Les 8: Een nieuwe manier van leven

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

Hoe zit je in je vel vandaag?

😒🙁😐🙂😃

THEMA 2 | LES 8

Een nieuwe manier van leven

VOORUITBLIK

Wat gaan we doen in de les?

LESPROGRAMMA

• Quiz over les 7
  
• Reisdoelencheck les 7
• Interactieve uitleg les 8
• Wat heb je geleerd?
  
  
• Bij tijd over: werken aan het huiswerk

Vooruitblik

QUIZ

Les 7: Het middel van bestaan

Vooruitblik

Wat betekent Homo sapiens ?

1. De handige mens
2. De rechtop lopende mens
3. De denkende mens
4. De moderne mens

Wat betekent de prehistorie?

1. De tijd dat mensen leerden lezen en schrijven.
2. De tijd dat mensen nog niet konden lezen en schrijven.
3. De tijd dat mensen gereedschappen maakten van steen.
4. De tijd dat mensen leefden van de landbouw.

De eerste mensen leefden als nomaden. Wat zijn nomaden?

1. Mensen die een vaste woonplaats hebben.
2. Mensen die hun hele leven in een dorp wonen.
3. Mensen zonder vaste woonplaats.
4. Mensen die hun voedsel uit de natuur halen.

Wat is kenmerkend voor de Steentijd?

1. Hunebedden zijn van steen
2. Er zijn veel stenen in die tijd
3. Voorwerpen uit die tijd zijn van steen gemaakt
4. Huizen zijn gemaakt van steen

Wat is het middel van bestaan?

1. De manier hoe mensen overleven
2. De manier hoe mensen jagen
3. De manier hoe mensen rondtrekken
4. De manier hoe mensen nomadisch leven

Mannen

vrouwen

Jagen

Verzamelen

Vissen

Zorgen voor de kinderen

Koken

Pijlpunten maken in het kamp

Je kan uitleggen wat het middel van bestaan van nomaden was tijdens de prehistorie.

Kan ik

Kan ik niet

REISDOELEN LES 8

1. Je kan uitleggen hoe de samenleving van jagers en verzamelaars overging naar een landbouwsamenleving.
   
   
   
2. Je kan kenmerken van de jagers-verzamelaarssamenleving en de landbouwsamenleving noemen.
   
   
3. Je kan uitleggen hoe specialisatie ontstond na de landbouwrevolutie.

Vooruitblik

UITVOERING

Activiteiten om te leren

INSTRUCTIE PAARS

• Werk verder aan de lessen in de planner van thema 2
• Je mag ook meedoen met de les
• Zelfstandig en in stilte
  
• Muziek in tijdens werken toegestaan (via laptop)

Uitvoering

Rond 11.000 v.Chr. veranderde het klimaat op aarde. De temperatuur steeg en de ijskappen smolten. Gebieden in het Midden-Oosten waren zeer vruchtbaar geworden, omdat er voldoende water beschikbaar was bij enkele grote rivieren. De jagers en verzamelaars die in dit gebied leefden, ontdekten dat er nieuwe planten begonnen te groeien op de plekken waar zij eerder waren geweest. De pitjes en zaden die zij achter hadden gelaten waren ontkiemd, waardoor jagers-verzamelaars erachter kwamen dat zij zelf planten konden verbouwen.

ONTSTAAN VAN LANDBOUW

• Rond 10.000 v.C. begon men met akkerbouw
• Duizenden jaren later kwam er ook veeteelt
• Mesopotamië is belangrijk voor ons
• Mensen bleven nu op één plek

Ontstaan landbouw

De kaart laat in het groen zien waar in de wereld landbouw is ontstaan

Mesopotamië

De kaart laat het gebied Mesopotamië zien

Uitvoering

Rond welk jaar begon de mens met akkerbouw?

1. Rond 100.000 v.Chr.
2. Rond 50.000 v.Chr.
3. Rond 10.000 v.Chr.
4. Rond 1000 v.Chr.

De jagers en verzamelaars trokken niet langer rond als nomaden, maar bleven op dezelfde plek. Hier verbouwden zij eetbare planten. Dit noem je akkerbouw. Ook temden zij dieren en hielden ze die als vee. Dit noem je veeteelt. De mensen leefden niet langer in een samenleving van jagers-verzamelaars, maar als boer in een landbouwsamenleving. De overgang van jagers-verzamelaars naar de landbouwsamenleving noem je de landbouwrevolutie. Deze periode wordt het neolithicum genoemd.

LANDBOUWREVOLUTIE

• Revolutie betekent verandering.
  
  

• Jager-verzamelaars worden boer.
  
  

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer.
  
  

• Landbouw bestaat uit: akkerbouw en veeteelt.

Uitvoering

Wat is een landbouwrevolutie?

1. De overgang van jagen en verzamelen naar landbouw
2. De overgang van jagen en verzamelen naar visserij

Jagers- Verzamelaars

Boeren

Nomaden

Akkers

Bessen verzamelen

Tenten

Stevige huizen

Dieren fokken

Jagers en 
verzamelaars

Boeren

De eerste boeren bouwden stevige permanente nederzettingen, die soms uitgroeiden tot dorpen. Het aantal mensen nam nu snel toe, omdat er meer voedsel was. In de loop van de tijd wisten boeren steeds beter hoe zij het vruchtbare land aan de rivieroevers moesten bewerken. Door slootjes en kanalen aan te leggen, werd rivierwater naar verder gelegen akkers geleid. Dit systeem heet irrigatielandbouw. Uiteindelijk was er zelfs zó veel voedsel, dat niet iedereen meer boer hoefde te zijn. Daardoor ontstonden andere beroepen zoals pottenbakker, smid, sieradenmaker en meer. Het ontstaan van andere beroepen noem je specialisatie.

Uitvoering

Men groef kanaaltjes en slootjes om het water van de rivier bij de akkers te krijgen.

Een grote rivier was vaak de bron van het water.

Door gebruik te maken van water bleef de grond goed vruchtbaar.

Irrigatielandbouw

Wat is irrigatie?

1. Zorgen dat het water goed weg loopt van het akker.
2. Water brengen op grond die te droog is voor landbouw.
3. Stuk aangeslibd land buiten de dijk.
4. Nieuw land maken door water weg te pompen.

Door irrigatielandbouw hoeft niet iedereen meer boer te zijn!

Er is genoeg voedsel en er ontstaan nieuwe beroepen.

Schilder/tekenaar

Houtbewerker

Glasblazer

Geef een voorbeeld van een 'nieuw beroep'.

Samenleving van jager-verzamelaars

Landbouwsamenleving

 Akkers

Bessen verzamelen

Tenten

Verschil tussen arm en rijk.

Weinig bezit

Nomaden

Specialisatie

TERUGBLIK

Wat hebben we deze les gedaan en geleerd?

Hoe goed snapte jij de les?

Slecht

Gemiddeld

Goed

Leg iets uit van wat je leerde in deze les.

Wat vond je van de les?

😒🙁😐🙂😃

HUISWERK

• Les 8 van de planner in Paspoort21

Bekijk goed welke opdrachten daarbij horen!

Terugblik

DOEI

En tot de volgende keer!