1.1 Jagers en verzamelaars

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Wat weet je over de prehistorie?

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wanneer en waar de eerste mens ontstond.
• Je kunt vijf kenmerken noemen van het leven van de jagers-verzamelaars.
• Je kunt met twee redenen uitleggen waarom we weinig weten van het leven van mensen in de prehistorie.

Homo erectus

Homo sapiens

Australopithicus

De eerste mensen

4 miljoen jaar geleden (australopithicus):

• liepen rechtop
• gebruikten handen voor voedsel (scherpe vuistbijlen?)

2 miljoen jaar geleden (homo erectus):

• steeds handiger met stenen werktuigen en wapens
• gebruikten vuur (eten bereiden, verdediging)

200.000 jaar geleden (moderne mens / homo sapiens):

• verspreiding vanuit Afrika over de rest van de wereld
• Slimmere menssoort en nog als enige over!
• 30.000 jaar geleden gearriveerd in Europa!

Heidelbergmens (links) en Neanderthaler (rechts). De meeste paleontologen zijn van mening dat de Neanderthaler een uitgestorven zijtak van de menselijke evolutieboom vertegenwoordigt. Neanderthalers zijn dus niet de directe voorouders van de mensen die nu leven. Ze leefden tot ongeveer 40.000 jaar geleden.

Kenmerken van de eerste moderne mensen

• Ze leefden van het jagen op dieren, vissen en het verzamelen van eetbare planten en waren dus jagers-verzamelaars
•  Om voldoende voedsel te kunnen vinden, trokken de mensen steeds rond (nomaden).
• Ze leefden in tenten, die ze gemakkelijk mee konden nemen. Ze woonden ook wel in grotten.
• Ze leefden in kleine groepen van 25 tot 40 mensen.
• Binnen de groepen bestond waarschijnlijk een taakverdeling tussen mannen en vrouwen
• Er  bestonden bijna geen sociale verschillen binnen groepen. Dat zijn verschillen in macht, rijkdom en aanzien.

Wat is de reden dan we niet veel weten over de prehistorie?

Wanneer laten we de prehistorie (voorgeschiedenis) eindigen en de historie (geschiedenis) beginnen?

Begrippen

• jagers-verzamelaar: Iemand die leeft van het jagen op dieren, vissen en het verzamelen van eetbare planten.
• bestaansmiddel: de manier waarop mensen in hun levensonderhoud voorzien, zoals landbouw, jagen en verzamelen.
• taakverdeling: de manier waarop het werk in een samenleving is verdeeld, bijvoorbeeld tussen mannen en vrouwen.
• sociale verschillen: verschillen tussen groepen mensen in rijkdom, macht en aanzien.
• prehistorie: de tijd waarin mensen geen schrift gebruikten en waaruit we geen geschreven bronnen hebben.
• cultuur: alles wat te maken heeft met de ideeën van mensen, hun gewoontes, hun geloof, kunst en wetenschap.
• historie: de tijd waaruit we geschreven bronnen hebben. Die tijd heet ook wel geschiedenis.

Huiswerk!

Maak nu de vragen van paragraaf 1.1 digitaal in MEMO.

MEMO aanklikken via SOM en klascode invoeren: 846474