Les 08/06/2022

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Lezen grammatica les 3

10 minuten stillezen uit je leesboek + boekenpitch

Wat gaan we doen vandaag?

- Wat weet je nog?

- Huiswerk bespreken

- Herhaling theorie 

- Werken aan de opdracht

Aan het einde van de les kan het meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling van een zin vinden. 

Bij de opening van de schouwburg hebben ze alle bezoekers een drankje aangeboden.

Wat is de persoonsvorm?

Bij de opening van de schouwburg hebben ze alle bezoekers een drankje aangeboden.

Wat is het onderwerp?

Bij de opening van de schouwburg hebben ze alle bezoekers een drankje aangeboden.

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Bij de opening van de schouwburg hebben ze alle bezoekers een drankje aangeboden.

Wat is het lijdend voorwerp?

Bij de opening van de schouwburg hebben ze alle bezoekers een drankje aangeboden.

Wat is het meewerkend voorwerp?

Bij de opening van de schouwburg hebben ze alle bezoekers een drankje aangeboden.

Wat is de bijwoordelijke bepaling?

Huiswerk: opdracht 2 en 4 blz 179

Meewerkend voorwerp

In zinnen met een lijdend voorwerp kan ook een meewerkend voorwerp (mv) staan. Het geeft aan voor wie iets bestemd is. 

Het komt voor bij werkwoorden die te maken hebben met:

• 'vertellen' -> meedelen, uitleggen, zeggen
• 'geven' -> overhandigen, lenen, toesturen 

Meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp kan beginnen met aan (of voor), maar dat hoeft niet. 

• Als het niet met aan begint, kun je aan ervoor zetten.
• Als aan in de zin staat, moet je het kunnen weglaten.
• Je moet soms wel de woordvolgorde veranderen -> Marijn / heeft / Jari (mv) / zijn oude laptop / gegeven. 

Meewerkend voorwerp

Als het meewerkend voorwerp met voor begint, is het onderwerp meestal iemand die iets voor de andere doet -> die andere is het meewerkend voorwerp. 

• Je kunt voor niet zo gemakkelijk weglaten als aan:

Lisa / zal / voor Fleur (mv) / een potje nagellak / kopen. 

Meewerkend voorwerp

Zo vind je het meewerkend voorwerp:

1. Noteer het onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp. 
2. Stel de vraag: aan/voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp? Het antwoord is het meewerkend voorwerp. 
3. Controleer ten slotte of je aan (voor) kunt weglaten of toevoegen. 

Voorbeeld: Ik heb jou gister de foto laten zien.

• ow: ik - wg: heb laten zien - lv: de foto 
• Vraag: Aan wie heb ik de foto laten zien? Antwoord: jou
• Controle: Ik heb (aan) jou gister de foto laten zien.
• Meewerkend voorwerp: jou 

Bijwoordelijke bepaling

Een bijwoordelijke bepaling (bwb) geeft antwoord op vragen als:
Hoe? Hoelang? Hoever? Waar? Waardoor? Waarheen? Waarover? Waarvandaan? Wanneer?

• In de garage staat de oldtimer van Martin. (waar?)
• De vakantie begint over drie weken. (wanneer?)
• Het theater werd wegens een verbouwing gesloten (waarom?)
• Caro gaat op haar scooter naar de stad. (hoe? waarheen?)

Bijwoordelijke bepaling 

Ook de vraagwoorden waarmee je de bijwoordelijke bepalingen zoekt, zijn in een zin bijwoordelijke bepaling.

• Waarom heb je dat leuke jurkje geruild?

Niet alle bijwoordelijke bepalingen geven antwoord op een vraag. 

• Woorden als niet, wel, zeker, absoluut, eigenlijk, allicht, natuurlijk, misschien, vermoedelijk en waarschijnlijk zijn bijwoordelijke bepalingen. 

Bijwoordelijke bepaling

Zo vind je de bijwoordelijke bepalingen:

1. Noteer het onderwerp en werkwoordelijk gezegde.
2. Zoek naar het lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp. 
3. De zinsdelen die dan nog overblijven, zijn meestal een bijwoordelijke bepaling. 

• Let op: niet in alle zinnen komt een bijwoordelijke bepaling voor, maar een zin kan ook meerdere bijwoordelijke bepalingen bevatten. 

Werken aan de opdracht 

Wat? Maak het werkblad. De link ernaar toe staat in Teams. 

Hoe? Zelfstandig en stil. Je maakt het werkblad via je laptop of telefoon. 

Tijd? 10 minuten 

Vragen? Steek je hand op en ik kom bij je langs 

Klaar? Lees verder uit je leesboek

https://app.wizer.me/learn/9ORYXD 

Huiswerk

Zorg ervoor dat je het werkblad volgende week woensdag af hebt.

10 minuten stillezen uit je leesboek + boekenpitch

Wat gaan we doen vandaag?

- Wat weet je al?

- Uitleg theorie 

- Werken aan de opdracht

Aan het einde van de les kan je deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord schrijven. 

een ... truitje

1. gepast
2. gepasten

het ... kozijn

1. passenden
2. passende

het ... huis

1. verwoestte
2. verwoeste

het ... behang

1. bekladde
2. beklade

het ... ei

1. gebakke
2. gebakken

Voltooide en onvoltooide deelwoorden

Het voltooid deelwoord (vd) geeft vaak aan dat een handeling is afgerond. Het maakt meestal deel uit van het gezegde. 

Er staat dan altijd een vorm van hebben, zijn of worden bij. 

Het onvoltooid deelwoord (od) geeft aan dat een handeling aan de gang is.

Deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord

Van voltooide en onvoltooide deelwoorden kun je een bijvoeglijk naamwoord maken. 

Soms moet je een -e achter het woord zetten. Spel het bijvoeglijk naamwoord zo kort en eenvoudig mogelijk. 

• passen - gepast (vd) - een gepast (bn) truitje 
                      passend (od) - het passende (bn) kozijn
• verwoest - verwoest (vd) - het verwoeste (bn) huis
                           verwoestend (od) - een verwoestend (od) vuur
• branden - verbrand (vd) - de verbrande (bn) hand 
                         brandend (od) - een brandend (bn) haardvuur 

Deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord

Soms moet je voor de uitspraak -tt of -dd schrijven:

• bezetten - bezet (vd) - een bezette (bn) stoel 
• bekladden - beklad (vd) - het bekladde (bn) behang 

Let op: voltooid deelwoorden die op -en eindigen, veranderen niet als je ze als bijvoeglijk naamwoord gebruikt. De -n blijft dus staan:

• verliezen - verloren (vd) - de verloren (bn) zoon 
• bakken - gebakken (vd) - het gebakken (bn) ei 

de ... nagels
lakken

de ... wedstrijd
verliezen

de ... scholieren
fietsen

Werken aan de opdracht

Wat? Opdracht 1 en 2 op bladzijde 156-157 maken

Hoe? Zelfstandig en stil

Wanneer? Het is huiswerk voor 15 juni 

Tijd? 10 min

Vragen? Steek je hand op en ik kom bij je langs

Klaar? Werk verder aan ander huiswerk

Huiswerk

Opdracht 1 en 2 op blz 156-157 moet woensdag 15 juni af zijn.

Schrijf dit op in je plenda. 

Nog belangrijk: 

Donderdag 9 juni is de dag van de Jonge Jury. 

Je moet die dag voor de verwerkingsopdracht twee foto's maken.

- Eén foto als sfeerimpressie van de gehele dag. 

- Eén selfie bij één van de activiteiten.  

De verwerkingsopdracht is namelijk dat je een flyer moet  maken, uitleg hierover komt later nog.