4.1. Vorm en functie van de stad

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 4 Steden

Paragraaf 1: Vorm en functie van de stad

Lesinhoud

- Introductie hoofdstuk

Uitleg :

• Wat zijn steden?
• Verschil tussen stad en dorp
• De middeleeuwse stad

Leerdoelen

– Je weet wat de verschillen zijn tussen een stad en een dorp.

– Je weet welke functies in de middeleeuwse stad aanwezig waren.

– Je weet hoe de vorm en de functies van de stad veranderden door de industriële revolutie.

Stad

Dorp

Stad of dorp?

Stad

Dorp

De middeleeuwse stad

De grote steden destijds ontstonden langs handelsroutes 

Handel was de functie van de stad

Veel ambachten waren in het centrum te vinden:

• Leerlooier 
• Kleermaker
• Bierbrouwer
• Goudsmid

Ontstaan van de stad

• Mensen gaan bij elkaar in de buurt wonen
• Wegen worden aangelegd (infrastructuur)
• Er komen een aantal winkels
• De stad krijgt voorzieningen
• (In de middeleeuwen: een stadsmuur)
• Voor een betere bereikbaarheid komt er een station, meestal aan de rand
• Bedrijven en fabrieken komen naar de stad
• Vanwege ruimtegebrek begint men met hoogbouw

Vervolg leerdoelen par. 1

– Je weet hoe de vorm en de functies van de stad veranderden door de industriële revolutie.

– Je kunt de locatie van stations en van oude fabrieksterreinen verklaren.

– Je hebt inzicht in de verschillende typen wijken die er in een stad zijn.

Urbanisatie: de mate waarin 

mensen in steden gaan wonen

De stad tijdens de industriële revolutie 

Uitvinding stoommachine -> Explosieve groei stadbewoners

-> Verstedelijking

Snelle groei? Problemen!

• Ontstaan krottenwijken
• Weinig tot geen sanitaire voorzieningen
• Snelle verspreiding van ziektes

Industriële revolutie in Nederland

Kwam later op gang (eind 19e eeuw) :

Slechte woonomstandigheden

Gevolg? Gezondheidsproblemen

Oplossing > Woningwet in 1901

Woningwet 1901

Belangrijkste maatregelen

• Verbod op bouwen zonder bouwvergunning
• De verplichting voor wooneigenaar om bepaalde verbeteringen door te voeren
• Nieuwe voorschriften waaraan een woning aan moet voldoen
• Mogelijkheid voor financiële steun

Spoorlijnen en stations

Stoommachine > Stoomlocomotief > Spoorwegen

• Zorgen voor sneller vervoer van personen en goederen
• Industriële revolutie versnelde daardoor ook

hoogbouw

veel inwoners

landbouw

natuur

voorzieningen

Stadion

lage adressen-dichtheid

relatief veel alleenstaanden

Infrastructuur

Voorzieningen

Een nederzetting

Mensen gaan bij elkaar wonen

Het station aan de rand

Openbaar vervoer

De politie

Een ander woord voor verstedelijking is...

1. Urbanisatie
2. Gentrificatie
3. Suburbanisatie
4. Nieuwbouw

Vul het juiste woord in:
Verstedelijking is een ............... van de industrialisatie.

1. oorzaak
2. gevolg

Wanneer was de Industriële Revolutie in Nederland?

1. 20e eeuw
2. 19e eeuw
3. 18e eeuw
4. 17e eeuw

wat was de belangrijkste functie van de middeleeuwse stad?

1. Landbouw
2. Werk
3. Handel
4. Bouwen van huizen

Waarvoor diende de stadsmuur?

Huiswerk

Maken opdrachten 4, 5, 6, 8 en 9 paragraaf 1

Bespreken huiswerk P1

• 6a Leg uit waarom ambachtslieden er in de middeleeuwen voordeel bij hadden om in de stad te wonen. 
• In de stad konden ze deel uitmaken van een gilde. Ze waren hierdoor beter georganiseerd en stonden in hoger aanzien. 

6B

Op welke manier zorgden ambachtslieden ervoor dat steden tot bloei kwamen? 

• De producten die ze maakten werden van steeds betere kwaliteit en konden
  goed verhandeld worden. Dit leverde de steden veel geld op. 

6C

c Door de industriële revolutie verdwenen ambachtslieden geleidelijk. Hoe kwam dat? 

• Hun werk was arbeidsintensief. Veel ambachtelijk werk kon door machines
  sneller en goedkoper gedaan worden. 

 vraag 8

A. Filmpje schooltv. Welke invloed heeft de uitvinding van elektriciteit gehad op de vorm van Chicago? 

• Dankzij de ontdekking van elektriciteit konden elektrische liften ontwikkeld
  worden. Mede hierdoor werd de bouw van wolkenkrabbers mogelijk 

8B

b Leg uit waarom Amsterdam kon groeien door de uitvinding van het stoomgemaal. 

• Dankzij het stoomgemaal konden gebieden drooggemalen worden. Daardoor
  konden nieuwe wijken rondom de stad gebouwd worden. 

8C

c Geef een voorbeeld van hoe ondergrondse infrastructuur invloed heeft op het leven boven de grond

• Bijvoorbeeld: dankzij metrolijnen, dankzij de aanleg van glasvezelkabels, dankzij ondergrondse riolering