Les 1

• Levensbeschouwing
• Kunst
• +2
• Basisschool
• Groep 6-8

Les 1

Wat gaan we doen?

Vertel: In deze les maken we kennis met mixed media en de kunstenaars die hiermee werken. We gaan samen kunst beschouwen en jullie gaan aan de slag met blackout poetry.

Mixed media

Definitie:

Mixed media wil zeggen dat je voor een kunstwerk allerlei verschillende materialen en technieken door elkaar heen gebruikt. Je kunt dus verschillende ondergronden gebruiken, en verschillende materialen door elkaar gebruiken. Denk aan collages en assemblages. 

Materialen die worden gebruikt om mixed media-kunst te maken kunnen zijn; verf, stof, papier, hout en foto's.

Bespreek met de leerlingen wat mixed media is. Op deze slide staat een definitie van mixed media. 

Leg de woorden collage en assemblages uit.

Collage: een kunstvorm, waarbij de kunstenaar gebruikmaakt van uitgeknipte of gescheurde stukken papier of ander materiaal, die met lijm op een steviger drager, bijvoorbeeld papier of schildersdoek geplakt worden.

Assemblage: driedimensionale gevonden voorwerpen worden samengevoegd tot een nieuwe compositie.

Vraag: heb je wel eens een kunstwerk gezien waar mixed art gebruikt werd? Of heb je zelf al eens een collage gemaakt?

Rehab Eldalil (Egypte, 1989)

Bespreek in de volgende dia's kort de volgende kunstenaars:

Rehab Eldalil

Barbara Kruger

Conrad Egyir

Mirna Bamieh

Er staan vragen bij de dia's die je aan de leerlingen kan stellen. 

Rehab Eldalil. (2018–). The Longing Of The Stranger Whose Path Has Been Broken. Cairo, Egypte. Geraadpleegd op 23 maart 2024, van https://www.rehabeldalil.com/the-longing

online expositie: https://www.foam.org/talent-2024/artist/rehab-eldalil

Rehab Eldalil komt uit Cairo, Egypte, en is een bekroonde documentairefotograaf, visuele verhalenverteller en docent. Ze combineert hier fotografie en borduurwerk.

Stel de vraag: wat valt je op aan het kunstwerk? Herken je iets?

Rehab Eldalil. (2018–). The Longing Of The Stranger Whose Path Has Been Broken. Cairo, Egypte. Geraadpleegd op 23 maart 2024, van https://www.rehabeldalil.com/the-longing

Barbara Kruger 

(Amerika, 1945)

(1987)

Barbara Kruger staat bekend als een conceptueel kunstenaar.

Ze is vooral bekend om haar collagestijl die bestaat uit zwart-witfoto's, bedekt met verklarende bijschriften, weergegeven in wit-op-rood.

Vraag: wat zie je? Zou de foto een andere betekenis hebben als de tekst er niet bij stond?

Foto links:

Timothy Greenfield-Sanders. (1990). Portrait of Barbara Kruger. Geraadpleegd op 26 maart 2024, van https://www.thebroad.org/art/timothy-greenfield-sanders/portrait-barbara-kruger

Foto rechts:

Timothy Greenfield-Sanders. (1990). Untitled (We Don't Need Another Hero). Whitney Museum of American Art, New York. Geraadpleegd op 10 April 2024, van https://whitney.org/collection/works/34103

1989

1981-1982

Foto links:

Kruger maakte dit beeld voor de Women’s March in Washington ter ondersteuning van vrijheid en gelijkheid voor de vrouw.

Het gezicht van de vrouw is verdeeld in positieve en negatieve belichting. En stukken tekst eroverheen.

Dit beeld is tegelijkertijd kunst en protest. Hoewel de oorsprong ervan gebonden is aan een specifiek moment, blijft het kunstwerk tijdloos.

Barbara Kruger. (1989). Untitled (Your body is a battleground). The Broad, Los Angeles. Geraadpleegd op 2 april 2024, van https://www.thebroad.org/art/barbara-kruger/untitled-your-body-battleground

Foto rechts: 

Je ziet een vrouw die in een gebroken spiegel kijkt en een van de stukken tussen haar vingers houdt. Daar overheen de woorden verdeeld in losse letters. De verbrijzelde spiegel vervormt het beeld van de vrouw.

