen haar te volgen om haar daar te bevruchten. Na het paren in de lucht verliest ze haar vleugels en sticht ze een nieuwe kolonie waar alleen zij haar eieren zal leggen. 

->Leg uit waarom je kunt verwachten dat na vele generaties mannetjes mieren steeds hoger kunnen vliegen.

Vliegende mieren

1. Er is variatie in hoe goed mannetjes (hoog) kunnen vliegen (Variatie)
2. Alleen de mannetjes die heel hoog kunnen vliegen zullen de koningin kunnen bevruchten (Selectie)
3. Omdat alleen die mannetjes de koningin bevruchten zullen in de volgende generaties hun genen meer vertegenwoordigd zijn. (dus meer nakomelingen)

In het filmpje zag je antibiotica resistentie ontstaan

Geef in drie stappen weer hoe antibiotica resistentie kan ontstaan door middel van evolutie

Geef in drie stappen weer hoe antibiotica resistentie kan ontstaan door middel van evolutie

Antibiotica resistentie

1. Sommige bacteriën kunnen door mutaties een klein beetje beter tegen antibiotica (Variatie)
2. Daardoor kunnen zij beter overleven in een medium met antibiotica (Selectie)
3. Alleen de bacteriën die daarin overleven, geven hun genen door waardoor de volgende generatie bacteriën (bijna) allemaal tegen antibiotica kan (dus meer nakomelingen)

Stappen van evolutie

1) Variatie 

• Mutaties
• Recombinatie

2) Selectie

• Natuurlijke selectie
• Seksuele selectie
• Genetic drift: flessenhalseffect of founder effect 

3) Voortplanting

Genetic drift

Genetic drift: het verschijnsel dat in kleine populaties door toeval grote verschuivingen in allelfrequenties kunnen optreden

1. Flessenhalseffect (groot deel populatie sterft uit door een invloed uit het milieu)
2. Foundereffect (klein deel van een populatie vestigt zich in een nieuw gebied)

Flessenhalseffect

Foundereffect

Oefenen met examenvragen

Somtoday --> Mapje: Oefenen TW3

Doc 3 --> opg 7

Doc 1 --> opg 3

Cladogram

Met welke groep zijn de nijlpaarden het meest verwant?

A. Dwergherten

B. Girafachtigen

C. Kameelachtigen

D. Walvisachtigen

Oefenen met examenvragen

Somtoday --> Mapje Oefenen TW3

Doc 1 --> opg 2

Doc 2 --> opg 16

Belangrijke concepten evolutie

Vandaag	Morgen
Vier rijken Drie stappen van evolutie Cladogram	Allopathische + sympathische soortvorming Ondersteuning evolutietheorie Hardy-Weinberg

Na elk sub-onderwerp oefenen met examenvraag 

Soort: organismen behoren tot dezelfde soort als ze in staat zijn zich onderling voort te planten en daarbij vruchtbare nakomelingen voort te brengen

Gene flow

Soort: de grootste verzameling van populaties waartussen gene flow plaatsvindt of kan plaatsvinden

Populatie: een groep individuen van dezelfde soort die in een bepaald gebied leven en zich onderling voortplanten

Gene flow: het verschijnsel dat tussen twee populaties van dezelfde soort uitwisseling van genen plaatsvindt

Ontstaan van een nieuwe soort

Reproductieve isolatie (sympathische soortvorming) 

Gedurende lange tijd geen voortplanting en dus geen gene flow tussen de individuen van twee of meer populaties

Geografische isolatie (allopathische soortvorming)

Door geologische barrière geen voortplanting en dus geen gene flow tussen de individuen van twee of meer populaties

Sympatrische soortvorming

Soortvorming (door reproductieve isolatie) zonder geografische scheiding

• Verschil in gedrag (baltsen)
• Verschil in voortplantingsactiviteit (moment dag/jaar)

Oefenen met examenvraag

Somtoday --> Examenoefening soortvorming 

Ondersteuning evolutietheorie

Ondersteuning evolutietheorie

1) DNA-analyse

2) Fossielen

3) Vergelijkbare anatomie (rudimentaire organen, homologe organen, analoge organen) 

Homoloog = zelfde bouw, maar andere functie

Analoog = zelfde functie, maar andere bouw

Hardy-Weinberg 

Regel van Hardy-Weinberg

Binnen een grote populatie blijven de allelfrequenties door de generaties heen constant

p² + 2pq + q² = 1

• p² = frequentie AA
• 2pq = frequentie Aa
• q² = frequentie aa

Binas tabel 93D3

Voorwaarden Hardy-Weinberg

1. Oneindig grote populatie
2.  Geen mutaties
3. Geen migratie
4. Geen seksuele selectie (oftewel: partnerkeuze is toevallig)
5. Geen natuurlijke selectie op een bepaald genotype

Oefenopgave wet van Hardy-Weinberg 

Een populatie van 10.000 individuen voldoet wat betreft de onderlinge voortplanting aan de voorwaarden, genoemd in de wet van Hardy-Weinberg. Van deze populatie is

bekend dat 169 individuen homozygoot dominant zijn.

1 Wat is de frequentie van het recessieve allel in deze populatie?

2 Hoeveel individuen hebben het recessieve kenmerk?

Oefenen examenvraag 

Doc 3 --> opg 8 + 9

Eilandtheorie

Wiskundig model dat voorspelt hoeveel soorten er op een eiland kunnen leven. 

Groter eiland: meer voedselbronnen

(10x groter => 2x meer soorten)

Dichtbij vaste land: meer immigratie

VS -->

Wat vind je nu nog het lastigste of wat wil je nog kwijt over deze basisstoffen?