3 Havo - Intro + 8.1 Een bemand ruimteschip

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H8 Een kwetsbare planeet

1. Introductie hoofdstuk 8
2. Uitleg P1
3.  Opdracht 
4. Afsluiting

Door de ogen van Andre...

Nederlandse astronaut André Kuipers

Een duurzame aarde?

De aarde is heel kwetsbaar...

Andre Kuipers zegt dat we duurzaam
moeten omgaan met de aarde.

Maar wat is duurzaamheid eigenlijk?

Wat is volgens jou "duurzaamheid"

Noem twee voorbeelden:
1. van iets dat duurzaam is
2. van iets dat niet duurzaam is

H8: Aarde

• Planeet aarde, de enige planeet met leven?
• Wat zijn de bedreigingen voor onze aarde?
• Wat kunnen we doen?  

Na de les kan ik...

• De 5 factoren die leven op aarde mogelijkmaken opnoemen 
• Kan ik uitleggen waarom Noord-Amerika een grotere ecologische voetdruk heeft dan Afrika 
• Kan ik kritisch nadenken over hoe ik mijn eigen ecologische voetafdruk zou kunnen verminderen. 

Hoe is leven op aarde mogelijk?

Factor 1: Temperatuur

• Afstand tot de zon precies goed
• zonder natuurlijke broeikaseffect -18 op aarde.

Atmosfeer / dampkring (atmosphere)

De dampkring, of atmosfeer, is een dunne deken van lucht om de aarde. 

Natuurlijk broeikaseffect (greenhouse effect)

Het vasthouden van zonnewarmte door de dampkring.

Factor 2: dampkring

• dunne laagje = dampkring / atmosfeer

• inademen zuurstof (O2)
• uitademen koolzuurgas (CO2)

gebruik planten om te groeien,
zetten het weer om tot zuurstof. 

Factor 3: zwaartekracht

• gassen verdwijnen zo niet uit de dampkring
• wij vliegen niet weg 

Zwaartekracht (gravity)

De aantrekkelijke kracht van de aarde. 

Factor 4: water

onmisbaar voor mens, dier en plant!

•  97,5% van al het water = oceanen (zout water)
• Bijna al het zoete water = ijs / aquifer
• Klein deel van zoet water beschikbaar voor mens in rivieren en meren. 

Aquifer

Een aquifer is een waterhoudende laag in de ondergrond. 

Factor 5: Voedsel

Behalve lucht en water hebben we ook voedsel nodig.

Dit halen we uit de natuur.

Noodzakelijke natuurlijke hulpbron 

Natuurlijke hulpbronnen

Producten uit de natuur die mensen gebruiken in hun dagelijkse leven. Zoals water, voedsel en benzine, maar ook alle grondstoffen die in kleding, TV's, auto's en smartphones zijn verwerkt. 

Duurzame aarde?

• Zoet water, schone lucht, voedsel en energie zijn niet oneindig!
• Niet meer hulpbronnen gebruiken dan dat erbij komen
• Alles wat jij doet, vraagt een stukje ruimte 

Ecologische voetafdruk meet duurzaamheid.
Hoeveel van de aarde verbruik jij voor jouw levensstijl? 

Ecologische voetafdruk

Het getal dat laat zien hoeveel hectare aardoppervlak iemand gemiddeld gebruikt. In het algemeen geldt: hoe meer welvaart, hoe groter de ecologische voetafdruk. 

Als iedereen de Nederlandse levensstijl zou overnemen hebben we 3.5 aardbollen nodig. 

Zelfstandig werken

Lees paragraaf 1 van je lesboek p. 120 - 121

Maak de opdrachten  1t/m 9

Voor 7 gebruik: https://voetafdruktest.wwf.nl/ 

Ben je klaar: denk dan kritisch na over hoe de ecologische voetafdruk verminderd kan worden. Wat kan jij doen? Wat kan school doen? Wat kan NL doen? Schrijf op!

Na de les kan ik...

• De 5 factoren die leven op aarde mogelijkmaken opnoemen 
• Kan ik uitleggen waarom Noord-Amerika een grotere ecologische voetdruk heeft dan Afrika 
  
• Kan ik kritisch nadenken over hoe ik mijn eigen ecologische voetafdruk zou kunnen verminderen. 

Die laatste moet nog...

Wat kan ik doen om mijn eigen voetafdruk te verminderen?

Figuren voor opdracht 7

4.40

4.41