Het beeld vertelt hoe mensen, in dit geval met name vrouwen, door de maatschappij verschillende rollen krijgt toegelegd. Vaak herkent iemand zichzelf er niet meer in.

Barbara Kruger. (1981-1982). You Are Not Yourself . Geraadpleegd op 2 april 2024, van https://www.thecollector.com/you-are-not-yourself-barbara-kruger/

Conrad Egyir 

(Ghana, 1989)

Conrad Egyir, geboren en opgegroeid in Ghana. Woont nu in Detroit, Amerika.

Hij staat bekend om zijn kleurrijke schilderijen en kunstwerken waar verschillende materialen worden gebruikt. Zoals bijvoorbeeld collage kunst en sculpturen.

Vraag: wat valt je op? Welke elementen zie je? Wat denk je dat het voorstelt?

collage kunst

Vraag: wat valt je op? Welke elementen zie je? Wat denk je dat het voorstelt?

Foto links: 

Een kam

Conrad Egyir. (z.d.).. The Broad, Los Angeles. Geraadpleegd op 12 april 2024, van https://conradegyir.com/sculptures

Foto rechts: 

Conrad Egyir. (z.d.).. The Broad, Los Angeles. Geraadpleegd op 12 april 2024, van https://conradegyir.com

Mirna Bamieh

(Palestina, 1986)

Mirna Bamieh komt uit Jerusalem, Palestina en maakt vooral multimedia installatiekunst. 

Foto links: Hier zie je haar aan het werk aan haar installatie 'Sour Things: The Pantry'. Keramiek en glas.

https://mirnabamieh.info/Sour-Things-The-Pantry

Foto rechts: hier zie je hoe beeld en schrift (Arabisch) wordt gecombineerd tegelijk met verschillende media. 

(even inzoomen misschien)

https://mirnabamieh.info/Sour-Things-The-Pantry

Kunstbeschouwing

Wat gaan we doen?

• Je leert beter te kijken, kritisch te denken en te onderbouwen.
  
• Je kijkt eerst in stilte 1 minuut naar het kunstwerk.
  
• Je denkt na over wat je ziet.
  
• Steek je hand op als je iets wilt zeggen.
  
• Je laat elkaar uitspreken en luistert naar elkaar.
  
• Er is geen goud of fout antwoord.
  

Vertel de leerlingen dat ze vandaag kunst gaan bekijken en bespreken.

Het doel is om beter te leren kijken, kritisch te leren denken en een onderzoekende houding te ontwikkelen. Het gaat om waarnemen en onderbouwen.

Benadruk dat er geen goed of foute antwoorden zijn en dat het belangrijk is om respectvol te luisteren naar elkaars meningen.

Toon het kunstwerk aan de klas.

Geef de leerlingen rustig de tijd om naar het kunstwerk te kijken zonder iets te zeggen.

Bij VTS stel je steeds dezelfde drie open vragen, in een vaste volgorde. De vragen op een rij: 
1e vraag: wat gebeurt er op deze afbeelding? 
2e vraag: waaraan zie je dat?
3e vraag: wat kunnen we nog meer ontdekken? 

Een leerling steekt zijn hand op als hij iets wil zeggen. De leerkracht is gespreksleider en herhaalt wat iemand zegt. Dan mag iemand anders reageren met wat hij/zij ziet. Leerlingen onderbreken elkaar niet en er is geen goed of fout antwoord. Het gaat erom wat iedereen ziet én vertelt waarom hij/zij denkt dat dat zo is! 


Als gespreksleider herhaal je in eigen woorden wat diegene heeft ingebracht, Het kan gebeuren dat de onderbouwing al meteen erbij wordt gegeven door de leerling. Dan gaat het gesprek verder met de 3e vraag: 'Wat kunnen we nog meer ontdekken?'.


Rond het gesprek af wanneer iedereen aan het woord is geweest en er geen inbreng meer is.

Vertel de leerlingen dat de kunstenaar van dit werk Barthélémy Toguo heet. Hij komt uit Kameroen. Dat ligt in Centraal-Afrika.

