Samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Samengestelde zinnen

Vandaag leer je wat samengestelde zinnen zijn, wat hoofdzin en bijzin is.

Je weet ook wat nevenschikkend of onderschikkend is.

Samengestelde zinnen

Enkelvoudige zinnen hebben één persoonsvorm. 

Samengestelde zinnen hebben er twee of meer! 

In samengestelde zinnen vind je slechts één persoonsvorm als je de zin vragend maakt. Verander dus de tijd: de woorden die (kunnen) veranderen zijn de persoonsvormen.

LEES HIERVOOR DE HELE ZIN OP IN TWEE VERSCHILLENDE TIJDEN

We bekijken er eentje samen.

Hij geeft op dinsdag, woensdag en donderdag les en in het weekend probeer ik te studeren.

Wat zijn de persoonsvormen in deze zin?

Hij geeft op donderdag les en in het weekend probeer ik te studeren.

Persoonsvormen : geeft    -  probeer

LET OP: elke persoonsvorm heeft een eigen onderwerp bij zich:

geeft - wie/wat geeft?  HIJ

probeer - wie/wat probeer? IK

Wilma ging naar huis omdat ze moe was.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

De winkel op de hoek van de Hoogstraat is gisteren geopend.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Wil je die tas met boeken op tafel neerzetten?

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Hoofd- en bijzinnen

Hoofdzin: 

1. Het onderwerp en de persoonsvorm staan naast elkaar. 
2. Er kunnen geen andere zinsdelen tussen staan.
3. De persoonsvorm staat in de hoofdzin vooraan (op de 1e of 2e plaats).

Bij samengestelde zinnen kun je onderscheid maken in hoofd- en bijzinnen.

Hoofd- en bijzinnen

Zo herken je hoofdzinnen en bijzinnen: 

• Als er tussen persoonsvorm en onderwerp een woord (bijvoorbeeld 'niet') kán staan, dan is dat een bijzin. 
• In een bijzin staat de persoonsvorm vaak achteraan.
• Kan dit niet, dan is het een hoofdzin. 
• Een hoofdzin kan zelfstandig voorkomen.

          VRAGEN

Kijk naar de volgende samengestelde zinnen. Geef aan uit welke zinnen de zin bestaat. 

Sabine had een gezicht getrokken alsof ze iets vies proefde.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

We gaan met de klas naar Parijs en we zullen daar een week blijven.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Als we in Parijs zijn, wil ik graag wat kledingwinkels bezoeken.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Volgende les:

Nevenschikking en onderschikking zijn begrippen die gebruikt worden om de relatie tussen delen van samengestelde zinnen te beschrijven.

Nevenschikking: de zinnen zijn gelijkwaardig

Onderschikking: de zinnen zijn niet gelijkwaardig

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

Bij een nevenschikking (ns) bestaat de samengestelde zin uit (minstens) twee hoofdzinnen -> zin 1 {hz} + {hz} of uit een hoofdzin met twee bijzinnen -> zin 2 {hz + (bz) + (bz)}. 

1. {Ik koop geen cd's}, want {ik gebruik altijd mijn iPod}. 
2. {Weet je al (of je vanavond meegaat naar de film) of (dat je liever thuisblijft)}? 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

Bij een onderschikking (os) bestaat de samengestelde zin uit een hoofdzin met een bijzin erin. Bijzin kan vooraan staan (zin 1: {(bz) + hz} en achteraan in de zin -> zin 2 {hz + (bz)}. 

1. {(Omdat ik altijd mijn iPod gebruik), koop ik geen cd's}.
2. {ik koop geen cd's, (omdat ik altijd mijn iPod gebruik)}. 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

3. Wilt u de contactpersoon bellen, zodra u in Italië geland bent? 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

3. Wilt u de contactpersoon bellen, zodra u in Italië geland bent? 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

3. Wilt u de contactpersoon bellen, zodra u in Italië geland bent? 

{hoofdzin + (bijzin)}

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

3. Wilt u de contactpersoon bellen, zodra u in Italië geland bent? 

{hoofdzin + (bijzin)} = onderschikkend (os)

Nevenschikking en onderschikking

Hoe is de zin opgebouwd?
'Ik moest kloppen, want de bel doet het niet'

1. Hoofdzin - hoofdzin
2. Hoofdzin - bijzin
3. Bijzin - hoofdzin
4. Bijzin - bijzin

Is er sprake van nevenschikking of onderschikking?
'Ik moest kloppen, want de bel doet het niet'

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Hoe is de zin opgebouwd?
'Ik wil niet dat de vakantie naar Spanje niet doorgaat'

1. Hoofdzin - hoofdzin
2. Hoofdzin - bijzin
3. Bijzin - hoofdzin
4. Bijzin - bijzin

Is er sprake van nevenschikking of onderschikking?
'Ik wil niet dat de vakantie naar Spanje niet doorgaat'

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Opdrachten maken

* cursus 5 grammatica par. 9 (blz. 223)

* opdrachten 1 t/m 4

Agenda:

Maandag 22 januari: leren cursus 4, par 2, 3, 5 en 8