5.2 Europa gaat de wereld overheersen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

5.2 Europa gaat de wereld overheersen

• Van handelspost naar imperium
• Oorzaken van modern imperialisme
• Brits Indië

Wat gaan we vandaag doen?

• Terugblik 5.1
• Uitleg 5.2
• Maken opgaven: 1,4,6,7,9,11

Leerdoelen 5.2

• Je kunt beschrijven hoe de overzeese handelscontacten van Europeanen uitgroeiden tot wereldrijken
• Je kunt de belangrijkste oorzaken van het modern imperialisme noemen
• Je kunt een beschrijving geven van het bestuur en de economie in Brits-Indië

Hoe zat het ook alweer?

Van handelspost naar imperium

• Tussen 1500 en 1650 was een wereldeconomie ontstaan

Amerika 16e en 17e eeuw: Grote gebieden veroverd en Koloniën gesticht. Werk als boer of plantage eigenaar met inzet van slaven. Oorspronkelijke bevolking: verdreven, onderworpen of gestorven.

Afrika en Azië 16e en 17e eeuw: Handelsposten aan de kust gesticht, van daaruit handel met lokale vorsten. Binnenland bleef onbekend gebied.

Van handelspost naar imperium

• Vanaf 1500 ontstaat er een wereldeconomie (?)
• In Azië en Afrika ontstaan handelsposten van de Europeanen
• In Amerika worden koloniën gesticht gericht op plantages en vast verblijf
  
• In Afrika en Azië is de situatie anders:
   -De binnenlanden blijven lang onbekend en wordt vanuit handelsposten handel gedreven

Van handelspost naar imperium

In de 19e eeuw veranderde dit:

• Ook in Azië en later Afrika: Europeanen bezetten binnenland en besturen: ontstaan koloniën. 
• Bevolking moest producten voor Europese markt verbouwen op plantages en Delfstoffen werden uit de grond gehaald.

==> Europese landen: wereldrijk of imperium (zoveel mogelijk koloniën)

==> Wedstrijd in het veroveren van gebieden in Azië en Afrika

==> Modern imperialisme (1800-1940)

Oorzaken van modern imperialisme

Het modern imperialisme had 4 oorzaken: 

1. Bezit van Koloniën was economisch voordelig (grondstoffen). En: Koloniën ideaal als afzetgebied.
2. Steeds makkelijker geworden om kolonien te veroveren en besturen: technologische voorsprong door I.R.: betere wapens en infrastructuur.
3. Een imperium zorgde voor aanzien en macht (nationalisme speelde grote rol in de 19e eeuw): belangrijk volk verdiende overzees gebied.
4. Europeanen hadden het gevoel dat ze betere mensen waren (superieur) en daarmee het recht hebben andere volken te overheersen.

Superioriteitsdenken niet helemaal nieuw

• Missionarissen 16e eeuw (Christelijk geloof beter)
• 19e eeuw ging het verder dan het alleen religie
• Verlichting-wetenschap- technologie: voorsprong voor EU ==> dachten dat ze beschaafder waren en zagen het als hun taak andere volken op te voeden tot hetzelfde niveau. Hoe is dat nu?/ Wat zien we daar nu nog van? 
• 19e eeuw ook biologische oorzaak van superioriteit: witte mensen als beter 'ras' ==> racisme

Brits-Indië

• GB had meeste succes bij het stichten van een imperium: Brits-Indië als belangrijkste (huidige India, Sri Lanka,Pakistan, Bangladesh en Myanmar)
• Enorm gebied bestuurd door slechts 1.000 Britse ambtenaren en 40.000 soldaten (250 miljoen mensen)

==> systeem van indirect bestuur

- Handig gebruik gemaakt van lokale Adel (leek alsof deze vorsten bestuurden)

- Economisch gezien was India erg belangrijk voor GB: goedkope grondstoffen en belangrijke afzetmarkt

==> Britten zagen het als hun taak om van India een modern land te maken: infrastructuur/scholen. 

Aan de slag

• Leerdoelen
• Maken opgaven 1,4,6,7,9,11