Zijn kunst is een voorbeeld van mixed art, het omvat schilderkunst, beeldhouwkunst, installatiekunst en performancekunst. Hij staat bekend om zijn krachtige en expressieve werken, die vaak diepe sociale en politieke thema's verkennen.

Deel je eigen interpretatie van het kunstwerk met de leerlingen.

Barthélémy Toguo. (2020). Bilongue (Man proposes, God disposes). Geraadpleegd op 2 april 2024, van https://artthrob.co.za/2020/02/10/defending-life-barthelemy-toguos-bilongue/

BLACKOUT POETRY

Maak je eigen gedicht zonder zelf een woord te schrijven

Vertel de leerlingen dat ze met blackout poetry, in het Nederlands stiftgedicht genaamd, aan de slag gaan.

wat is een gedicht?

Vraag de leerlingen wat ze al weten over een gedicht.

Heeft er iemand al eens zelf een gedicht gelezen of gemaakt?

Wat is blackout poetry?

Het is een mix tussen kunst en gedicht. In plaats van woorden schrijven op een leeg vel papier, 

werkt het bij blackout poetry precies andersom: 

op een bladzijde vol tekst streep je net zo veel woorden weg tot je een creatief gedicht overhoudt.

Je kunt het simpel houden door alleen stukken tekst weg te strepen en de woorden die je wilt gebruiken vrij te laten. 

Vertel dat de woorden die worden gebruikt voor het gedicht eerst omcirkeld worden. Vervolgens streep je de rest van de tekst weg en kleur je de vlakken in.

Of je maakt er een kunstwerk van

Let goed op dat de woorden die je wilt gebruiken goed opvallen

Vertel dat je doormiddel van tekeningen het gedicht kunt versterken.

Je leest van boven 

naar beneden.

Laat je creativiteit de vrije loop!

Stap 1

Bekijk de teksten die uitgedeeld zijn en kies twee bladzijdes.

Bekijk de bladzijde die je het uitgekozen goed.

Deel stukken kranten, tijdschriften of oude boeken uit aan de leerlingen.

Laat de leerlingen de teksten doorbladeren en twee bladzijdes selecteren die hen aanspreekt. Moedig hen aan om te kiezen op basis van woorden of zinnen die hen op de een of andere manier aanspreken.

Stap 2

Voor de eerste opdracht neem je één van de twee badzijdes.

Pak een potlood, gum en markeerstift.

Omcirkel eerst met potlood de woorden waar je een dichtregel van wilt maken. 

Werk van boven naar onder.

Geef de leerlingen vervolgens potloden, gummen en markeerstiften. Of laat ze dit zelf pakken.

Voor het eerste blad; leg uit dat ze de geselecteerde woorden of zinnen moeten omcirkelen met potlood.

Note: 'een dichtregel' bedenken kan voor sommige leerlingen erg ingewikkeld klinken. Vertel dat het niet hoeft te rijmen en dat ze 'een nieuwe zin' moeten maken. Dit klinkt net wat minder uitdagend.

Loop rond en let er op dat het gedicht van boven naar onder gelezen wordt.

Stap 3

Tevreden met je keuze? Omcirkel dan de woorden met de stift.

Vertel dat ze de woorden die ze met potlood hebben omcirkeld nu met de markeerstift mogen omcirkelen.

Let erop dat ze rustig werken zodat ze niet over de geselecteerde woorden strepen.

Stap 4

Streep nu alle overige tekst weg.

Wat houd je over?

Vertel dat ze de rest van de tekst moeten bedekken met zwarte strepen of vlakken.

Let erop dat ze rustig werken zodat ze niet over de geselecteerde woorden strepen.

Wanneer iedereen klaar is laat ze het gedicht uitwisselen met hun buur.

Vraag een paar om voor te lezen voor de klas.

Nu doen we het nog een keer maar dan net wat anders!

Leg je eerste gedicht aan de kant.

Neem de tweede bladzijde erbij en begin weer bij stap 1.

Voor het tweede blad; begin weer met het omcirkelen van de woorden of zinnen die ze willen gebruiken. De rest van de tekst moeten ze wegstrepen maar dit keer als uitbreiding mogen ze hun gedichten illustreren met tekeningen die de betekenis van hun woorden versterken.

