6.3 Samenleven

• Mens & Natuur
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2,4

6.3 Samenleven

Terugblik

Kijk naar het voedselweb in het plaatje. Geef minstens 2 dingen aan die niet kloppen.

Waarom beginnen voedselwebben bijna altijd met planten?

Welk organisme in het voedselweb produceert zijn eigen energie?

Kijk naar het voedselweb in het plaatje. Geef de langste voedselketen in dit web.

Waar horen pissebedden bij?

1. producenten
2. consumenten 2e orde
3. afvaleters
4. reducenten

Hoe noemen we bacteriën en schimmels?

1. consumenten
2. reducenten
3. allesetters
4. producenten

Zet in de goede volgorde

Zet de volgende organismen in de juiste volgorde om een voedselketen te vormen.

-->

Vlierbes

Kikker

Havik

Sprinkhaan

Adder

Leerdoel

• 6 Je kunt uitleggen wat een biologisch evenwicht is.
• 7 Je kunt uitleggen hoe soorten afhankelijk zijn van elkaar voor voedsel, een schuilplaats en voortplanting.

De populaties in een ecosysteem zijn niet steeds even groot. Dat komt doordat de omstandigheden soms gunstig zijn en soms ongunstig.

00:09-00:11

Individu

00:43-00:45

Populatie

02:34-02:36

Krokodil

02:50-02:52

Olifanten

02:56-02:58

Gieren

03:06-03:08

Maraboe's

03:27-03:31

Gras & Planten + Gnoe's + Krokodil+ Gieren+ Maraboes + Olifanten = Levensgemeenschap

03:34-03:36

Ecosysteem

Wat beïnvloed de overleving van de gnoe's?

Populatiegrootte

De populatiegrootte is het aantal organismen in een populatie. De populatiegrootte hangt af van de invloeden uit de omgeving, dus van biotische en abiotische factoren.

Abiotische factoren

(levenloze natuur)

• licht
• wind
• neerslag
• temperatuur
• lucht
• bodem 

Biotische factoren

(levende natuur)

• voedsel
• ziekteverwekkers
• vijanden
• bescherming tegen vijanden ( bomen,struiken)

Organisatieniveaus 

• Individu 
• Populatie
• Levensgemeenschap
• Ecosysteem 

(van klein naar groot)

Populatiegrootte

• Als de omstandigheden gunstig zijn dan wordt de populatie groter.
  Bijvoorbeeld als er veel voedsel is en er weinig vijanden zijn.

• Er gaan veel dieren dood als de omstandigheden ongunstig zijn. De populatie wordt dan kleiner.
  Bijvoorbeeld als er weinig voedsel is en er ziektes heersen.

Populatiegrootte

• Wanneer een populatie (door de jaren heen) om een evenwichtswaarde schommelt dan noemen we dat een biologisch evenwicht.
  
  
• De populatiegrootte is afhankelijk van biotische en abiotische factoren.
•  Optimale omstandigheden: alle biotische en abiotische factoren hebben de meest gunstige waarde
  

Samenleven

Binnen een populatie heeft elk individu relaties met soortgenoten. Konijnen leven bijvoorbeeld samen in een hol en krijgen samen jongen. Of ze vechten met elkaar om voedsel. Ook dat is een relatie.

Een relatie kan gericht zijn op concurrentie (competitie) of op samenwerking. Concurrentie is bijvoorbeeld strijden om voedsel, een partner of een veilige plek. Samenwerking is bijvoorbeeld een troep leeuwen die samen jagen op een prooi.

Concurrentie

Samenwerking

Biologisch evenwicht

Relaties binnen een populatie

Bij dieren die in groepen leven, zie je vaak een rangorde. Eén dier is de baas, bijvoorbeeld het oudste vrouwtje bij een kudde olifanten. 

 Een territorium is een gebied dat wordt verdedigd tegen soortgenoten. Een territorium kan dienen als jachtgebied, maar ook als ruimte voor het grootbrengen van de jongen.

Individuen van een soort moeten samenwerken om zich voort te planten. Er is dan paarvorming tussen een mannetje en een vrouwtje dit kan voor een tijdje of hun hele leven zijn. 

Relaties tussen soorten

Individuen van verschillende soorten kunnen een langdurige relatie met elkaar hebben. Zo’n langdurige samenleving noem je symbiose. Een voorbeeld van symbiose is een korstmos. Hierin leven een schimmel en een alg met elkaar samen. De alg maakt voedsel voor de schimmel door fotosynthese. De schimmel zorgt voor water en een beschutte plek voor de alg.

Parasitisme

Een van de individuen kan nadeel hebben van de samenleving. Dat noem je parasitisme. Hierbij leeft een individu, de parasiet, op of in een individu van een andere soort, de gastheer. Parasieten kunnen dieren, planten of schimmels zijn.

Aan het werk! Bio!

Wat? 6.2 Voedselrelaties- opdrachten 1 t/m 10.

Opdracht 4 maak je in je mapje

Waar? In Magister.me in de studiewijzer mens en natuur. 

Klaar? Test jezelf. 

Niet af? Dan is het Huiswerk!!!

Zin in een quizje?

Zijn soortgenoten biotische of abiotische factoren

1. Biotische factoren
2. Abiotische factoren

Wat zijn biotische en wat zijn abiotische factoren?

Biotische factoren

Abiotische factoren

Nestgelegenheid

Soortgenoten

Ziekteverwekkers

Voedsel

Roofdieren

Licht

Zuurtegraad

Lucht

Temperatuur

Is regen een biotische of abiotische factor

1. Biotische factor
2. Abiotische factor

Wat is een ander woord voor milieu?

1. Organisme
2. Vervuiling
3. Leefomgeving

Wat zijn de vier organisatieniveaus van klein naar groot?

1. Individu, populatie, levensgemeenschap, ecosystemen
2. Populatie, individu, ecosysteem, levensgemeenschap

Kies de juiste pijlen om een voedselweb te maken

Wanneer spreken we van een biologisch evenwicht?

1. Als de populatiegrootte altijd hetzelfde is
2. Als de populatiegrootte een populatiegrootte is
3. Als de populatiegrootte rond een gelijke waarde schommelt
4. Als de dieren in een populatie even zwaar zijn

Groot

Klein

Groot

Klein

Individu

Populatie

Levensgemeenschap

Ecosysteem

Waarvan is de populatiegrootte afhankelijk?

1. beschikbaar voedsel
2. aantal vijanden
3. aanwezige ziekteverwekkers
4. voedsel, vijanden en ziekteverwekkers

Vul in het schema van het voedselweb de volgende organismen op de juiste plaats in (zie afbeelding). 

muggenlarve

snoek

kikkervisje

waterkever

baars

algen

Aan het (huis)werk

Quayn opdracht 6.03 Populaties

Blz. boek: 66 t/m 68

 Kijk eerst snel nog naar de volgende dia. 

Zet hier een foto van je lijngrafiek van opdracht 5 Quayn neer.