Stap 1

Bekijk de tweede bladzijde weer goed.

Voor het tweede blad; begin weer met het omcirkelen van de woorden of zinnen die ze willen gebruiken. De rest van de tekst moeten ze wegstrepen maar dit keer als uitbreiding mogen ze hun gedichten illustreren met tekeningen die de betekenis van hun woorden versterken.

Stap 2

Omcirkel eerst met potlood de woorden waar je een dichtregel van wilt maken. 

Werk van boven naar onder.

Stap 3

Tevreden met je keuze? Omcirkel dan de woorden met de stift.

Stap 4

Nu streep je nog niet de overige tekst weg, 

je maakt een tekening of versiering erbij die je gedicht versterkt. 

Vertel dat een tekening het gedicht kan uitbeelden. Geef voorbeelden als; gaat je gedicht over een kersenboom teken dan een boom erbij. Of gaat je gedicht over vakantie teken dan een landschap wat daarbij past.

Stel de klas de vraag; als je gedicht over emoties gaat, wat voor een tekening zou daar bij passen?

Stap 5

Is de tekening af?

Streep nu alle overige tekst weg.

Wat houd je over?

Laat de leerlingen hun gedichten delen met hun groepje en moedig hen aan om te bespreken welke emoties, beelden of ideeën ze proberen over te brengen met hun gedicht of wat zij zien bij een ander.

Wat vond je ervan?

Wanneer je gedicht af is deel je deze met je groepje.

Wat valt je op? Welk gevoel geeft het je?

Wat ging er goed? Wat vond je lastig?

Waarom heb je voor bepaalde woorden gekozen?

Laat de leerlingen hun gedichten delen met hun groepje en moedig hen aan om te bespreken welke emoties, beelden of ideeën ze proberen over te brengen met hun gedicht of wat zij zien bij een ander.

Eindontwerp

Tijdens de lessenserie ontwerpen jullie een kunstwerk waarbij je eigen identiteit centraal staat. Het kunstwerk is opgebouwd uit verschillende lagen.

Waarbij verschillende technieken worden gebruikt; fotografie, schrift en stempeltechniek.

Vertel over de technieken die de komende lessen zullen worden gebruikt; fotografie, stempeltechniek en schrift. En vertel waar ze aan gaan werken; collage, assemblage.

Tijdens de lessenserie ontwerpen de leerlingen een kunstwerk waarbij hun eigen identiteit centraal staat. Het kunstwerk is opgebouwd uit verschillende lagen waarbij elke laag weer iets anders kan vertegenwoordigen. Bijvoorbeeld, familie, vrienden, spititualiteit, emoties, zelfbeeld of idealen.

Voorbeeld eindontwerp

Stel je een kunstwerk voor dat bestaat uit een collage van verschillende lagen:

Achtergrond: Éen centrale foto van de leerling zelf die de identiteit van de leerling vertegenwoordigt.

Middenlaag: Doormiddel van stempeltechniek worden verschillende symbolen, patronen en kleuren gebruikt om diversiteit en identiteit te vertegenwoordigen.

Tekstuele elementen: Verspreid over het kunstwerk kunnen handgeschreven of uitgeknipte teksten worden toegevoegd die reflecteren op identiteit, diversiteit, persoonlijke ervaringen of citaten die de boodschap van het kunstwerk versterken. Deze tekst kan worden geschreven in verschillende talen of handschriften om diversiteit verder te benadrukken.

Het uiteindelijke kunstwerk kan een krachtig visueel statement zijn dat de complexiteit en rijkdom van de identiteit van de leerling viert.

Opdracht voor thuis

Zoek één, of meerdere, foto('s) van jezelf van toen je jonger was en neem deze de volgende les mee. Dit mag digitaal (e-mail), uitgeprint of analoog zijn. 

Vertel: jullie krijgen een opdracht mee voor thuis. Zoek één (portret)foto van jezelf van toen je jonger was en neem deze de volgende les mee. Dit mag digitaal (e-mail), uitgeprint of analoog zijn. Vertel dat ze erop moeten letten bij een analoge foto dat ze er de volgende les in gaan knippen.